Nếu Ukraine được Mỹ cung cấp 'rồng lửa' Tomahawk, hãy chờ phản ứng của Nga

Ngày 12/10, Tổng thống Mỹ Donald Trump phát đi thông điệp cảnh báo mạnh mẽ rằng, Washington có thể xem xét cung cấp tên lửa hành trình tầm xa Tomahawk cho Ukraine nếu Nga không sớm chấm dứt xung đột.

Tuyên bố này được đưa ra chỉ vài giờ sau cuộc điện đàm giữa ông Trump và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, làm dấy lên lo ngại về khả năng Mỹ mở rộng quy mô hỗ trợ quân sự cho Kiev trong giai đoạn xung đột đang bước vào thời điểm nhạy cảm.

Phát biểu trên chuyên cơ Không lực Một khi đang trên đường tới Trung Đông, Tổng thống Donald Trump nhấn mạnh: “Nếu chiến tranh không kết thúc, tôi sẽ gửi cho họ Tomahawk. Nga không muốn thấy điều đó đâu.”

Theo Tổng thống Donald Trump, đây là loại vũ khí “mang tính tấn công cực cao” và “có thể làm thay đổi cán cân trên chiến trường”. Tổng thống Mỹ cũng khẳng định, sẽ trao đổi trực tiếp với người đồng cấp Tổng thống Nga Vladimir Putin trước khi ra quyết định cuối cùng, nhằm tránh nguy cơ leo thang vượt ngoài tầm kiểm soát.

Ukraine kêu gọi viện trợ tầm xa

Trong nhiều tuần gần đây, Tổng thống Volodymyr Zelensky liên tục kêu gọi Mỹ cung cấp vũ khí tầm xa, đủ khả năng tấn công sâu vào lãnh thổ Nga. Trả lời Fox News, ông Zelensky nói: “Ukraine chỉ tấn công mục tiêu quân sự, không bao giờ nhắm vào dân thường. Nếu được cấp Tomahawk, chúng tôi sẽ dùng nó để bảo vệ lãnh thổ của mình.”

Giới quan sát cho rằng, nếu Ukraine sở hữu Tomahawk, năng lực phản công của Kiev sẽ tăng đáng kể. Các căn cứ hậu cần, trung tâm chỉ huy và kho tiếp vận của Nga có thể bị đặt trong tầm ngắm, buộc Moscow phải phân tán hệ thống phòng không và điều chỉnh chiến lược.

“

Hãy tưởng tượng nếu một tên lửa tầm xa như Tomahawk, có thể mang đầu đạn hạt nhân được phóng đi từ lãnh thổ Ukraine, Nga sẽ phản ứng thế nào? Phương Tây cần hiểu hậu quả của điều này.

Ông Dmitry Peskov - Người phát ngôn Điện Kremlin Dmitry Peskov

Cùng quan điểm, Tổng thống Vladimir Putin, trong bài phát biểu tại Câu lạc bộ Thảo luận Valdai đầu tháng 10, nhấn mạnh: “Tomahawk không thể vận hành nếu không có sự tham gia trực tiếp của quân nhân Mỹ.”

Tổng thống Nga cảnh báo, việc chuyển giao loại vũ khí này sẽ là “bước leo thang nghiêm trọng”, có thể đẩy quan hệ Mỹ - Nga xuống mức nguy hiểm nhất kể từ sau Chiến tranh Lạnh.

Tomahawk - Biểu tượng sức mạnh tấn công của Mỹ

Ra đời từ giữa thập niên 1970 của thế kỷ XX, tên lửa hành trình BGM-109 Tomahawk được phát triển bởi hãng Raytheon nhằm đáp ứng nhu cầu tấn công chính xác tầm xa mà không cần đưa phi công vào vùng nguy hiểm.

Ban đầu do General Dynamics phát triển, sau đó được Raytheon tiếp quản, Tomahawk nhanh chóng trở thành “chuẩn mực vàng” cho khái niệm tấn công chính xác tầm xa bay thấp.

Từ phiên bản đầu tiên mang đầu đạn hạt nhân chiến thuật, Tomahawk dần được chuyển hướng sang các biến thể thông thường, với nhiều nâng cấp lớn qua các thế hệ: Block II, Block III, Block IV (Tactical Tomahawk) và Block V, phiên bản hiện đại nhất với khả năng tái định hướng giữa hành trình, chống nhiễu điện tử và kết nối mạng chiến đấu.

Tomahawk bay ở độ cao cực thấp, chỉ khoảng 30 - 45 mét so với mặt đất, giúp tránh radar đối phương. Với tầm bắn khoảng 2.500 km và khả năng mang nhiều loại đầu đạn khác nhau từ nổ mạnh, xuyên phá, chùm, cho tới đầu đạn hạt nhân chiến thuật, Tomahawk trở thành vũ khí tấn công tiêu chuẩn của Hải quân Mỹ.

Từ Chiến tranh vùng Vịnh (1991), Iraq (2003), cho đến Syria (2018), Tomahawk luôn xuất hiện trong những đòn đánh mở màn, được phóng từ tàu ngầm hoặc tàu khu trục nhằm vô hiệu hóa radar, căn cứ phòng không và sở chỉ huy đối phương.

