Hàng không

Những máy bay có thiết kế kỳ lạ từng được chế tạo

Hoa Vũ 19/09/2025 7:12

Trong lịch sử hàng không, ngoài những mẫu máy bay nổi tiếng vì hiệu quả chiến đấu hay tính thương mại, còn có không ít thiết kế gây bất ngờ bởi sự khác thường.

nhung-may-bay-ky-la-01.jpg
Caproni Ca.60: Ngày nay, máy bay chở 100 hành khách là chuyện bình thường, nhưng vào đầu thế kỷ trước, đó là ý tưởng táo bạo. Nhà tiên phong hàng không người Ý, Gianni Caproni, đã hình dung một chiếc thủy phi cơ khổng lồ với sải cánh 30 m, dài gần 24 m và có thể chở tới 108 người. Năm 1921, ông chế tạo chiếc Ca.60 Transaero, một thủy phi cơ trang bị 8 động cơ và 9 cánh (chia làm 3 tầng).
Trong chuyến bay thử nghiệm trên hồ Maggiore, chiếc máy bay chỉ bay được vài trăm mét trước khi mất cân bằng, rơi xuống mặt nước và hư hỏng nặng. Do cấu trúc gỗ quá mong manh và thiếu kinh phí, Caproni buộc phải từ bỏ dự án, nhưng ý tưởng của ông đã dự đoán trước ngành hàng không dân dụng của tương lai.
nhung-may-bay-ky-la-02.jpg
Lippisch Aerodyne: Alexander Lippisch, một người Đức tị nạn có công lớn giúp Mỹ giành chiến thắng trong cả Chiến tranh thế giới thứ hai và Chiến tranh Lạnh. Ông là cha đẻ của tiêm kích tên lửa Messerschmitt Me 163 Komet, cũng là ngườikhai sinh khái niệm “cánh bay” và ủng hộ thiết kế cánh tam giác, vốn truyền cảm hứng cho nhiều dự án sau này. Những năm 1960, Lippisch phát triển dự án máy bay không người lái Aerodyne , với thiết kế độc đáo giống như một chiếc loa.
Về nguyên lý hoạt động, luồng khí đi qua cửa hút khổng lồ và được dẫn vào hai cánh quạt đồng trục, tạo lực đẩy theo cả phương ngang lẫn phương thẳng đứng. Các cánh đuôi lớn sẽ điều hướng luồng khí này. Đến đầu thập niên 1970, phiên bản gắn động cơ phản lực đã được thử nghiệm, nhưng ý tưởng táo bạo này chưa bao giờ trở thành sản phẩm sản xuất hàng loạt.
nhung-may-bay-ky-la-03.jpg
HZ-1 Aerocycle: Đây có thể coi là phương tiện “điều khiển bằng cơ thể” đầu tiên trong lịch sử, được chế tạo bởi Lackner Helicopters vào những năm 1950. Máy bay có thiết kế dạng bệ đứng: phía dưới là hai cánh quạt quay ngược chiều nhau, còn phi công đứng điều khiển ngay trên động cơ. Ý tưởng là biến máy bay thành phương tiện trinh sát cá nhân cho binh sĩ Mỹ, người lái điều khiển hướng bay bằng cách nghiêng cơ thể. Tuy nhiên, thực tế điều khiển rất khó khăn và nguy hiểm. Chính phủ Mỹ sớm từ bỏ dự án.
nhung-may-bay-ky-la-04.jpg
Pregnant Guppy: Chỉ có duy nhất một chiếc được chế tạo và hoạt động suốt 15 năm (1962 - 1977). Với ngoại hình phình to như bụng cá voi, Pregnant Guppy là loại máy bay chở hàng siêu lớn, chuyên phục vụ NASA trong chương trình Apollo, vận chuyển các linh kiện khổng lồ của tên lửa. Nó có tải trọng tối đa khoảng 64 tấn và tốc độ bay 515 km/h. Pregnant Guppy còn là nguồn cảm hứng cho nhiều “hậu duệ” nổi tiếng sau này, như Boeing Dreamlifter hay Airbus Beluga.
