Tên lửa khổng lồ Starship vừa được SpaceX phóng lên vũ trụ sở hữu công nghệ gì?
SpaceX của tỷ phú Elon Musk tiếp tục tạo nên cột mốc mới trong lịch sử chinh phục không gian khi phóng thành công tên lửa khổng lồ Starship Flight 11.
Ngày 13/10, tại Starbase, Texas, Mỹ, một cột lửa khổng lồ bùng nổ, đẩy tên lửa Starship – kiệt tác của SpaceX – vút lên bầu trời. Đây là chuyến bay thử nghiệm thứ 11 (IFT-11), đánh dấu thành công của phiên bản Block 2 upper stage cuối cùng.
Với sức đẩy 7.500 tấn từ 39 động cơ Raptor, Starship không chỉ vượt qua mọi mục tiêu mà còn khẳng định vị thế dẫn đầu trong cuộc cách mạng không gian. Hàng triệu người theo dõi qua livestream, chứng kiến booster Super Heavy hạ cánh chính xác xuống Vịnh Mexico, trong khi tàu vũ trụ Ship 38 triển khai mô phỏng vệ tinh Starlink và sống sót qua tái nhập khí quyển.
Sự kiện này không chỉ đánh dấu một bước thử nghiệm thành công nữa của dòng tên lửa mạnh nhất thế giới, mà còn là một phần trong chiến lược dài hạn nhằm đưa con người lên sao Hỏa trong tương lai gần, cũng như giấc mơ đa hành tinh của Elon Musk.
Sự kiện lịch sử tại Starbase
Starbase, "thành phố tên lửa" của SpaceX, đã chứng kiến vô số thất bại trước đó: Từ vụ nổ RUD (Rapid Unscheduled Disassembly) ở IFT-1 đến những bài học khắc nghiệt về rung động và động cơ ở các chuyến bay sau.
Nhưng IFT-11 là đỉnh cao. Booster 15 (B15) – lần bay thứ hai sau IFT-9 – cất cánh với 33 động cơ Raptor, tách giai đoạn ở phút thứ 2:30 qua hot-staging mượt mà.
Booster sau đó thực hiện boost-back burn, giảm từ 13 động cơ xuống chỉ 5 cho chuyển hướng và 3 cho hạ cánh, tạo nên cảnh tượng "hạ cánh hoàn hảo" như mô tả từ các nhân chứng.
Ship 38, cao 50m, đạt quỹ đạo cận quỹ đạo, triển khai thành công 8 mô phỏng vệ tinh Starlink V3 qua cơ chế "Pez dispenser" – bước tiến quan trọng cho mạng lưới Internet vũ trụ. Toàn bộ sứ mệnh kéo dài hơn 90 phút, kết thúc bằng splashdown của Ship ở Ấn Độ Dương sau tái nhập với các tấm gạch chắn nhiệt bị loại bỏ có chủ đích để kiểm tra độ bền.
Thành công này không ngẫu nhiên, SpaceX đã áp dụng triết lý "thử nghiệm đến thất bại" với thời gian quay vòng dưới 100 ngày cho B15, chứng tỏ khả năng tái sử dụng thực sự. Elon Musk tweet ngay trước phóng: "Starship Flight 11 sắp cất cánh!", khơi dậy sự phấn khích toàn cầu. Hàng ngàn người hâm mộ đổ về Starbase, biến sự kiện thành lễ hội công nghệ.
Công nghệ tên lửa đột phá
Starship là tên lửa lớn nhất, mạnh nhất và tham vọng nhất mà con người từng chế tạo. Hệ thống bao gồm hai phần chính: Tầng đẩy Super Heavy – cung cấp lực phóng khổng lồ giúp tên lửa thoát khỏi bầu khí quyển Trái Đất; Tầng trên Starship (Ship) – đóng vai trò như một tàu vũ trụ chở hàng hóa hoặc con người, có khả năng hoạt động độc lập trong không gian.
Điểm đặc biệt là cả hai phần đều được thiết kế để tái sử dụng hoàn toàn và nhanh chóng, nhằm giảm chi phí phóng và tối ưu hiệu suất.
SpaceX tin rằng, sự kết hợp giữa sức mạnh chưa từng có và khả năng tái sử dụng sẽ mở ra kỷ nguyên mới cho du hành vũ trụ — đặc biệt là mục tiêu đưa con người lên sao Hỏa, giấc mơ mà Elon Musk theo đuổi suốt hai thập kỷ qua.
