Chuyện phi thường của người Mỹ đầu tiên bay vòng quanh Trái đất
Ngày 20/2/1962, phi hành gia John Herschel Glenn Jr. viết nên cột mốc mới trong lịch sử khi trở thành người Mỹ đầu tiên bay quanh Trái Đất.
Vào tháng 2/1962, thế giới đang dõi theo cuộc chạy đua không gian khốc liệt giữa hai siêu cường Mỹ và Liên Xô (cũ). Cả hai quốc gia đều đã phát triển các loại tàu vũ trụ có người lái và lựa chọn những phi công ưu tú nhất để thực hiện sứ mệnh chinh phục vũ trụ.
Sau khi Liên Xô (cũ) tạo ra cú sốc toàn cầu với chuyến bay lịch sử của Yuri Gagarin vào ngày 12/4/1961, trở thành người đầu tiên bay quanh Trái Đất trên tàu Vostok 1, người đứng đầu nước Mỹ biết rằng, họ cần một bước đi mang tính biểu tượng để khẳng định vị thế của mình.
Chưa đầy một năm sau, vào ngày 20/2/1962, phi hành gia John Herschel Glenn Jr. viết nên cột mốc mới trong lịch sử khi trở thành người Mỹ đầu tiên bay quanh Trái Đất, thực hiện ba vòng quỹ đạo trong sứ mệnh Mercury-Atlas 6 trên con tàu mà ông đặt tên thân mật là Friendship 7.
Từ cuộc khủng hoảng đến giấc mơ không gian
Dự án Mercury là chương trình không gian có người lái đầu tiên của Mỹ, được NASA khởi động vào tháng 10/1958, ngay sau khi Liên Xô (cũ) phóng vệ tinh nhân tạo Sputnik 1. Mục tiêu của Mercury gồm ba phần: Đưa con người lên quỹ đạo, kiểm tra khả năng sinh lý và tâm lý của họ trong môi trường không trọng lực và đảm bảo đưa họ trở về Trái Đất an toàn.
Dưới sự lãnh đạo của Robert R. Gilruth, nhóm nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Langley (Hampton, Virginia) - còn gọi là Space Task Group (STG) - bắt tay vào thiết kế, thử nghiệm và huấn luyện phi hành gia. Vào tháng 4/1959, NASA công bố danh sách “Mercury Seven” - bảy phi công thử nghiệm được chọn cho sứ mệnh này, trong đó có John Glenn, một cựu phi công Thủy quân Lục chiến.
Sau một loạt thử nghiệm không người lái và hai chuyến bay phụ quỹ đạo của Alan Shepard và Gus Grissom trong năm 1961, NASA sẵn sàng thử sức với một chuyến bay có người lái bay quanh Trái Đất - một nhiệm vụ đòi hỏi tên lửa đẩy mạnh mẽ hơn, chính xác hơn: Atlas LV-3B.
Chuẩn bị cho chuyến bay lịch sử
Vào ngày 29/11/1961, Giám đốc Robert Gilruth công bố việc chọn John Glenn làm người bay chính cho chuyến Mercury-Atlas 6, với M. Scott Carpenter làm dự bị. Glenn và Carpenter bắt đầu nhiều tháng huấn luyện căng thẳng, bao gồm mô phỏng chuyến bay, thử nghiệm trong điều kiện không trọng lực và thực hành quy trình khẩn cấp.
Ngày phóng đầu tiên dự kiến vào 27/1/1962, nhưng bị hoãn vì thời tiết xấu. Nhiều lần trì hoãn tiếp theo do các vấn đề kỹ thuật khiến Glenn phải chờ đến gần một tháng. Sáng 20/2/1962, sau bữa sáng truyền thống gồm bít tết và trứng, Glenn mặc bộ đồ phi hành màu bạc, rời khu nghỉ dành cho phi hành gia ở Hangar S tại Mũi Canaveral. Ông được hộ tống ra Bệ phóng 14, nơi con tàu Friendship 7 đang chờ sẵn trên đỉnh tên lửa Atlas.
Với sự hỗ trợ của trưởng nhóm kỹ thuật Guenter Wendt và đội kỹ sư, Glenn chui vào khoang tàu chật hẹp, được cố định bằng dây an toàn và cửa khoang được vặn chặt. Ông phải chờ gần bốn tiếng trong không gian hẹp ấy trước khi đồng hồ đếm ngược chạm đến 0h47 sáng (giờ miền Đông).
