Đảm bảo an ninh hàng không trước nguy cơ tấn công mạng
Những vụ tấn công mạng dày đặc trong thời gian qua cho thấy, những lỗ hổng bảo mật trong hàng không có thể dẫn tới hệ quả khó lường.
Ngành hàng không Việt Nam tăng cường các nhiệm vụ, giải pháp nhằm tăng cường bảo đảm an toàn, an ninh hàng không trong thời gian tới.
Bị tấn công mạng, hàng loạt sân bay tê liệt
Những ngày qua, hàng loạt sân bay lớn tại châu Âu gồm Heathrow (Anh), Berlin (Đức) và Brussels (Bỉ) rơi vào tình trạng hỗn loạn khi hệ thống làm thủ tục trực tuyến bị tê liệt, buộc phải chuyển sang check-in thủ công.
Đại diện sân bay Brussels thừa nhận toàn bộ hệ thống tự động ngừng hoạt động từ đêm 19/9. Hàng trăm chuyến bay đã bị hủy hoặc hoãn giờ khởi hành. Một số hành khách phải nhận thẻ lên máy bay viết tay.
Trong khi đó, sân bay Brussels phải sử dụng iPad và máy tính xách tay làm thủ tục trực tuyến cho hành khách. Dự báo tình trạng gián đoạn tại các sân bay này có thể kéo dài cả tuần.
Đến ngày 24/9, Cơ quan Phòng chống Tội phạm Quốc gia Anh (NCA) cho biết, một nghi phạm đã bị bắt tại hạt West Sussex do liên quan đến vụ tấn công mạng khiến nhiều sân bay ở Anh rối loạn thủ tục hàng không.
Người này bị cáo buộc vi phạm Đạo luật Lạm dụng Máy tính và đã được tại ngoại có điều kiện.
Các chuyên gia hàng không nhận định, sự cố lần này phơi bày một thực tế đáng lo ngại: hạ tầng số ngành hàng không phụ thuộc lẫn nhau và rất dễ tổn thương.
Chỉ một lỗ hổng nhỏ trong phần mềm cũng có thể gây gián đoạn rộng khắp, ảnh hưởng hàng loạt đến nhiều hãng bay và hành khách, đồng thời, có thể tạo hiệu ứng domino toàn cầu.
Không chỉ vậy, ngành hàng không cũng là mục tiêu hấp dẫn của tin tặc bởi tính phức tạp trong vận hành và mức độ nhạy cảm với gián đoạn.
Lo thiếu nhân sự, thiết bị lạc hậu
Tại Việt Nam, ngành hàng không cũng từng đối mặt với tình trạng bị tấn công mạng, gây ảnh hưởng đến hoạt động hàng không dân dụng. Ngoài ra, các sự cố liên quan đến đường truyền hệ thống an ninh tại sân bay hay hệ thống dữ liệu khách hàng… cũng là những chủ đề được quan tâm.
Gần đây nhất, hồi cuối tháng 8 vừa qua, hệ thống xuất cảnh tại Cảng hàng không quốc tế Tân Sơn Nhất bất ngờ 'đứng hình' vì sự cố đường truyền khiến hàng chục hành khách thấp thỏm khi không thể thực hiện thủ tục.
Còn nhớ hồi tháng 7/2016, ngành hàng không Việt Nam đã đối mặt với sự cố tin tặc tấn công một số hệ thống công nghệ thông (CNTT) hàng không, trong đó có website của hãng hàng không quốc gia Vietnam Airlines cũng như hệ thống thông tin tại sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài.
Theo báo cáo của cơ quan chức năng thời điểm đó, cuộc tấn công mạng ngày 29/7/2016 đã phá hủy nhiều hệ thống máy chủ và máy chủ ảo của Vietnam Airlines, website chính thức của Vietnam Airlines bị chiếm quyền kiểm soát và chuyển sang trang mạng xấu ở nước ngoài. Kết quả, dữ liệu của một số hội viên khách hàng thường xuyên của Vietnam Airlines đã bị công bố trên mạng xã hội.
Cùng ngày, các màn hình thông tin thông báo chuyến bay ở sân bay quốc tế Nội Bài và Tân Sơn Nhất cũng bị tin tặc tấn công, chèn hình ảnh và nội dung câu chữ xúc phạm Việt Nam và Philippines, xuyên tạc các nội dung về biển Đông.
Quy trình làm thủ tục hàng không tại sân bay Tân Sơn Nhất và Nội Bài sau đó cũng bị ảnh hưởng. Nhân viên hàng không phải làm thủ tục, xử lý danh sách khách hàng bằng tay và bảng thủ công…
Theo Tổng Công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM), tại Việt Nam, an ninh mạng trong hàng không hiện đối mặt với thách thức lớn từ thiếu hụt nhân lực chuyên trách, thiết bị lạc hậu, tốc độ chuyển đổi số nhanh nhưng chưa đi đôi với bảo mật.
