Tên lửa Ragnarok tốc độ 857 km/h, 'ác mộng' phòng không đối phương
Tên lửa Ragnarok LCCM - rẻ, bay cao, bay xa và khó ngăn chặn, buộc đối phương tiêu tốn nguồn lực nhiều hơn đáng kể để bảo vệ mỗi mục tiêu.
Hãng Kratos Defense & Security Solutions của Mỹ vừa chính thức giới thiệu tên lửa hành trình chi phí thấp Ragnarok (Low Cost Cruise Missile — LCCM).
Điểm nhấn của hệ thống này không phải là sức nổ lớn hay công nghệ siêu phức tạp, mà là sự kết hợp giữa giá thành thấp, khả năng sản xuất hàng loạt và profile bay ở độ cao lớn, những yếu tố khiến nó trở thành công cụ tiềm tàng trong các chiến dịch bão hoà (saturation attack) nhằm làm cạn kiệt năng lực phòng không đối phương.
“Vũ khí kinh tế” hay mối đe dọa kỹ thuật mới?
Theo Kratos, mức giá tham khảo cho một đơn hàng ban đầu 100 chiếc là khoảng 150.000 USD/chiếc. Đại diện Công ty cũng cho biết, mức giá này có thể tiếp tục giảm nếu có các đơn hàng lớn hơn đáng kể — mở ra khả năng triển khai quy mô lớn với ngân sách tương đối hạn chế khi so sánh với các tên lửa đánh chặn chi phí cao.
Ragnarok được quảng bá có thể bay ở độ cao trên 10km trong phần lớn hành trình, với tầm hoạt động tới khoảng 926km và tốc độ tuần tra vào khoảng 857 km/h.
Một đặc điểm quan trọng là tên lửa duy trì độ cao lớn suốt chặng đường, chỉ hạ độ cao và lao bổ xuống khi tiếp cận mục tiêu cuối cùng — một profile bay khiến việc theo dõi và bám bắt trở nên khó khăn hơn đối với nhiều dạng hệ thống phòng không tầm thấp và tầm ngắn.
Thiết kế giống những loại bom đường kính nhỏ như GBU-39 (theo mô tả), cho phép tên lửa được mang trong các rack bom hiện có trên nhiều loại máy bay, đồng thời tương thích với các nền tảng phóng khác nhau — bao gồm cả việc phóng từ UAV tấn công như XQ-58 Valkyrie, từng được nhắc tới là có thể mang ít nhất bốn đơn vị Ragnarok.
Thách thức với hệ thống phòng không
Profile bay ở độ cao trên 10km cùng tốc độ tuần tra tương đối cao đặt ra thách thức lớn cho các hệ thống phòng không thông thường. Nhiều mối đe dọa cấp mặt đất, từ tổ hợp pháo phòng không, hệ thống phòng không vác vai (MANPADS) cho tới nhiều loại tên lửa phòng không tầm ngắn — hầu như không thể tiếp cận hoặc bắn hạ hiệu quả một mục tiêu ở độ cao như vậy trên phần lớn quãng đường bay.
Để chặn đứng Ragnarok, về lý thuyết cần tới các biện pháp mạnh hơn: Chiến đấu cơ đánh chặn hoặc các hệ thống tên lửa phòng không tầm trung và tầm cao như S-300, S-400 hay Buk. Điều này dẫn tới một nghịch lý kinh tế — tên lửa đánh chặn cho các hệ thống cao cấp này có chi phí đơn vị rất lớn, thường vượt xa con số 150.000 USD mà Kratos đưa ra cho một Ragnarok.
Trong khi đó, tên lửa đánh chặn thường phức tạp hơn và thời gian sản xuất lâu hơn, nên về mặt chiến lược một đợt tấn công bằng nhiều Ragnarok có thể buộc đối phương tiêu tốn nguồn lực nhiều hơn đáng kể để bảo vệ mỗi mục tiêu.
Ngay cả những hệ thống phòng không đa năng như Pantsir-S1 (vốn hiệu quả tầm thấp/tầm ngắn) có thể gặp khó khi phải đánh chặn mục tiêu ở hoặc gần trần bay tối đa của chúng.
Một hạn chế rõ ràng của Ragnarok là đầu nổ tương đối nhỏ, chỉ nặng khoảng 36kg. So sánh để thấy, một số nền tảng vũ khí tấn công khác như một số biến thể của UAV vũ trang có thể mang đầu nổ nặng hơn (ví dụ Shahed mang đầu nổ ~ 50kg). Như vậy về sức công phá từng đơn vị, Ragnarok không phải là loại “đánh bại” công trình kiên cố bằng một quả duy nhất.
