Từ 'bản nghèo vùng biên' đến làng du lịch tốt nhất thế giới

Mới đây, tại thành phố Hồ Châu, tỉnh Chiết Giang (Trung Quốc), Tổ chức Du lịch Liên Hợp Quốc (UN Tourism) đã công bố và trao giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất thế giới năm 2025”.

Trong danh sách vinh danh năm nay, thôn Lô Lô Chải (tỉnh Tuyên Quang) và làng du lịch cộng đồng Quỳnh Sơn (tỉnh Lạng Sơn) của Việt Nam được công nhận là hai trong số những làng du lịch tiêu biểu nhất thế giới, vượt qua hơn 270 hồ sơ đến từ 65 quốc gia.

Đây là niềm tự hào của du lịch Việt Nam, đồng thời khẳng định hướng đi đúng đắn của đất nước trong phát triển du lịch cộng đồng gắn với bảo tồn văn hóa, bảo vệ môi trường và nâng cao sinh kế người dân.

Theo UN Tourism, giải thưởng “Làng du lịch tốt nhất thế giới” được khởi xướng nhằm tôn vinh vai trò của du lịch trong bảo tồn làng quê nông thôn, bao gồm cảnh quan thiên nhiên, tri thức bản địa, đa dạng sinh học và giá trị văn hóa truyền thống. Các làng được lựa chọn không chỉ có tài nguyên đặc sắc, mà còn thể hiện cam kết phát triển du lịch gắn với các Mục tiêu Phát triển bền vững (SDGs) của Liên Hợp Quốc.

Tính đến nay, Việt Nam đã có 5 làng du lịch được UN Tourism vinh danh, gồm: Tân Hóa (Quảng Bình), Thái Hải (Thái Nguyên), Trà Quế (Đà Nẵng), Lô Lô Chải (Tuyên Quang) và Quỳnh Sơn (Lạng Sơn). Điều đó cho thấy vị thế ngày càng được khẳng định của du lịch Việt Nam trong xu thế du lịch bền vững toàn cầu.

“Viên ngọc xanh” nơi cực Bắc Tổ quốc

Nằm dưới chân Cột cờ Lũng Cú, giữa khung cảnh hùng vĩ của cực Bắc Tổ quốc, thôn Lô Lô Chải (xã Lũng Cú, tỉnh Tuyên Quang) được ví như “làng cổ tích giữa đại ngàn đá”. Toàn thôn có 120 hộ dân, chủ yếu là người Lô Lô sinh sống gần 800 năm, trong đó hơn một nửa hộ làm du lịch.

Những ngôi nhà trình tường mái ngói cổ kính, tường đá xếp thủ công, cùng trang phục thổ cẩm rực rỡ đã tạo nên bản sắc độc đáo không nơi nào có. Người dân Lô Lô không chỉ gìn giữ kiến trúc và lễ hội truyền thống, mà còn phát triển du lịch cộng đồng gắn với trải nghiệm văn hóa, ẩm thực và sinh hoạt bản địa.

Bắt đầu làm du lịch từ năm 2011, đến nay, trong 37 ngôi nhà cổ của thôn, có 28 ngôi được sử dụng làm homestay. Nhờ mô hình này, tỷ lệ hộ nghèo giảm mạnh từ trên 80% xuống còn dưới 10% vào năm 2024, dự kiến chỉ còn 2 hộ nghèo vào cuối năm 2025.

Không chỉ làm du lịch, người dân còn chủ động bảo vệ môi trường, phát triển xanh: xây dựng hệ thống thu gom rác thải, hạn chế nhựa dùng một lần, trồng cây xanh, cải thiện nguồn nước sạch và nhà vệ sinh đạt chuẩn.

Theo Sở Du lịch Tuyên Quang, việc Lô Lô Chải được vinh danh là minh chứng rõ nét cho chiến lược phát triển du lịch xanh và bền vững mà tỉnh đang theo đuổi: lấy cộng đồng làm trung tâm, văn hóa làm nền tảng và con người làm linh hồn của du lịch.

Thành công này cũng góp phần nâng cao thương hiệu du lịch Tuyên Quang, tăng cường liên kết vùng với Hà Giang: Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Cao nguyên đá Đồng Văn vừa được World Travel Awards (WTA) vinh danh là “Điểm đến văn hóa hàng đầu châu Á 2025”.

“Làng Tày” giữa miền di sản

Không chỉ có Lô Lô Chải, làng Quỳnh Sơn (xã Bắc Sơn, tỉnh Lạng Sơn) cũng được UN Tourism vinh danh nhờ mô hình du lịch cộng đồng tiêu biểu, nằm trong Khu di tích Quốc gia đặc biệt Khởi nghĩa Bắc Sơn và thuộc Vùng Công viên địa chất toàn cầu UNESCO Lạng Sơn.

Với cảnh quan tươi đẹp và bản sắc văn hóa Tày đặc trưng, Quỳnh Sơn được du khách biết đến qua những nếp nhà sàn truyền thống, nghề dệt vải thủ công, ẩm thực dân tộc phong phú và các hoạt động trải nghiệm nông nghiệp.

Việc phát triển du lịch tại đây được triển khai bài bản và có kiểm soát, bảo đảm cân bằng giữa bảo tồn và phát triển kinh tế. Các hoạt động trải nghiệm không chỉ mang lại sinh kế cho người dân, mà còn góp phần gìn giữ thiên nhiên, văn hóa.

Từ những bản làng nhỏ nơi miền biên viễn, câu chuyện của Lô Lô Chải và Quỳnh Sơn đã cho thấy sức sống của du lịch cộng đồng Việt Nam. Những thành công trên trường quốc tế cho thấy hướng đi đúng đắn trong chiến lược phát triển du lịch xanh, góp phần lan tỏa hình ảnh Việt Nam vươn ra thế giới.

Ka Mi