Su-57E nâng cấp ‘khủng’, bí ẩn đón đơn hàng xuất khẩu đầu tiên
Nga đang gây choáng ngợp tại Dubai Airshow khi công bố Su-57E - phiên bản xuất khẩu của tiêm kích tàng hình Su-57 Felon - với loạt nâng cấp mới.
Tại Dubai Airshow năm nay, Nga đang đẩy mạnh quảng bá Su-57E - phiên bản xuất khẩu của tiêm kích tàng hình Su-57 Felon - với loạt nâng cấp mới nhằm thu hút các khách hàng quốc tế. Giới chức Nga khẳng định những bài học rút ra từ cuộc chiến tại Ukraine đã giúp Su-57 cải thiện đáng kể, khiến nhu cầu mua loại máy bay này tăng mạnh từ nước ngoài.
Theo Sergey Chemezov, Tổng giám đốc Rostec, việc Nga tiếp tục “tinh chỉnh” Su-57 dựa trên kinh nghiệm chiến đấu thực tế là yếu tố làm tăng sức hấp dẫn của mẫu tiêm kích thế hệ thứ năm này. Cũng tại triển lãm, xuất hiện thông tin đáng chú ý: Nga tuyên bố đã bàn giao hai chiếc Su-57 đầu tiên cho một khách hàng nước ngoài - dù danh tính quốc gia này chưa được tiết lộ.
Bài học từ chiến trường Ukraine
Tổng giám đốc Rostec Chemezov cho biết Su-57 liên tục được nâng cấp dựa trên phản hồi từ phi công tham gia tác chiến trong chiến dịch quân sự tại Ukraine.
Dù Nga không công bố chi tiết hoạt động chiến đấu của Su-57, nhiều báo cáo cho rằng loại máy bay này đã tham gia nhiệm vụ không đối đất và không đối không từ năm 2022. Tuy nhiên, mức độ sử dụng thực tế vẫn là điều gây tranh cãi.
Một số nguồn tin thậm chí đề cập đến vụ Su-57 bắn nhầm UAV tấn công hạng nặng S-70 Okhotnik-B vào năm ngoái, cho thấy máy bay đã xuất hiện trong khu vực giao tranh.
Nhưng Nga vẫn giữ im lặng về số lượng Su-57 đang hoạt động. Ước tính đến cuối năm 2024, khoảng 18 chiếc đã được bàn giao cho lực lượng không quân, nằm trong đơn đặt hàng 76 chiếc trước đó. Một số nguyên mẫu T-50, tổng cộng 10 chiếc, vẫn đang phục vụ thử nghiệm nhưng không phải tất cả đều bay được.
Su-57E và động cơ thế hệ mới
Tại Dubai Airshow 2024, Su-57E xuất hiện nổi bật với mô hình được trang bị ống xả điều hướng lực đẩy hai chiều (2D vectoring nozzle) — một cấu hình từng được hé lộ trước đây, liên quan đến chương trình phát triển động cơ AL-51F-1 thế hệ mới.
Phiên bản nguyên mẫu bay T-50-9 cũng được trưng bày, gây chú ý với màn hình buồng lái khổ rộng mới thay cho hai màn hình nhỏ trước đây. Đây là xu hướng thiết kế hiện đại, giúp phi công có không gian hiển thị linh hoạt hơn và nâng cao nhận thức tình huống trên không.
Ngoài ra, Nga giới thiệu động cơ Izdeliye 177S - bản cải tiến từ AL-41F-1 - tích hợp công nghệ từ AL-51F-1, dự kiến dùng cho các Su-57 xuất khẩu hoặc nâng cấp cho các máy bay dùng động cơ AL-31 như dòng Flanker đời mới.
So với động cơ AL-41F1 cũ, Izdeliye cho lực đẩy đốt tăng lên tới 18.000 kgf (tăng 3.000 kgf) và lực đẩy khô 11.000 kgf, giúp tỷ lệ đẩy/trọng lượng của Su-57E khi mang đầy vũ khí vượt mốc 1,25:1.
Với động cơ mới, Su-57E có thể duy trì tốc độ siêu âm không cần đốt tăng ở mức Mach 1.6–1.8 trong thời gian dài, đồng thời thực hiện mọi động tác cơ động cực gắt mà không bị giới hạn bởi nhiệt độ tua-bin như trước.
Thế nhưng, thứ thực sự mang lại giá trị nằm ở cải tiến vòi phun động cơ phẳng 2D thrust-vectoring hoàn toàn mới. Thay vì vòi phun tròn truyền thống, Nga đã áp dụng thiết kế chữ nhật có khả năng điều hướng vector ±20° theo cả hai trục. Công nghệ này giảm tới 40–50% mặt cắt radar phía sau, và giảm đáng kể tín hiệu hồng ngoại nhờ làm mát và che chắn dòng khí xả nóng.
