Ngành hàng không trước 'bước ngoặt thể chế' tại Kỳ họp thứ 10

Kỳ họp thứ 10 Quốc hội khóa XV khai mạc sáng 20/10 với khối lượng lập pháp dày đặc nhất trong nhiệm kỳ. Theo Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn, các dự án luật trình tại kỳ họp lần này bao quát hầu hết lĩnh vực trọng yếu.

Nhiều vấn đề mới và biến động nhanh, thể chế hóa kịp thời các chủ trương, nghị quyết của Đảng; tháo gỡ điểm nghẽn, đặc biệt trong các lĩnh vực đất đai, đầu tư, quy hoạch, môi trường, năng lượng, đồng thời góp phần lành mạnh hóa thị trường trái phiếu và bất động sản.

Quốc hội cũng sẽ thảo luận, quyết định kế hoạch phát triển kinh tế -xã hội, ngân sách Nhà nước, kế hoạch đầu tư công, phê chuẩn một số hiệp định đối ngoại và dành thời gian tổng kết toàn diện nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV.

Đáng chú ý, đây được xem là kỳ họp có khối lượng lập pháp lớn nhất trong nhiệm kỳ, với 66 nội dung, nhóm nội dung được xem xét, trong đó có 49 dự án luật và 4 nghị quyết thuộc công tác lập pháp.

Khuyến khích đầu tư và bảo đảm an toàn bay

Một trong những điểm nhấn tại kỳ họp là việc trình Quốc hội dự án Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) để xem xét, thông qua theo quy trình một kỳ họp.

Theo Tờ trình dự thảo Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (HKDDVN) (thay thế), việc sửa đổi toàn diện Luật Hàng không dân dụng năm 2006 nhằm thể chế hóa chủ trương lớn của Đảng về khoa học công nghệ, chuyển đổi số, hội nhập quốc tế, sắp xếp bộ máy, phát triển kinh tế tư nhân; đồng thời khắc phục vướng mắc từ thực tiễn, đáp ứng cam kết quốc tế và nâng cao hiệu lực quản lý nhà nước trong lĩnh vực hàng không dân dụng.

Với cấu trúc 11 chương, 109 điều (giảm 93 điều so với luật hiện hành), dự thảo luật được thiết kế tinh gọn, rõ nguyên tắc, cập nhật thông lệ quốc tế, hướng tới xây dựng khuôn khổ pháp lý an toàn- hiệu quả- hội nhập cho ngành hàng không Việt Nam.

Theo Tờ trình, dự thảo kế thừa những quy định ổn định và lược bỏ tối đa thủ tục hành chính, điều kiện chi tiết, bảo đảm đồng bộ với các luật về đầu tư và xử phạt hành chính.

Các nội dung trọng tâm gồm: Làm rõ thẩm quyền Nhà chức trách hàng không, nhà chức trách an ninh hàng không; Quản lý, khai thác tàu bay, vùng trời, hoạt động bay; Quy định cụ thể về vận tải hàng không thương mại, hàng không chung và chuyên dùng; Cơ chế giá, phí, lệ phí theo hướng nâng cao chất lượng dịch vụ, hạn chế chậm- hủy chuyến; Tăng cường huy động nguồn lực xã hội đầu tư hạ tầng hàng không gắn với bảo đảm quốc phòng- an ninh.

Đặc biệt, dự thảo cũng bổ sung nhiều chính sách mới như khuôn khổ cho vận tải hàng không tầm thấp (gắn thiết bị bay không người lái), thiết chế giám sát viên hàng không, tiêu chuẩn sức khỏe tổ bay/kiểm soát viên không lưu, hệ thống quản lý an toàn.

Cơ sở dữ liệu ngành, chuyển đổi số và phát triển công nghiệp hàng không; quy định liên quan về quyền lợi quốc tế đối với tàu bay; cơ chế giữ lại phí để bảo đảm nguồn lực và tính độc lập tương đối cho nhà chức trách. Các chính sách môi trường theo CORSIA, SAF và giảm phát thải khí nhà kính cũng được lồng ghép để phát triển bền vững.

Thủ tục hành chính và phân cấp, dự thảo giữ tinh thần cắt giảm tối đa trong luật, giao Chính phủ quy định chi tiết; thiết kế phân cấp mạnh, bảo đảm Chính phủ thống nhất quản lý, các bộ-ngành thực hiện theo phân công, và UBND các cấp tham gia quản lý một số hoạt động hàng không trong thẩm quyền.

Mở rộng nguồn lực xã hội, bảo đảm tính đồng bộ pháp luật

Thẩm tra dự án, Ủy ban Pháp luật và Tư pháp của Quốc hội (UBPLTP) cho rằng, việc sửa đổi toàn diện là cần thiết, phù hợp chủ trương, đường lối của Đảng, và yêu cầu đổi mới tư duy lập pháp.

Cơ quan thẩm tra tán thành định hướng tinh gọn, hiện đại hóa thể chế, đồng thời đề nghị: Tiếp tục rà soát các chính sách phát triển hàng không trong giai đoạn mới, nhất là cơ chế đầu tư xây dựng cảng hàng không, công trình tại cảng hàng không (Điều 30); Mở rộng cơ chế huy động nguồn lực xã hội, cho phép doanh nghiệp đầu tư trên đất quốc phòng- an ninh phục vụ mục đích lưỡng dụng, song cần điều chỉnh đồng bộ với Luật Đất đai.

Bên cạnh đó, cắt giảm thêm thủ tục đầu tư, bảo đảm thuận lợi cho doanh nghiệp hàng không và nhà đầu tư hạ tầng và làm rõ hệ thống quản lý an toàn bay, cơ chế thu thập dữ liệu an toàn, tránh chồng chéo, lãng phí nguồn lực.

Cơ quan thẩm tra cũng lưu ý cần hoàn thiện các quy định về thuê, mua tàu bay; điều phối giờ cất - hạ cánh; chương trình an ninh hàng không, và đề nghị chỉnh lý để bảo đảm tính thống nhất, khả thi khi thực hiện.

Trước đó, trong phiên thảo luận, đa số đại biểu đồng thuận với Tờ trình, đánh giá dự thảo luật đáp ứng yêu cầu hội nhập, chuyển đổi số và phát triển kinh tế tư nhân trong lĩnh vực hàng không. Tuy nhiên, một số ý kiến đề nghị cần quy định rõ hơn về trách nhiệm bồi thường thiệt hại của hãng hàng không trong trường hợp hủy, trễ hoặc đổi chuyến bay, đồng thời xem xét quy định chi tiết về bảo vệ quyền lợi hành khách.

Việc sửa đổi Luật Hàng không dân dụng Việt Nam không chỉ nhằm khắc phục bất cập pháp lý mà còn đặt nền móng cho giai đoạn phát triển mới của ngành, khoa học công nghệ, chuyển đổi số, đổi mới sáng tạo và kinh tế tư nhân được xem là “bộ tứ trụ cột” trong chiến lược phát triển quốc gia.

Giữa hàng chục dự án luật được trình, Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (sửa đổi) thu hút sự chú ý đặc biệt, không chỉ vì tầm ảnh hưởng trực tiếp tới một ngành kinh tế mũi nhọn, mà còn vì đây là lần đầu tiên lĩnh vực này bước vào giai đoạn hoàn thiện thể chế toàn diện sau gần hai thập niên.

Theo các chuyên gia, việc sửa luật lần này là "bước chuyển tư duy", mở đường cho doanh nghiệp trong nước tham gia sâu vào chuỗi giá trị hàng không toàn cầu, từ dịch vụ mặt đất đến công nghiệp phụ trợ.

Hà Thủy