Bay vào quỹ đạo Trái Đất
Lúc 9h47 sáng, ba động cơ của tên lửa Atlas đồng loạt cháy sáng, nâng con tàu và phi hành gia John Glenn lên bầu trời Florida. Hai phút sau, hai động cơ đẩy bên được tách bỏ; chỉ còn động cơ chính tiếp tục đưa Glenn lên độ cao 260 km. Ở phút thứ 5, động cơ chính tắt, và Friendship 7 tách ra, chính thức bước vào quỹ đạo quanh Trái Đất - đánh dấu lần đầu tiên một người Mỹ đạt được kỳ tích này.
Từ Trung tâm Điều khiển Mercury (MCC) ở Cape Canaveral, Giám đốc bay Christopher Kraft và đội kỹ sư theo dõi sát sao từng tín hiệu. Scott Carpenter, đóng vai trò “Capcom” (người duy nhất liên lạc với phi hành gia), thường xuyên trao đổi với Glenn trong suốt chuyến bay.
Từ cửa sổ nhỏ, Glenn ngắm nhìn bang Florida lùi dần phía dưới và ghi lại những bức ảnh đầu tiên bằng máy ảnh Ansco Autoset. Ông báo cáo tình trạng ổn định, cảm thấy khỏe mạnh và điều khiển tàu theo đúng quỹ đạo. Trong quỹ đạo đầu tiên, Glenn nhìn thấy mặt trời mọc phía Thái Bình Dương, chứng kiến hiện tượng “đom đóm lửa” – các tinh thể băng nhỏ sáng lên khi phản chiếu ánh sáng mặt trời.
Trong quỹ đạo thứ hai, các kỹ sư mặt đất phát hiện tín hiệu cảnh báo cho thấy lá chắn nhiệt của tàu có thể đã bị bung. Dù tin rằng đó là lỗi cảm biến, trung tâm điều khiển vẫn ra lệnh giữ nguyên gói tên lửa đẩy sau khi hãm tốc để đề phòng trường hợp xấu. Glenn không được thông báo cụ thể về sự cố, chỉ được yêu cầu không kích hoạt hệ thống bung túi hạ cánh.
Khi tàu hoàn thành quỹ đạo thứ ba, Glenn chuẩn bị cho quá trình quay lại Trái Đất. Ông kích hoạt ba động cơ phản lực làm giảm tốc độ, và bắt đầu tái nhập khí quyển. Lớp plasma nóng bao quanh tạo ra khối cầu lửa khổng lồ khiến liên lạc vô tuyến tạm thời bị ngắt bốn phút - khoảnh khắc căng thẳng nhất của toàn bộ sứ mệnh. Glenn điều khiển thủ công góc rơi, nhìn thấy các mảnh của gói tên lửa cháy sáng ngoài cửa sổ.
Ở độ cao 8.500 mét, dù chính bung ra, kéo theo dù phụ 19 mét, giúp tàu hạ cánh an toàn xuống Đại Tây Dương, cách Grand Turk Island (thuộc quần đảo Turks và Caicos) khoảng 1.300 km về phía đông nam. Tổng thời gian bay là 4 giờ 55 phút 23 giây.
Giải cứu và vinh danh
Tàu khu trục USS Noa của Hải quân Mỹ là chiếc đầu tiên phát hiện Friendship 7 khi nó còn treo trên dù. Thủy thủ đoàn nhanh chóng kéo tàu về mạn phải và đưa Glenn lên boong. Sau gần năm tiếng trong không gian, Glenn bước ra khỏi khoang, mệt mỏi nhưng mỉm cười, được các bác sĩ kiểm tra sức khỏe và tuyên bố hoàn toàn ổn định.
Glenn được đưa bằng trực thăng tới hàng không mẫu hạm USS Randolph, sau đó chuyển tiếp đến Grand Turk Island để nghỉ ngơi, kiểm tra y tế và bắt đầu buổi họp kỹ thuật đầu tiên. Phó Tổng thống Lyndon B. Johnson đích thân bay đến đón Glenn về Mỹ.
Ngày 23/2/1962, Glenn và vợ ông, Annie, tham gia diễu hành chào mừng ở Cocoa Beach, Florida, cùng Tổng thống John F. Kennedy. Trong buổi lễ tại Hangar S, Kennedy trao cho ông Huân chương Dịch vụ Xuất sắc của NASA. Glenn khiêm tốn nói: “Tôi chỉ là người đại diện cho nỗ lực khổng lồ của hàng nghìn con người đã biến giấc mơ này thành hiện thực".