Việt Nam hội tụ nhiều lợi thế để trở thành trung tâm kinh tế tầm thấp

Tại Diễn đàn Quốc tế Kinh tế Tầm thấp Việt Nam 2025 tổ chức sáng 14/11, các chuyên gia đánh giá kinh tế tầm thấp (Low Altitude Economy – LAE) đang trở thành một trong những xu hướng quan trọng nhất của thế kỷ XXI.

Kinh tế tầm thấp trở thành chiến lược phát triển quốc gia

Đây là hệ sinh thái kinh tế hoạt động trong không phận dưới 1.000 m, có thể mở rộng đến dưới 5.000 m tùy theo nhu cầu thực tế của từng quốc gia.

Hệ sinh thái kinh tế tầm thấp bao gồm máy bay không người lái, phương tiện bay điện cất – hạ cánh thẳng đứng, hệ thống quản lý không phận tầm thấp cùng các công nghệ tích hợp như AI, IoT và bán dẫn.

Theo dự báo của Morgan Stanley, quy mô thị trường LAE toàn cầu có thể đạt 9.000 tỷ USD vào năm 2050. Con số này cho thấy cơ hội rất lớn cho các quốc gia biết tận dụng thời điểm bứt phá trong đổi mới sáng tạo và công nghệ hàng không – vũ trụ.

Phát biểu khai mạc Diễn đàn, ông Võ Xuân Hoài, Phó Giám đốc Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia cho biết, nhiều nước trên thế giới đã xem hàng không vũ trụ và UAV là các ngành công nghệ chiến lược.

Với sự bùng nổ của công nghệ hàng không, vũ trụ và thiết bị bay không người lái, mô hình kinh tế mới cụ thể là nền “Kinh tế Tầm thấp” đang trở thành xu thế phát triển nổi bật trên toàn cầu.

Tại Việt Nam, các chuyên gia cho rằng, với các lợi thế về địa chính trị, chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo, lực lượng lao động trẻ và năng động, Việt Nam, đang đứng trước "cơ hội ngàn năm có một" để trở thành trung tâm công nghiệp tầm thấp của khu vực và thế giới.

Ông Trần Anh Tuấn, CEO Mạng lưới Hàng không – Vũ trụ và Thiết bị bay không người lái Việt Nam nhận định, LAE không chỉ là xu hướng công nghệ mới nổi, mà đang trở thành một chiến lược phát triển quốc gia.

Ông Tuấn cho rằng, LAE hội tụ ba giá trị cốt lõi gồm đổi mới sáng tạo, năng suất cao và phát triển bền vững. Kinh tế tầm thấp được kỳ vọng sẽ tạo ra động lực tăng trưởng mới cho nền kinh tế Việt Nam, thúc đẩy quá trình chuyển đổi số, đồng thời mở ra cơ hội việc làm cho thế hệ trẻ trong những lĩnh vực công nghệ cao và tự động hóa.

“Một trong những yếu tố then chốt giúp Việt Nam tham gia vào chuỗi giá trị toàn cầu của lĩnh vực này là sự kết hợp giữa năng lực sản xuất phần cứng với công nghiệp phụ trợ và khả năng làm chủ công nghệ lõi”, ông Tuấn phân tích.

Việc phát triển đồng thời phần mềm điều khiển, trí tuệ nhân tạo và hệ thống quản lý không phận tầm thấp được xem là nền tảng xây dựng vị thế của Việt Nam trong lĩnh vực còn mới mẻ nhưng có tốc độ phát triển cực nhanh.

Cũng theo vị chuyên gia, kinh tế tầm thấp mở ra nhiều ứng dụng thực tiễn quan trọng đối với Việt Nam. Công nghệ bay tầm thấp có thể hỗ trợ giám sát hạ tầng và năng lượng, phục vụ nông nghiệp thông minh, cứu hộ – cứu nạn và bảo vệ môi trường.

Trong lĩnh vực logistics, công nghệ giao hàng tầm thấp được kỳ vọng giảm tải hệ thống đường bộ, rút ngắn thời gian vận chuyển và tăng hiệu quả quản lý chuỗi cung ứng.

Du lịch và quảng bá văn hóa cũng có nhiều cơ hội mở rộng giá trị nhờ các ứng dụng mới của thiết bị bay không người lái. Ngoài ra, LAE được xem là thành tố quan trọng trong củng cố năng lực quốc phòng và an ninh.

