Sự cố khói độc vào khoang máy bay ngày càng nhiều

Trong ngành hàng không, sự an toàn của hành khách và phi hành đoàn không chỉ liên quan đến tai nạn bay hay sự cố kỹ thuật rõ ràng, mà còn bao gồm những rủi ro “vô hình” như khói độc rò rỉ vào khoang máy bay.

Theo báo cáo mới của Wall Street Journal, các sự cố này đang diễn ra với tần suất ngày càng cao, đặt ra thách thức nghiêm trọng về sức khỏe và chính sách an toàn hàng không.

Sự cố khói độc là gì?

Khói độc thường xuất hiện khi dầu hàng không rò rỉ vào bộ phận động cơ hút không khí sạch vào khoang. Mức độ nghiêm trọng dao động từ mùi khó chịu nhẹ cho đến khói bao trùm khoang, gây nôn mửa, chóng mặt, khó thở, lú lẫn và mất trí nhớ.

Các sự cố lặp đi lặp lại hoặc nghiêm trọng còn có thể dẫn đến chấn thương hệ thần kinh, chấn thương sọ não và nguy cơ ung thư. Các hợp chất trong dầu hàng không, bao gồm formaldehyde và một số chất gây ung thư khác, là nguyên nhân trực tiếp của những mối nguy hiểm này.

Theo The Wall Street Journal, dữ liệu từ FAA cho thấy số lượng sự cố khói đã tăng từ 12 sự cố trên một triệu chuyến bay vào năm 2014 lên gần 108 sự cố vào năm 2024. Phần lớn các sự cố xảy ra trên máy bay Airbus A320, do đặc thù thiết kế động cơ hút khí từ động cơ vào khoang.

Trong khi đó, Boeing 787 Dreamliner là loại máy bay duy nhất không hút không khí khoang qua động cơ, nhờ đó tránh được nguy cơ này. Airbus cho biết hãng đang “liên tục cải thiện sản phẩm, hợp tác với các hãng và cơ quan quản lý để bảo đảm môi trường khoang tốt nhất”.

Trong những năm gần đây, nhiều vụ việc liên quan đến khói độc trên các chuyến bay thương mại đã cho thấy mức độ nghiêm trọng của vấn đề. Năm 2018, một chuyến bay của United Airlines từ Chicago đến New York trên dòng máy bay A320 đã gặp sự cố khói độc, khiến hành khách và phi hành đoàn rơi vào tình trạng chóng mặt, buồn nôn, thậm chí phải nhập viện theo dõi.

Đến năm 2019, một chuyến bay A320 của American Airlines khởi hành từ Miami buộc phải hạ cánh khẩn cấp tại Orlando sau khi khoang máy bay xuất hiện khói bất thường, đặt ra thách thức lớn về an toàn bay.

Trường hợp tương tự xảy ra vào năm 2020 với JetBlue, khi một chuyến bay nội địa bị khói độc xâm nhập do rò rỉ dầu động cơ vào hệ thống khí nén, dẫn đến việc sáu tiếp viên phải nhập viện. Những sự cố này là minh chứng rõ ràng rằng hiện tượng khói độc không còn là tình huống hiếm hoi mà có thể xảy ra ngay trong các chuyến bay thương mại thường nhật, đặt ra yêu cầu cấp bách về giải pháp kỹ thuật và quy trình ứng phó an toàn.

Cách các hãng hãng không xử lý

Nhiều hãng hàng không đã triển khai các biện pháp tạm thời để giảm thiểu rủi ro. Một số hãng lắp đặt cảm biến phát hiện khói và mùi trong khoang lái, tăng cường đào tạo phi hành đoàn về cách nhận biết và xử lý các sự cố khói, đồng thời thực hiện bảo trì định kỳ nghiêm ngặt cho động cơ.

Tuy nhiên, các chuyên gia và công đoàn tiếp viên cho rằng những biện pháp này chỉ mang tính ứng phó, chưa giải quyết triệt để nguyên nhân gốc rễ của sự cố.

Airbus nhấn mạnh họ đang “hợp tác chặt chẽ với các hãng vận hành để nâng cao tiêu chuẩn lọc không khí và cải thiện các quy trình bảo dưỡng”, trong khi một số hãng Mỹ khác tuyên bố “đang thử nghiệm các bộ lọc dầu mới và chuẩn hóa quy trình cảnh báo sớm khói độc”.

Khói độc nguy hiểm thế nào?

Các sự cố khói độc không chỉ gây khó chịu mà còn dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng như hạ cánh khẩn cấp, nhập viện cho phi hành đoàn và hành khách. Một số chuyên gia cảnh báo rằng phơi nhiễm kéo dài có thể gây tổn thương hệ thần kinh, chấn thương não và ung thư.

Jungho Suh, trợ lý giáo sư quản lý tại Đại học George Washington, nhận định: “Sức khỏe và an toàn của hành khách và phi hành đoàn phải là ưu tiên hàng đầu. Niềm tin lâu dài vào hàng không không chỉ dựa vào hiệu quả vận hành mà còn dựa vào môi trường khoang sạch và an toàn, nơi công nghệ và con người phát triển song hành.”

Vấn đề này đã là mối quan tâm của các công đoàn tiếp viên trong nhiều năm. Năm 2017, Hiệp hội Tiếp viên Hàng không-CWA, đại diện cho 50.000 tiếp viên tại 20 hãng, đã vận động để FAA nghiên cứu các biện pháp phòng ngừa, bao gồm đào tạo phi hành đoàn và lắp cảm biến khói. Luật này được thông qua trong dự luật FAA năm 2018, nhưng tiến độ thực thi chưa rõ ràng.

Hiện nay, dự luật lưỡng đảng mang tên “Đạo luật Không khí An toàn trên Máy bay” đang được thúc đẩy tại Quốc hội Mỹ. Dự luật đề xuất loại bỏ dần hệ thống bleed air trên máy bay, đồng thời yêu cầu lắp bộ lọc ngăn hạt dầu vào khoang trên tất cả máy bay hiện tại trong vòng bảy năm và cấm hệ thống này trên máy bay mới. Dự luật do Hạ nghị sĩ Maxwell Frost giới thiệu, sau đó được Hạ nghị sĩ John Garamendi ủng hộ và tái giới thiệu.

Sara Nelson, Chủ tịch quốc tế của Hiệp hội Tiếp viên Hàng không, nhấn mạnh: “Mọi người khi lên máy bay đều phải tin rằng không khí sạch và an toàn. Các hệ thống bleed air hiện tại có thể đưa hóa chất độc vào khoang, nhưng các hãng lại ưu tiên lợi nhuận. Dự luật này là cơ hội để bảo vệ sức khỏe phi hành đoàn và hành khách.”

Các sự cố khói độc trong khoang máy bay là minh chứng rõ ràng cho những rủi ro âm thầm nhưng nghiêm trọng trong ngành hàng không.

Việc nâng cao nhận thức, cải tiến công nghệ lọc không khí, hiện đại hóa thiết kế động cơ và thực thi các biện pháp pháp lý là cần thiết để bảo đảm sức khỏe phi hành đoàn và hành khách.

Các hãng hàng không có thể tạm thời ứng phó bằng cảm biến và đào tạo, nhưng giải pháp triệt để vẫn phụ thuộc vào đổi mới công nghệ và cải cách chính sách. Khi công nghệ hiện đại và lợi nhuận được cân nhắc, yếu tố con người và sức khỏe phải được đặt lên hàng đầu, nhằm duy trì niềm tin lâu dài vào an toàn hàng không.