nhung-may-bay-ky-la-05.jpg
Tacit Blue: Ra đời năm 1982, chiếc Tacit Blue được Không quân Mỹ phát triển như một máy bay trinh sát tàng hình. Thiết kế hình hộp chữ nhật khiến nó khác hẳn máy bay thông thường, nhưng giúp giảm tối đa tín hiệu radar. Tacit Blue nặng 13,6 tấn, dài hơn 15 m, tốc độ tối đa gần 470 km/h. Dù chỉ chế tạo một chiếc, nó đã đặt nền móng cho nhiều công nghệ tàng hình sau này. Hiện Tacit Blue được trưng bày tại Bảo tàng Không quân Mỹ ở Dayton, Ohio.
nhung-may-bay-ky-la-06(1).jpg
Kalinin K-7: Được Liên Xô chế tạo vào những năm 1930, Kalinin K-7 trông giống xe tăng bay hơn là máy bay. K-7 có sải cánh tới 53 m, cần ít nhất 11 người vận hành, tốc độ tối đa chỉ khoảng 225 km/h. Tuy nhiên, nó có thể chở 120 hành khách, 7 tấn thư tín hoặc hơn 100 lính dù trang bị đầy đủ. Điểm đặc biệt là K-7 dùng tới 6 động cơ kéo ở phía trước và một động cơ đẩy ở phía sau.
nhung-may-bay-ky-la-07.jpg
Super Guppy: Đây là một trong những máy bay chở hàng cỡ lớn nhất từng được chế tạo. Chỉ có 5 chiếc được sản xuất, nhưng Super Guppy đóng vai trò then chốt trong chương trình Apollo khi vận chuyển nguyên tầng S-IVB của tên lửa Saturn V. Super Guppy có chiều dài gần 44 m, sải cánh hơn 47 m, tải trọng cất cánh hơn 77 tấn, tốc độ gần 470 km/h. Đến nay, một số chiếc vẫn còn hoạt động, chủ yếu vận chuyển hàng siêu trường, siêu trọng.
nhung-may-bay-ky-la-08.jpg
Airbus Beluga: Airbus A300-600ST Beluga có hình dáng giống cá voi trắng Beluga. Đây là phiên bản cải tiến từ Airbus A300-600, được thiết kế để chở linh kiện máy bay và hàng hóa cồng kềnh. Chuyến bay đầu tiên diễn ra năm 1994. Hiện mỗi tuần Beluga thực hiện khoảng 60 chuyến, chuyên vận chuyển các bộ phận Airbus giữa các nhà máy châu Âu. Beluga dài hơn 56 m, cao 17 m, tải trọng cất cánh hơn 155 tấn. Đây một trong những máy bay vận tải kỳ lạ nhưng cực kỳ hữu dụng.
nhung-may-bay-ky-la-09.jpg
Rotary Rocket: Được công ty cùng tên phát triển vào những năm 1990, máy bay có hình ống thẳng đứng, phía trên gắn bốn cánh quạt khổng lồ, phía dưới là động cơ tên lửa nhiên liệu lỏng. Ý tưởng kết hợp trực thăng và tên lửa này độc đáo nhưng phức tạp, và cuối cùng không bao giờ được ứng dụng thực tế.
nhung-may-bay-ky-la-10.jpg
VZ9 Avrocar: Những năm 1950, khi văn hóa đại chúng lan truyền hình ảnh “đĩa bay” và người ngoài hành tinh, Không quân Mỹ đã thử chế tạo VZ9 Avrocar, một loại đĩa bay thực sự. Avrocar có thể cất cánh thẳng đứng và đã bay thử thành công, trở thành một trong những máy bay độc đáo nhất từng chế tạo. Tuy nhiên, nó gặp nhiều vấn đề như động cơ quá nóng, hiệu suất thấp và nguy cơ tự làm hỏng các thiết bị của chính mình. Vì vậy, dự án bị hủy bỏ.

Hoa Vũ