Để thúc đẩy sự phát triển của lĩnh vực này tại Việt Nam, các chuyên gia đề xuất cần hình thành hành lang pháp lý linh hoạt hơn đối với hoạt động trong không phận tầm thấp.

Theo ông Tuấn, việc đầu tư mạnh vào nghiên cứu – phát triển trong nước được coi là điều kiện tiên quyết để Việt Nam không bị phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài.

Bên cạnh đó, cần phát triển các cụm công nghiệp LAE, xây dựng trung tâm thử nghiệm và kiểm định, đồng thời hình thành một hệ sinh thái kết nối toàn diện giữa doanh nghiệp, viện nghiên cứu và cơ quan quản lý nhà nước.

Một yêu cầu quan trọng khác là phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực hàng không – vũ trụ, tự động hóa và dữ liệu. Các chương trình đào tạo mới cần được thiết kế theo hướng gắn với thực tiễn ứng dụng, giúp Việt Nam hình thành lực lượng chuyên gia có khả năng làm chủ công nghệ và dẫn dắt thị trường.

Thị trường drone Việt Nam đã đủ lớn để hình thành các ngành công nghiệp phụ trợ

Tham gia tham luận tại Diễn đàn, ông Vũ Anh Tú, Giám đốc Công nghệ Tập đoàn FPT cho rằng, với các lợi thế về địa chính trị, chính sách khuyến khích đổi mới sáng tạo, lực lượng lao động trẻ và năng động, Việt Nam, đang đứng trước "cơ hội ngàn năm có một" để trở thành trung tâm công nghiệp tầm thấp của khu vực và thế giới.

Theo ông Vũ Anh Tú, kinh tế tầm thấp đang mở ra không gian tăng trưởng mới ngay trên bầu trời, không gian lâu nay gần như bỏ trống. Ông dẫn các trường hợp sử dụng của thiết bị bay không người lái (UAV) trong các lĩnh vực như nông nghiệp, logistics trong thương mại điện tử, đô thị thông minh, an ninh quốc phòng, cứu hộ, cứu nạn.

“Riêng Đồng bằng sông Cửu Long có 3.000 drone hoạt động trên 1,5 triệu ha; năm 2025 có thể đạt 6.000 drone trên cả nước. Thị trường UAV và robot nông nghiệp dự báo đạt 363,7 triệu USD vào 2030, tăng 4,76%/năm, đủ lớn để hình thành công nghiệp hỗ trợ, dịch vụ vận hành - bảo trì - đào tạo”, ông Tú thông tin.

Một ví dụ khác là UAV đã được sử dụng để giao hàng cứu trợ trong lũ lụt lịch sử ở Thái nguyên, Tuyên Quang, Bắc Ninh; giao hàng tự động tại khu logistics Lạng Sơn để rút thời gian, giảm chi phí, vượt địa hình khó.

Đại diện FPT cho rằng kinh tế tầm thấp không còn là câu hỏi “có làm hay không”, mà làm thế nào để biến các mảnh ghép thành một bức tranh chiến lược quốc gia. Theo ông Tú, tầng tương lai gần nhất của Việt Nam đang nằm ngay trong không phận tầm thấp.

“Nếu nắm bắt cơ hội này, Việt Nam không chỉ tạo thêm một ngành kinh tế mới, mà còn khơi dậy trí tuệ và khát vọng của đội ngũ kỹ sư, nhà khoa học Việt Nam, góp một tiếng nói mới của Việt Nam trên bản đồ công nghệ thế giới”, ông Tú nói.

Theo đó, Việt Nam đang hướng đến xây dựng nền tảng công nghệ và nhân lực với 100.000 kỹ sư, doanh thu 2-3 tỷ USD vào năm 2030; đạt trên 10 tỷ USD, tạo 1 triệu việc làm năm 2035. Xa hơn, Việt Nam sẽ trở thành trung tâm sản xuất, dịch vụ LAE của khu vực.

Với chiến lược đúng đắn và sự đầu tư tương xứng, lĩnh vực này có thể trở thành trụ cột mới của tăng trưởng kinh tế, đóng góp vào năng lực cạnh tranh quốc gia và tạo nền tảng cho những ngành công nghiệp tương lai.

Nam Bình