Mỹ triển khai gần 200 tên lửa Tomahawk tại Caribe

Lực lượng hải quân Mỹ đã tăng cường hiện diện ở vùng biển Caribe với số lượng tên lửa hành trình Tomahawk ước tính gần 200 quả, động thái được giới chuyên gia đánh giá vừa có tính răn đe vừa mở rộng lựa chọn quân sự của Washington trong bối cảnh căng thẳng với Venezuela gia tăng.

Theo Newsweek, khoảng 115 quả Tomahawk đang có mặt trong khu vực, và con số này có thể tăng thêm gần 70 quả khi các tàu hộ tống gia nhập đội hình, quy mô tiệm cận những chiến dịch “hạn chế” mà Mỹ từng tiến hành trong quá khứ.

Sự hiện diện của hai tuần dương hạm lớp Ticonderoga - USS Gettysburg (CG-64) và USS Lake Erie (CG-70) cùng một loạt tàu khu trục và hộ tống, mang theo hệ thống chiến đấu Aegis và kho VLS chở Tomahawk, đã khiến khu vực biển quanh lãnh hải Venezuela trở thành tâm điểm chú ý.

Giới phân tích nhận định việc triển khai này không đơn thuần là hoạt động tuần tra thông thường mà là bước gia tăng sức ép quân sự nhằm giữ “lựa chọn tấn công” từ biển, đồng thời phát đi thông điệp răn đe tới Caracas và các bên liên quan trong khu vực.

Tomahawk: Công cụ tấn công chính xác

Tomahawk là tên lửa hành trình tầm xa, bay thấp, được dẫn đường chính xác bằng các hệ thống GPS/INS kết hợp với các phương thức định vị bổ trợ ở các biến thể. Phiên bản nâng cấp gần đây có tầm bắn công bố trong khoảng 1.600 - 2.500 km, khả năng tái lập trình quỹ đạo sau khi phóng và tốc độ cận âm, khiến nó trở thành công cụ phù hợp cho các đòn tấn công chính xác vào cơ sở chỉ huy, sân bay, kho đạn hoặc hệ thống phòng không.

Với giá từng quả vào hàng triệu USD, Tomahawk đã nhiều lần được sử dụng trong các chiến dịch mở màn ở Iraq, Kosovo, Libya hay các chiến dịch khác trong vài thập kỷ qua.

Tuy nhiên, kinh nghiệm lịch sử cũng chỉ rõ giới hạn của loại vũ khí này. Tomahawk là công cụ “mở cửa” hiệu quả để làm tê liệt hạ tầng và hệ thống phòng không, nhưng không thể thay thế lực lượng mặt đất nếu mục tiêu là thay đổi chế độ hay chiếm đóng lâu dài.

Quy mô gần 200 quả đủ để tiến hành các cuộc tấn công chọn mục tiêu có sức công phá chiến lược, nhưng không đồng nghĩa với khả năng thực hiện một chiến dịch chiếm đóng hay ổn định chính trị hậu xung đột mà không có lực lượng hỗ trợ, hậu cần và các biện pháp chính trị, ngoại giao khác.

Từ công nghệ đến thực thi

Việc duy trì kho tên lửa lớn ở một khu vực xa bờ đặt ra thách thức hậu cần như mỗi tàu có kho đạn hữu hạn và để duy trì áp lực tên lửa liên tục cần duy trì sự hiện diện kéo dài của nhiều đơn vị hạm đội, cũng như năng lực tiếp tế.

Hiệu quả tấn công còn phụ thuộc vào chất lượng tình báo và khả năng định vị mục tiêu chính xác với các mục tiêu di động hoặc được che giấu tốt, Tomahawk kém hiệu quả hơn.

Thêm nữa, nếu mục tiêu nằm trong vùng tác chiến của các hệ thống phòng không hiện đại như các hệ thống S-300VM mà Caracas triển khai, nguy cơ bị đánh chặn hoặc thất bại trong nhiệm vụ tăng, đồng thời làm tăng rủi ro dẫn đến các phản ứng leo thang.

Phân tích các diễn biến cho thấy mục tiêu chính của Washington lúc này có thể thiên về tạo áp lực chính trị và duy trì lựa chọn quân sự chứ không nhất thiết chuẩn bị cho một chiến dịch toàn diện.

Việc triển khai Tomahawk gửi thông điệp tới các đồng minh và đối tác khu vực rằng Mỹ vẫn kiểm soát ưu thế hải quân và có thể thực hiện các đòn tấn công chính xác từ xa nếu cần, đồng thời gia tăng chi phí chính trị cho Caracas.

Những chiến dịch chống buôn lậu ma túy gần đây của Mỹ tại Caribe và Thái Bình Dương, cùng phát ngôn của lãnh đạo Mỹ về tình hình chính trị Venezuela, cho thấy Washington đang dùng kết hợp các chọn lựa an ninh và chính sách để gây sức ép.

Chính quyền Venezuela đã gọi các động thái của Mỹ là “đe dọa chủ quyền quốc gia”, đặt lực lượng phòng không trong trạng thái cảnh giác cao và cảnh báo về kịch bản can thiệp. Truyền thông nhà nước Venezuela lập tức coi việc tăng cường hải quân Mỹ như bằng chứng cho thấy nước này bị “bao vây từ bên ngoài”.

Giới phân tích cảnh báo rằng trong bối cảnh hai bên tăng cường hiện diện gần nhau, một sự cố va chạm tàu, nhầm lẫn radar hay hành động ngoài ý muốn có thể khơi mào chuỗi phản ứng khiến tình hình vượt khỏi tầm kiểm soát.

Việc Mỹ tập trung gần 200 quả Tomahawk tại Caribe là thông điệp mạnh mẽ về năng lực tấn công chính xác và ý chí răn đe, đồng thời mở rộng danh sách lựa chọn quân sự của Washington đối với Venezuela.

Tuy nhiên, Tomahawk chỉ là một phần công cụ trong hộp công cụ chính sách về mặt chiến lược, hành động này có giá trị tạo áp lực chính trị ngắn hạn hơn là giải pháp cho các mục tiêu chiến lược lớn hơn như thay đổi chế độ hay ổn định lâu dài. Bên cạnh đó, rủi ro leo thang ngoài ý muốn và chi phí hậu cần, chính trị vẫn là những yếu tố phải được cân nhắc kỹ lưỡng trước bất kỳ quyết định nào liên quan tới sử dụng vũ lực.

Phương Thảo