Nga đẩy mạnh sản xuất UAV, thách thức phòng không Ukraine

Trong gần ba năm xung đột, vai trò của máy bay không người lái (UAV) tự sát đã thay đổi cục diện trên bầu trời Ukraine. Nếu như vào tháng 10/2022, thế giới lần đầu chứng kiến Nga phóng 43 UAV Geran-2 cùng lúc để tấn công các mục tiêu, thì đến tháng 9/2025, con số này đã tăng lên tới 810 chiếc, đi kèm hàng chục tên lửa các loại. Sự gia tăng hơn 21 lần chỉ trong vòng chưa đầy ba năm cho thấy bước nhảy vọt của Moscow trong lĩnh vực sản xuất UAV.

Thời điểm ban đầu, Nga phụ thuộc nhiều vào nguồn cung từ Iran. Tuy nhiên, bước ngoặt đến khi Moscow đưa vào vận hành dây chuyền sản xuất tại khu công nghiệp Alabuga từ năm 2023. Đến nay, sản lượng đã đạt khoảng 3.000 UAV mỗi tháng - một con số khổng lồ, biến UAV từ vũ khí bổ trợ thành khí tài chiến lược.

Các chuyên gia nhận định, sự tự chủ này giúp Nga vượt qua áp lực cấm vận của phương Tây. Khác với tên lửa hay xe tăng, những loại vũ khí khó sản xuất hàng loạt do công nghệ phức tạp, UAV lại có chi phí rẻ, dễ chế tạo, nhưng hiệu quả chiến trường lại ngày càng lớn.

Không chỉ gia tăng sản lượng, Nga còn cải tiến UAV với hệ thống dẫn đường chính xác hơn, khả năng chống nhiễu tốt hơn và đầu đạn uy lực hơn.

Thay vì phóng đơn lẻ, UAV nay được triển khai theo từng đàn lớn, bay theo lộ trình phức tạp, tận dụng địa hình để né tránh radar và thậm chí sử dụng UAV “mồi nhử” nhằm tiêu hao hỏa lực phòng không đối phương.

Sự kết hợp giữa “chiến lược số đông” và “chiến thuật linh hoạt” đã biến UAV thành công cụ bào mòn phòng thủ Ukraine, khiến hệ thống vốn đã chịu nhiều áp lực nay rơi vào thế căng thẳng thường trực.

Dù phía Ukraine tuyên bố đánh chặn được khoảng 88% số UAV Nga phóng đi, hiệu suất này đã giảm so với trước. Vấn đề nằm ở chi phí: một UAV Geran-2 có giá thành thấp, nhưng để đối phó, Ukraine buộc phải sử dụng hệ thống phòng không đắt đỏ như Patriot hay IRIS-T cho các mục tiêu trọng yếu.

Trên chiến trường, binh sĩ Ukraine phải dựa vào súng máy, pháo phòng không và UAV đánh chặn cỡ nhỏ. Đây rõ ràng là một cuộc chơi tiêu hao, trong đó bên sở hữu kho vũ khí UAV giá rẻ và sản lượng lớn nắm lợi thế lâu dài.

Sự bùng nổ UAV của Nga không chỉ đơn thuần là thay đổi chiến thuật. Nó còn phản ánh một sự dịch chuyển mang tính chiến lược trong chiến tranh hiện đại như vũ khí giá rẻ, sản xuất nhanh và dễ triển khai có thể tạo ra ảnh hưởng ngang ngửa, thậm chí vượt trội những hệ thống vũ khí đắt đỏ.

Với Ukraine, điều này đặt ra bài toán khó: không chỉ nâng cao hiệu quả phòng không, mà còn phải tính đến việc xây dựng học thuyết phòng thủ mới, nơi UAV không còn là lợi thế độc quyền, mà đã trở thành “vũ khí phổ thông” trong tay đối phương.

Nếu xu thế này tiếp tục, UAV hoàn toàn có thể trở thành loại “vũ khí bất đối xứng” chủ lực, góp phần định hình lại cục diện chiến trường và thay đổi cách các cường quốc tiến hành chiến tranh trong tương lai.

Phương Thảo