Các nhóm hacker nước ngoài như Mustang Panda hay APT31 đã từng thực hiện nhiều chiến dịch xâm nhập, đánh cắp dữ liệu tại các cơ quan hàng không và cơ sở hạ tầng quan trọng.
Theo VATM, rủi ro mạng trong hàng không không chỉ là vấn đề công nghệ mà còn là thách thức về con người, quy trình và tư duy hợp tác. Việc áp dụng cách tiếp cận quản lý rủi ro dựa trên đánh giá (risk-based approach) theo chuẩn ICAO và quốc tế là yếu tố then chốt để xây dựng hệ sinh thái an ninh mạng vững mạnh cho ngành hàng không Việt Nam.
Đổi mới phương thức quản lý, khai thác, vận hành cảng hàng không
Để tăng cường các biện pháp bảo đảm an toàn, an ninh hàng không, mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 21, trong đó xác định nguyên tắc "Không đánh đổi an toàn, an ninh hàng không với bất cứ lý do gì".
Mục tiêu chung là xây dựng hệ thống cảng hàng không, sân bay Việt Nam vừa bảo đảm tuyệt đối an ninh, an toàn, vừa văn minh, hiện đại, thân thiện, tạo điều kiện tốt nhất cho người dân, doanh nghiệp.
Thủ tướng Chính phủ yêu cầu Bộ Xây dựng khắc phục những bất cập, hạn chế của quy định hiện hành, trong đó tập trung xây dựng Luật Hàng không dân dụng Việt Nam (thay thế) và hệ thống các văn bản hướng dẫn Luật bảo đảm tiến độ và đáp ứng các yêu cầu an ninh, an toàn hàng không trong thời kỳ mới.
Đề xuất cơ chế và tập trung nguồn lực đầu tư xây dựng, phát triển, nâng cấp kết cấu hạ tầng hàng không đảm bảo an toàn cho hoạt động khai thác hàng không.
Đồng thời, Bộ Xây dựng nghiên cứu, đề xuất cơ chế, chính sách nhằm nâng cao năng lực giám sát an toàn hàng không cho Nhà chức trách Hàng không Việt Nam, trong đó có đội ngũ giám sát viên an toàn hàng không đáp ứng yêu cầu phát triển của thị trường và quy định của Tổ chức hàng không dân dụng quốc tế (ICAO).
Từ chỉ đạo của Chính phủ và lãnh đạo Bộ Công an, chiều 25/9, tại Hà Nội, Cục Quản lý xuất nhập cảnh cũng đã chủ trì hội nghị đánh giá thực trạng, đề xuất những kiến nghị, giải pháp nâng cao hiệu quả công tác vận hành khai thác, bảo đảm an ninh, an toàn hàng không.
Thiếu tướng Nguyễn Bá Tuấn, Phó Cục trưởng Cục Quản lý xuất nhập cảnh nhấn mạnh, trong bối cảnh mới, ngành hàng không Việt Nam đang đứng trước nhiều cơ hội phát triển nhưng cũng đối diện với những thách thức nhất định.
Có thể kể đến như yêu cầu ngày càng cao của hành khách và đối tác quốc tế, sức ép cạnh tranh trong khu vực, cũng như những rủi ro an ninh truyền thống, phi truyền thống.
Hiện, Cục Quản lý xuất nhập cảnh là cơ quan thực hiện hoạt động kiểm soát xuất cảnh, nhập cảnh của công dân Việt Nam, người nước ngoài tại các cảng hàng không, sân bay quốc tế. Từ ngày 1/3/2025, đã tiếp nhận thêm nhiệm vụ bảo đảm an ninh hàng không.
Thiếu tướng Nguyễn Bá Tuấn cho biết, thời gian qua, đơn vị đã phối hợp chặt chẽ với các cơ quan, doanh nghiệp duy trì ổn định tình hình an ninh trật tự tại các cảng hàng không, sân bay.
Bên cạnh những điều kiện thuận lợi, quá trình thực hiện nhiệm vụ cũng cho thấy yêu cầu phải đổi mới về phương thức quản lý, khai thác, vận hành các cảng hàng không, sân bay.
"Đây không chỉ là vấn đề nâng cao chất lượng dịch vụ phục vụ hành khách mà còn là nhiệm vụ cấp thiết để bảo đảm tuyệt đối an ninh, an toàn", Thiếu tướng Nguyễn Bá Tuấn nhấn mạnh.