Bí ẩn quanh đơn hàng xuất khẩu đầu tiên
Dù Nga chưa chính thức công bố quốc gia mua Su-57, dấu hiệu cho thấy Algeria có thể là khách hàng đầu tiên sau khi truyền thông quốc gia này từng đưa tin về hợp đồng. Tuy nhiên, các hình ảnh xác thực chưa xuất hiện.
Vadim Badekha - Tổng giám đốc Tập đoàn Máy bay Thống nhất (UAC) - tuyên bố với Đài Channel One rằng “khách hàng nước ngoài đã nhận hai chiếc Su-57 đầu tiên và các máy bay này đã bước vào nhiệm vụ trực chiến.”
Nga khẳng định khách hàng “rất hài lòng”, song không cung cấp thêm thông tin.
Thách thức từ lệnh trừng phạt và năng lực sản xuất
Nga đang đối mặt với áp lực lớn từ các lệnh trừng phạt của phương Tây, ảnh hưởng trực tiếp tới ngành công nghiệp quốc phòng, đặc biệt là linh kiện điện tử.
Chemezov thừa nhận tác động nhưng cho rằng Nga đã tìm được nguồn thay thế trong nước. Thực tế, nhiều báo cáo chỉ ra rằng ngành công nghiệp quốc phòng Nga vẫn tìm cách mua linh kiện từ nước ngoài, chủ yếu thông qua Trung Quốc hoặc các tuyến trung gian.
Ngoài ra, Chemezov cho biết xuất khẩu vũ khí của Nga đã giảm một nửa từ khi nổ ra cuộc chiến Ukraine - lý do được ông giải thích là vì quân đội Nga tăng nhu cầu trang bị, chứ không phải vì khách hàng nước ngoài quay lưng.
Tuy vậy, khó có thể phủ nhận rằng nhiều quốc gia đang thận trọng hơn trong việc mua vũ khí Nga, lo ngại rủi ro trừng phạt thứ cấp từ Mỹ và phương Tây.
Nga từng đề xuất hợp tác sản xuất Su-57 tại nước sở tại khi đàm phán với UAE và Ấn Độ - nhằm giảm lo ngại về năng lực sản xuất trong nước. Mô hình hợp tác này có thể giúp Nga giảm chi phí phát triển và mở rộng quy mô sản xuất.
Ấn Độ từng là đối tác của Nga trong chương trình FGFA (phiên bản Su-57 dành riêng cho New Delhi), nhưng rút lui năm 2018 do thất vọng với khả năng tàng hình và tiến độ của dự án. Dẫu vậy, việc Nga tiếp tục mở đường cho hợp tác sản xuất cho thấy họ đang cố gắng thu hút lại các khách hàng lớn.
Tương lai không dễ đoán của Su-57
Su-57 được Nga xem là đối trọng với F-35, đặc biệt đối với các nước không đủ điều kiện mua tiêm kích Mỹ. Tuy nhiên, bối cảnh đang thay đổi đáng kể.
Mỹ gần đây đã chấp thuận bán F-35 cho Saudi Arabia - bước đi có thể tác động sâu rộng đến thị trường tiêm kích tàng hình toàn cầu. Nếu Washington mở rộng danh sách quốc gia được phép mua F-35, triển vọng xuất khẩu Su-57 sẽ bị ảnh hưởng mạnh.
Chemezov tránh so sánh trực tiếp Su-57 với F-35 khi được hỏi, chỉ nhấn mạnh rằng “khách hàng có quyền chọn loại phù hợp nhất.”
Ngoài Nga và Mỹ, Trung Quốc cũng đang nổi lên với chương trình J-35 - mẫu tiêm kích tàng hình có khả năng xuất khẩu cao, gây sức ép lên thị trường mà Su-57 muốn chiếm lĩnh.
Dù vẫn còn nhiều nghi ngại, từ năng lực sản xuất, vấn đề động cơ, cho đến hiệu quả tác chiến thực tế, Nga rõ ràng đang tiếp tục đầu tư vào Su-57 với tham vọng xuất khẩu lớn.
Mô hình Su-57E, buồng lái nâng cấp, động cơ mới và các tuyên bố về đơn hàng đầu tiên cho thấy Moscow đang nỗ lực chứng minh rằng chương trình tiêm kích thế hệ 5 của họ vẫn sống và đang phát triển.
Tuy nhiên, để Su-57 có thể trở thành sản phẩm xuất khẩu thành công, Nga sẽ phải trả lời nhiều câu hỏi: khả năng sản xuất hàng loạt, mức độ tin cậy, và tính cạnh tranh so với các lựa chọn từ Mỹ hoặc Trung Quốc.
Trong bối cảnh địa chính trị biến động mạnh, số phận của Su-57 trên thị trường quốc tế vẫn là ẩn số lớn — nhưng không thể phủ nhận rằng Nga đang làm mọi cách để chiếc tiêm kích này trở thành nền tảng chủ lực của họ trong cuộc chơi toàn cầu.