Hiện, Mỹ sở hữu hơn 2.000 quả Tomahawk và đã cho phép Anh, Nhật Bản, Australia, Canada cùng một số đồng minh NATO khác mua hoặc triển khai. Việc Tomahawk xuất hiện tại châu Âu được coi là tín hiệu răn đe mạnh mẽ, thể hiện khả năng tấn công chính xác mà Washington có thể kích hoạt bất kỳ lúc nào.

Dù Mỹ hiện còn sở hữu hơn 2.000 quả Tomahawk, nhưng tốc độ sản xuất mỗi năm chỉ dao động từ 50 đến 90 quả, khiến nguồn cung loại vũ khí này không thực sự dồi dào. Một số báo cáo của Bộ Quốc phòng Mỹ thừa nhận, việc mở rộng chuyển giao cho các quốc gia thứ ba, như Ukraine, có thể làm suy giảm kho dự trữ chiến lược và ảnh hưởng tới khả năng duy trì sức mạnh răn đe của Hải quân Mỹ.

Bên cạnh yếu tố kỹ thuật, vấn đề hậu cần, bảo trì và kiểm soát công nghệ cũng là rào cản đáng kể, bởi Tomahawk được tích hợp chặt chẽ với hệ thống định vị và chỉ huy của Mỹ, đòi hỏi sự phối hợp trực tiếp của chuyên gia quân sự Mỹ trong khâu vận hành.

Theo phân tích của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) Mỹ, nếu Ukraine được phép sử dụng Tomahawk, nước này có thể tấn công sâu tới các khu vực chiến lược của Nga như: Belgorod, Bryansk, Rostov, thậm chí đe dọa cả Moscow. Điều đó không chỉ tạo áp lực về tâm lý và chiến thuật cho Nga, mà còn buộc nước này phải phân tán nguồn lực phòng không, kéo dài chuỗi hậu cần.

Tuy nhiên, ISW cũng cảnh báo, điều này sẽ bị Nga coi là hành động can dự trực tiếp của Mỹ, đẩy cuộc xung đột sang một giai đoạn nguy hiểm mới. Chuyên gia quân sự Mark Cancian (CSIS) nhận định: “Tomahawk có thể thay đổi cuộc chơi, nhưng cũng là con dao hai lưỡi. Một khi được chuyển giao, mọi ranh giới giữa hỗ trợ và tham chiến trực tiếp sẽ trở nên mờ nhạt.”

Tomahawk là biểu tượng trong khối đồng minh của Mỹ

Không chỉ là “át chủ bài” trong kho vũ khí của Hải quân Mỹ, Tomahawk ngày nay đã trở thành biểu tượng của sức mạnh tấn công tầm xa trong thế giới phương Tây. Sau nhiều năm chỉ được phép sử dụng nội bộ, Washington đã từng bước mở rộng việc chuyển giao loại vũ khí này cho một số đồng minh chiến lược.

Vương quốc Anh là nước đầu tiên được Mỹ cho phép tiếp cận công nghệ Tomahawk từ thập niên 1990 của thế kỷ trước và đã sử dụng trong thực chiến tại Iraq và Libya. Tiếp đó, Australia, trong khuôn khổ quan hệ an ninh AUKUS, được phê duyệt mua hàng trăm quả Tomahawk Block V - phiên bản mới nhất với khả năng tấn công chính xác cao và dẫn đường linh hoạt.

Nhật Bản cũng ký hợp đồng lớn với Mỹ vào năm 2024, dự kiến triển khai Tomahawk trên các tàu khu trục lớp Maya để tăng năng lực răn đe trước các mối đe dọa khu vực. Trong khi đó, Hà Lan thông báo kế hoạch mua và tích hợp Tomahawk lên các tàu khu trục De Zeven Provinciën, còn Canada được liệt kê trong nhóm “người dùng tiềm năng” trong giai đoạn hiện đại hóa hải quân.

Sự xuất hiện của Tomahawk trong lực lượng hải quân châu Âu và châu Á - Thái Bình Dương được giới quan sát coi là tín hiệu chiến lược thể hiện xu hướng hợp nhất công nghệ quân sự giữa Mỹ và các đồng minh, đồng thời gửi đi thông điệp răn đe mạnh mẽ tới những đối thủ tiềm năng.

Việc Tomahawk có thể được chuyển giao cho Ukraine như tuyên bố cảnh báo gần đây của Tổng thống Donald Trump đang tạo ra nhiều tranh luận tại Washington và trong giới phân tích quốc tế. Từ một vũ khí chiến lược của thời Chiến tranh Lạnh, Tomahawk đã trở thành biểu tượng toàn cầu của sức mạnh công nghệ Mỹ, đồng thời là công cụ răn đe chính trị trên bàn cờ thế giới.

Song, càng lan tỏa, Tomahawk càng trở thành phép thử cho giới hạn ảnh hưởng của Washington giữa nhu cầu củng cố đồng minh và nỗi lo kích hoạt một chuỗi phản ứng khó kiểm soát. Trong thế giới nơi một cú nhấp nút có thể định hình lại bản đồ chiến tranh, Tomahawk không chỉ là tên lửa, mà còn là ẩn dụ cho quyền lực và trách nhiệm của cường quốc sở hữu nó.

Phương Thảo