Sai lầm 'chết người' nếu giữ hành lý khi thoát hiểm trên máy bay

Tháng 5/2019, thế giới từng rúng động trước thảm kịch chiếc Sukhoi Superjet của hãng Aeroflot bốc cháy khi hạ cánh khẩn cấp xuống sân bay Sheremetyevo, Moscow.

Camera hành khách ghi lại cảnh tượng hỗn loạn. Nhiều người loay hoay kéo vali từ khoang hành lý trên cao, bất chấp lời hối thúc thoát thân. Chỉ vài phút ngắn ngủi, đám cháy lan rộng, khói đen cuồn cuộn nuốt trọn khoang hành khách. 41 người không bao giờ có thể chạy ra ngoài. Hình ảnh ấy đến nay vẫn là lời cảnh báo về thói quen mang theo hành lý trong lúc di tản.

Nguy cơ từ hành lý xách tay

Mới đây, Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) đã ra Cảnh báo An toàn cho Nhà khai thác (SAFO 25003), nhấn mạnh rằng hành động lấy hành lý khi máy bay gặp sự cố có thể gây hậu quả khôn lường. FAA chỉ rõ, chỉ cần vài giây chậm trễ do hành khách cố mở khoang hành lý hoặc thu gom đồ cá nhân cũng đủ tạo ra tình thế nguy hiểm, làm gián đoạn lối thoát hiểm và đe dọa tính mạng của cả trăm con người.

Theo FAA, sự tuân thủ hướng dẫn của tiếp viên trong tình huống khẩn cấp là yếu tố sống còn. Thực tế cho thấy, tâm lý “không bỏ lại tài sản” khiến nhiều người bất chấp nguy hiểm, dẫn tới những bi kịch từng được ghi nhận.

Các cuộc điều tra tai nạn hàng không trên toàn cầu đã nhiều lần chỉ ra rằng, hành lý xách tay là một trong những nguyên nhân làm chậm trễ quá trình sơ tán. Nhiều đoạn video từ các vụ hạ cánh khẩn cấp cho thấy hành khách xếp hàng dài, loay hoay với túi xách, vali trong khi lửa và khói đã cận kề.

Không chỉ làm mất thời gian, việc kéo hành lý còn có thể va chạm vào cửa thoát hiểm hẹp, gây tắc nghẽn và khiến những người đi sau bị kẹt lại. Một số chuyên gia hàng không còn cảnh báo rằng vật dụng cứng có thể làm rách phao trượt, vốn là “con đường sống” duy nhất trong tình huống máy bay bốc cháy.

Khuyến nghị từ FAA

Trong văn bản cảnh báo, FAA kêu gọi các hãng hàng không tăng cường huấn luyện phi hành đoàn và nhắc nhở hành khách thường xuyên hơn về quy định an toàn. Những thông điệp rõ ràng như “bỏ lại hành lý khi thoát hiểm” cần được lặp lại nhiều lần, từ lúc cất cánh đến khi máy bay gặp sự cố.

FAA cũng khuyến khích các hãng áp dụng biện pháp truyền thông trực quan, như video mô phỏng hoặc minh họa bằng hình ảnh trực tiếp, để hành khách nhận thức sâu sắc hơn về mức độ nguy hiểm. Đặc biệt, cơ quan này nhấn mạnh rằng mỗi giây trong quá trình sơ tán đều quý giá, có thể quyết định sự sống còn của hàng chục con người.

Theo ông John Strickland, chuyên gia tư vấn hàng không độc lập tại London, vấn đề không chỉ nằm ở quy định an toàn, mà còn ở tâm lý hành khách. “Trong giây phút hoảng loạn, nhiều người hành động theo bản năng. Họ coi chiếc vali không chỉ là vật chất, mà còn chứa giấy tờ, kỷ vật, thậm chí cả phương tiện sinh kế. Chính tâm lý ấy khiến họ bất chấp mệnh lệnh để giữ bằng được hành lý”, ông phân tích.

Một số chuyên gia châu Âu còn gợi ý áp dụng công nghệ khóa tự động cho khoang hành lý trên cao khi máy bay gặp sự cố, để buộc hành khách tập trung vào thoát hiểm. Tuy nhiên, ý tưởng này cũng gây tranh cãi vì có thể làm phức tạp thêm quá trình cứu hộ.

Ngay sau khi FAA phát đi cảnh báo, một số hãng hàng không quốc tế đã bày tỏ quan điểm. Đại diện American Airlines cho biết hãng đang rà soát lại nội dung các đoạn video an toàn trước chuyến bay, đồng thời cân nhắc đưa vào những cảnh minh họa trực quan hơn về việc “bỏ lại hành lý”.

Trong khi đó, Lufthansa khẳng định đã sớm đưa ra quy định nghiêm ngặt về kích thước và số lượng hành lý xách tay nhằm giảm tải áp lực trong cabin. Hãng cũng cho biết đang thử nghiệm việc huấn luyện tiếp viên với các tình huống giả định, trong đó có kịch bản hành khách cố mang theo hành lý khi thoát hiểm.

Một số hãng châu Á như Singapore Airlines hay ANA cũng bày tỏ sự quan tâm, cho rằng đây là vấn đề toàn cầu chứ không chỉ riêng ở Mỹ.

Phương Thảo