5 tiêm kích có tuổi thọ hoạt động lâu nhất thế giới

Nhờ thiết kế bền bỉ, được nâng cấp thường xuyên và chi phí vận hành hợp lý, nhiều tiêm kích đã cất từ hơn 50 năm trước, vẫn giữ nguyên giá trị trong thời đại công nghệ hiện nay.

Việc kéo dài vòng đời khai thác không chỉ giúp không quân các nước tiết kiệm hàng tỷ USD mà còn duy trì khả năng sẵn sàng chiến đấu. Từ McDonnell Douglas F-4 Phantom II cho đến Boeing B-52 Stratofortress, lịch sử cho thấy sự kết hợp giữa độ bền cơ khí và quá trình hiện đại hóa không ngừng có thể giúp những máy bay tưởng chừng đã “già nua” tiếp tục giữ vai trò nòng cốt.

Vì sao tiêm kích có thể phục vụ hàng thập kỷ?

Tuổi thọ dài của tiêm kích đem lại cả lợi ích thực tiễn lẫn tài chính. Thay vì chi phí khổng lồ để phát triển máy bay hoàn toàn mới, các quốc gia lựa chọn nâng cấp động cơ, radar, hệ thống điện tử. Những cải tiến đó giúp các mẫu cũ đủ sức cạnh tranh với thiết kế đời mới.

Ngoài ra, phi công và đội ngũ kỹ thuật vốn quen thuộc với khung máy bay lâu năm sẽ dễ dàng vận hành và bảo dưỡng, giảm đáng kể thời gian huấn luyện và đảm bảo duy trì sức mạnh tác chiến ổn định. Không quân nhiều nước còn tận dụng máy bay cũ làm nền tảng huấn luyện, tránh rủi ro cho các tiêm kích thế hệ 5 đắt đỏ khi thực hiện nhiệm vụ cơ bản hoặc thứ yếu.

Bên cạnh vai trò chính, các máy bay này còn đảm nhiệm nhiều nhiệm vụ hỗ trợ như trinh sát, tác chiến điện tử hay tuần tra, những lĩnh vực không nhất thiết đòi hỏi khả năng tàng hình tối tân. Hơn nữa, việc tìm phụ tùng và bảo dưỡng các dòng máy bay lâu đời thường dễ dàng và tiết kiệm hơn.

Nhờ sự kết hợp giữa quá trình hiện đại hóa liên tục và bài toán chi phí hợp lý, các chính phủ duy trì được đội bay vừa mạnh mẽ, vừa linh hoạt, sẵn sàng đáp ứng nhiều loại hình nhiệm vụ khác nhau trên không phận toàn cầu.

McDonnell Douglas F-4 Phantom II

F-4 Phantom II lần đầu bay năm 1958, trở thành xương sống của Không quân và Hải quân Mỹ thời Chiến tranh Lạnh. Được xuất khẩu rộng rãi, Phantom tham chiến tại châu Á và Trung Đông.

Nâng cấp radar, điện tử và vũ khí giúp máy bay hoạt động bền bỉ. Đến nay, một số quốc gia vẫn dùng F-4 trong các vai trò phụ như trinh sát và huấn luyện.

Lockheed Martin F-15 Eagle

Được Không quân Mỹ biên chế năm 1969, F-15 Eagle vẫn đang hoạt động. Với tốc độ, khả năng cơ động vượt trội, F-15 sở hữu thành tích không chiến tốt nhất lịch sử.

Các chương trình hiện đại hóa đã cho ra đời biến thể F-15EX, dự kiến kéo dài vòng đời thêm nhiều thập kỷ. Kết hợp lực đẩy lớn, radar tiên tiến AN/APG-63, hệ thống điện tử tích hợp và khả năng mang nhiều loại tên lửa, F-15 vẫn là trụ cột sức mạnh không quân Mỹ từ năm 1976 đến nay.

Mikoyan-Gurevich MiG-21

Phát triển bởi Liên Xô từ những năm 1950, MiG-21 là một trong những tiêm kích được sản xuất nhiều nhất lịch sử. Thiết kế đơn giản, chi phí bảo dưỡng thấp khiến nó phổ biến toàn cầu.

Dù đã nhiều tuổi, MiG-21 vẫn phục vụ trong một số lực lượng, tiêu biểu là Không quân Ấn Độ. Các nâng cấp liên tục giữ nó hữu dụng vượt xa vòng đời dự kiến.

Tuy nhiên, MiG-21 cũng có nhược điểm kích thước nhỏ, tầm bay hạn chế và thiếu an toàn, đặc biệt với phi công ít kinh nghiệm.

Dassault Mirage III

Mirage III của Pháp cất cánh lần đầu vào tháng 10/1958, với thiết kế cánh tam giác độc đáo, nhanh chóng được nhiều không quân ưa chuộng.

Máy bay này từng tham chiến trong Chiến tranh Sáu ngày. Tuổi thọ dài của Mirage III có được nhờ các nâng cấp cấu trúc và điện tử, giúp nó tiếp tục phục vụ ở Argentina, Pakistan và một số quốc gia khác.

Boeing B-52 Stratofortress

Dù là máy bay ném bom, B-52 Stratofortress xứng đáng góp mặt nhờ tuổi thọ vô địch. Bay lần đầu năm 1955, B-52 vẫn là nòng cốt của Bộ Tư lệnh Chiến lược Mỹ.

Liên tục được nâng cấp động cơ, vũ khí và hệ thống liên lạc, B-52 dự kiến còn phục vụ đến những năm 2050, trở thành một trong những máy bay quân sự có vòng đời dài nhất lịch sử.

Chiếc “pháo đài bay” này đảm nhiệm đủ loại nhiệm vụ: ném bom chiến lược, răn đe hạt nhân, tấn công tầm thấp, tuần tra biển và yểm trợ hỏa lực. Khả năng thích nghi với vũ khí mới và nhiệm vụ mới đã giữ nó hoạt động suốt hơn sáu thập kỷ.

Việc duy trì máy bay cũ cho thấy hiệu quả của chiến lược quốc phòng tiết kiệm chi phí. Thay vì thay mới toàn bộ, các nâng cấp về điện tử, vũ khí, động cơ giúp duy trì năng lực chiến đấu mạnh mẽ.

Điều này chứng minh những thiết kế máy bay bền bỉ, khi được hiện đại hóa, có thể phục vụ lâu dài vượt xa vòng đời sản xuất ban đầu.

Hoa Vũ