Tuy nhiên, trọng tâm ở đây không phải là sức công phá đơn lẻ mà là chiến thuật. Với mức giá thấp và khả năng sản xuất hàng loạt, Ragnarok được thiết kế để sử dụng theo kiểu bão hoà: Phóng hàng chục, thậm chí hàng trăm quả cùng lúc để tràn ngập mạng lưới phòng không đối phương. Trong kịch bản như vậy, dù một phần tên lửa bị đánh chặn, phần còn lại có cơ hội vượt qua lớp phòng không và gây tổn thất cho cơ sở hạ tầng, sân bay, kho bãi, hệ thống radar hoặc các mục tiêu quan trọng khác.
Về mặt chiến lược, chi phí “bắn hạ” mỗi Ragnarok có thể khiến kẻ phòng thủ phải tiêu tốn nhiều hơn so với số tiền bỏ ra mua mỗi tên lửa — tạo ra áp lực kinh tế và làm hao mòn năng lực phòng không theo thời gian.
Theo thông tin công bố, Ragnarok có kích thước tương tự bom dẫn đường cỡ nhỏ GBU-39, nghĩa là có khả năng tích hợp lên giá treo và rack bom hiện có.
Nếu điều này chính xác, một chiếc tiêm kích có thể mang theo hàng chục Ragnarok trong một lần triển khai, biến một chuyến xuất kích thành một đợt tấn công bão hoà thực sự với lực lượng cất cánh tương đối nhỏ.
Ngoài ra, Ragnarok được thiết kế để phóng từ nhiều nền tảng khác nhau, đặc biệt là từ UAV chiến đấu XQ-58 Valkyrie — nền tảng vốn được phát triển để hoạt động cùng các lực lượng có người lái và thực hiện các nhiệm vụ tấn công sâu. Valkyrie có khả năng mang ít nhất bốn tên lửa như vậy, và khi kết hợp với khả năng cất cánh từ nhiều máy bay hoặc UAV bay cùng đội hình, quy mô đợt tấn công có thể được nhân lên nhanh chóng.
Trong bối cảnh phương án tác chiến hiện đại, sự tương thích với các nền tảng phóng sẵn có — bao gồm UAV, máy bay cánh cố định và giá treo bom — làm tăng tính linh hoạt và tính rủi ro chiến lược của loại vũ khí này.
So sánh với các lựa chọn giá rẻ khác
Ragnarok không phải là ý tưởng duy nhất nhắm tới tên lửa tầm xa, chi phí thấp và đầu nổ vừa phải. Các hệ thống khác, như họ Barracuda, cũng theo hướng tương tự. Ví dụ Barracuda-500 có báo cáo tầm bắn tương đồng và đầu nổ khoảng 45kg, nhưng giá thành cao hơn — lên tới khoảng 216.500 USD theo thông tin tham khảo.
Một số quốc gia đã bắt đầu triển khai các hệ thống như vậy như một phần của chiến lược phòng thủ, cho thấy thị trường cho “tên lửa chi phí thấp, tầm xa” đang nóng dần.
Cũng cần lưu ý rằng XQ-58 Valkyrie còn được quy hoạch phóng cả tên lửa kiểu Lumberjack — một dạng tên lửa-dò (loitering missile-drone) có thể mang đa dạng tải trọng từ đạn pháo tới các hệ thống tác chiến điện tử. Sự tồn tại của nhiều lựa chọn vũ khí “giá rẻ” cho cùng nền tảng máy bay hoặc UAV làm tăng tính đa dụng và tính nguy hiểm của đội hình tấn công.
Ragnarok LCCM của Kratos làm nổi bật một xu hướng chiến lược đang gia tăng: Thay vì theo đuổi tên lửa đơn chiếc có đầu nổ lớn, ngày càng nhiều lực lượng lựa chọn các phương án số lượng lớn, chi phí thấp, đủ để làm hao mòn phòng không đối phương và mở đường cho các đợt tấn công đánh vào mục tiêu giá trị hơn.
Điểm mạnh của Ragnarok nằm ở sự kết hợp giữa giá thành thấp, khả năng bay cao, tầm bắn dài và khả năng sản xuất hàng loạt — những yếu tố khiến việc đánh chặn trở nên tốn kém và mất thời gian. Điểm yếu rõ ràng là đầu nổ nhỏ, nhưng đây có thể là bất lợi chấp nhận được nếu vũ khí được sử dụng theo chiến thuật bão hoà hoặc phối hợp với các loại vũ khí khác nhằm mục tiêu làm suy yếu liên tục mạng lưới phòng không đối phương.
Tương lai của chiến tranh tầm xa có thể chứng kiến nhiều hơn nữa những “đợt mưa” tên lửa giá rẻ như vậy — đặt ra câu hỏi lớn cho các nhà hoạch định phòng không: làm thế nào để bảo vệ tài sản chiến lược trước những đợt tấn công có quy mô lớn nhưng đơn vị tấn công rẻ tiền? Và liệu các hệ thống phòng không hiện nay có thể tiến hóa kịp để đối phó với mô hình tác chiến mới hay không?