Chuyến bay thử Flight 11 về cơ bản có kịch bản tương tự như Flight 10 diễn ra ngày 26/8. Khi đó, Super Heavy đã rơi có kiểm soát xuống Vịnh Mexico chỉ 6,5 phút sau khi cất cánh, còn Ship hoàn thành hành trình và rơi xuống Ấn Độ Dương khoảng một giờ sau đó.
Đặc biệt, trong chuyến bay trước, Ship đã tái kích hoạt một động cơ Raptor trong không gian và triển khai tám vệ tinh mô phỏng Starlink – một bước thử nghiệm quan trọng cho hệ thống truyền thông toàn cầu của SpaceX.
Những mục tiêu tương tự cũng được đặt ra cho Flight 11, nhưng lần này SpaceX còn bổ sung thêm một số bài kiểm tra kỹ thuật mới, nhằm thu thập dữ liệu phục vụ cho giai đoạn hạ cánh và tái sử dụng thực tế tại Starbase trong tương lai.
Một trong những trọng tâm kỹ thuật của Flight 11 là thử nghiệm cấu hình mới cho động cơ đốt khi hạ cánh (landing burn) của tầng đẩy Super Heavy. Cấu hình này giúp SpaceX thu thập dữ liệu chính xác hơn về hiệu suất và độ ổn định của hệ thống động cơ trong môi trường tái nhập.
Ngoài ra, IFT-11 là "bài kiểm tra khắc nghiệt" cho công nghệ cốt lõi. Heat shield – lớp gạch cách nhiệt bằng thép không gỉ – được thử thách bằng cách loại bỏ một số tấm, mô phỏng hư hỏng thực tế ở Mach 25+. Kết quả là Ship sống sót qua plasma nóng 1.600°C, với các tấm kim loại và làm mát chủ động chứng minh hiệu quả.
Động cơ Raptor relight thành công ở không gian, mở đường cho tiếp nhiên liệu quỹ đạo – chìa khóa cho sứ mệnh Mặt Trăng Artemis III của NASA.
Những đột phá này xuất phát từ vật liệu thép 301 rẻ tiền, tăng độ bền khi làm lạnh và hệ thống điều khiển tự động. So với Saturn V (2.300 tấn đẩy), Starship gấp ba lần, chở 150 tấn hàng hóa lên quỹ đạo – Falcon 9 chỉ 22 tấn. Đây là minh chứng cho sự lặp lại nhanh chóng, từ thất bại IFT-7 (hỏa hoạn động cơ) đến hoàn hảo hôm nay.
Phần cuối của quỹ đạo Flight 11 được thiết kế để mô phỏng đường bay mà Starship sẽ thực hiện trong các chuyến trở về Starbase trong tương lai, bao gồm: Một pha cơ động nghiêng và kiểm tra thuật toán điều hướng dưới tốc độ âm thanh trước khi hạ cánh mềm xuống Ấn Độ Dương.
Một trong những mục tiêu dài hạn mà SpaceX đang hướng tới là đưa Starship hạ cánh trở lại Starbase và được “bắt” trực tiếp bởi cánh tay khổng lồ của tháp phóng, được gọi vui là “chopsticks”.
Super Heavy đã thử nghiệm thành công quy trình này trong ba lần bay trước, chứng minh khả năng điều khiển chính xác đến từng mét.
Đáng chú ý, booster của Flight 11 không phải là tân binh - đây là tên lửa từng bay trong nhiệm vụ Flight 8 hồi đầu năm cho thấy, SpaceX đang dần hiện thực hóa tham vọng tái sử dụng nhiều lần trong cùng một năm.
Với mỗi chuyến bay thử, Starship đang tiến gần hơn tới mục tiêu trở thành phương tiện vũ trụ tái sử dụng hoàn chỉnh đầu tiên trên thế giới.
Flight 11 không chỉ giúp SpaceX kiểm chứng các giải pháp kỹ thuật táo bạo, mà còn góp phần giảm thiểu rủi ro cho những sứ mệnh chở người lên Mặt Trăng và sao Hỏa trong tương lai.
Thành công IFT-11 đẩy nhanh lộ trình của SpaceX: Block 3 với Raptor 3 (2.300 kN đẩy mỗi động cơ) và bồn chứa kéo dài sẽ ra mắt cuối 2025, nhắm 250 tấn hàng hóa.
Điều này hỗ trợ Artemis III (hạ cánh Mặt Trăng 2027), Starlink V3 (hàng triệu người dùng) và sứ mệnh không người lái sao Hỏa 2028. Musk nhấn mạnh: "85% rẻ hơn để tiếp cận không gian", mở cửa cho du lịch vũ trụ và khai thác tiểu hành tinh.
