Mỹ nối lại thử nghiệm vũ khí hạt nhân sau 33 năm tạm dừng
Mỹ quyết định khôi phục thử nghiệm vũ khí hạt nhân sau 33 năm tạm dừng, động thái được xem là thông điệp cứng rắn gửi đến Nga và Trung Quốc.
Ngày 30/10, theo hãng tin Reuters, Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ra lệnh quân đội khôi phục hoạt động thử nghiệm vũ khí hạt nhân sau 33 năm gián đoạn. Động thái này được nhận định là một tín hiệu mạnh mẽ gửi tới các đối thủ chiến lược sở hữu vũ khí hạt nhân như Nga và Trung Quốc.
Thông báo được Tổng thống Trump đăng tải trên mạng xã hội Truth Social trong lúc ông đang di chuyển bằng chuyên cơ Marine One tới Busan, Hàn Quốc, để tham dự cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình trong khuôn khổ một phiên đàm phán thương mại.
“Tại thời điểm nhiều quốc gia khác đang tiến hành thử nghiệm các chương trình vũ khí hạt nhân, tôi đã chỉ thị Bộ Chiến tranh tái khởi động hoạt động thử nghiệm của chúng ta nhằm đảm bảo sự cân bằng. Quy trình này sẽ bắt đầu ngay lập tức”, ông Trump tuyên bố.
Hiện chưa rõ mệnh lệnh này sẽ bao gồm việc tiến hành các vụ nổ thử hạt nhân dưới lòng đất do Cơ quan An ninh Hạt nhân Quốc gia phụ trách, hay chỉ áp dụng cho các vụ phóng thử tên lửa mang đầu đạn hạt nhân. Trong hơn hai thập kỷ qua, ngoài Triều Tiên (vụ thử gần nhất năm 2017), không cường quốc hạt nhân nào tiến hành thử nổ hạt nhân. Nga từ sau khi Liên Xô tan rã chưa từng thực hiện thử nghiệm thực tế.
Theo dữ liệu lịch sử, Liên Xô (cũ) thực hiện vụ thử hạt nhân cuối cùng vào năm 1990, còn Trung Quốc vào năm 1996. Mỹ ngừng thử nghiệm từ năm 1992 sau khi cựu Tổng thống George H.W. Bush ban hành lệnh tạm dừng, ngay sau vụ thử tháng 9 cùng năm đó.
Theo số liệu của Viện Nghiên cứu Hòa bình Quốc tế Stockholm, Mỹ hiện sở hữu khoảng 5.125 đầu đạn hạt nhân, chỉ đứng sau Nga với 5.511 đầu đạn. Trung Quốc đứng thứ ba với khoảng 600 đầu đạn.
Đáng chú ý, Nga thời gian gần đây liên tục tiến hành các hoạt động liên quan đến vũ khí hạt nhân: Thử nghiệm tên lửa hành trình chạy bằng năng lượng hạt nhân (21/10), diễn tập sẵn sàng chiến đấu hạt nhân (22/10), và thử nghiệm ngư lôi tự hành sử dụng năng lượng hạt nhân (28/10). Tuy vậy, Moscow khẳng định, họ không tiến hành thử nổ hạt nhân và bày tỏ hy vọng Washington “đã được cung cấp thông tin chính xác” trước khi đưa ra tuyên bố.
Ngày 30/10, Liên Hợp quốc đã đưa ra cảnh báo mạnh mẽ về nguy cơ leo thang căng thẳng hạt nhân toàn cầu, sau khi Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ đạo khôi phục các hoạt động thử nghiệm vũ khí hạt nhân, động thái được xem là lần đầu tiên kể từ khi Washington tuyên bố tạm dừng cách đây 33 năm.
Phát ngôn viên Liên Hợp quốc Farhan Haq nhấn mạnh: “Việc thử hạt nhân không thể được chấp nhận trong bất kỳ hoàn cảnh nào. Chúng ta phải ghi nhớ hậu quả nặng nề từ hơn 2.000 vụ thử hạt nhân trong 8 thập kỷ qua.”
Ông Haq cho biết, Tổng Thư ký Liên Hợp quốc Antonio Guterres lo ngại, việc Mỹ nối lại thử nghiệm, dù ở mức độ hạn chế, sẽ “gây ra bước thụt lùi đáng kể” đối với những nỗ lực kiểm soát phổ biến vũ khí hủy diệt hàng loạt, đồng thời làm suy yếu các tiến trình ngoại giao toàn cầu về giải trừ hạt nhân.
Giới quan sát cho rằng, quyết định của Mỹ có thể làm gia tăng căng thẳng trong cuộc cạnh tranh chiến lược toàn cầu, đặc biệt trong bối cảnh các cơ chế kiểm soát vũ khí hạt nhân giữa các cường quốc đang suy yếu.