Máy bay Sukhoi Superjet 100 (SJ-100) nội địa Nga vừa bay thử thành công, thể hiện khả năng cạnh tranh về chi phí và nhiên liệu so với Embraer E-Jet và Mitsubishi SpaceJet.
Máy bay chở khách Sukhoi Superjet 100 (SJ-100) là dự án máy bay nội địa hạng nhẹ do Tập đoàn Chế tạo Máy bay Thống nhất Nga (UAC) phát triển, nhằm thay thế dần các phi cơ nhập khẩu và đáp ứng nhu cầu vận chuyển nội địa cũng như khu vực lân cận.
Phiên bản mới nhất, sử dụng toàn bộ linh kiện nội địa, vừa thực hiện chuyến bay thử đầu tiên tại sân bay Komsomolsk-on-Amur, đánh dấu một cột mốc quan trọng trong chương trình “thay thế nhập khẩu” của Nga.
Hình ảnh máy bay SJ-100 của Nga.
Thiết kế và công nghệ
SJ-100 là máy bay một lối đi hạng nhẹ, thường chở từ 87 đến 108 hành khách, được thiết kế tối ưu cho các chuyến bay nội địa và khu vực tầm trung. Phiên bản thuần nội địa loại bỏ gần như toàn bộ linh kiện nước ngoài, bao gồm hệ thống điện tử, cơ cấu thủy lực và giải trí trên khoang.
Trái tim của máy bay là động cơ PD-8 do Tập đoàn Động cơ Thống nhất (UEC) sản xuất. Động cơ này cung cấp lực đẩy mạnh, hiệu quả nhiên liệu cao và đáp ứng các tiêu chuẩn an toàn quốc tế. Việc tích hợp PD-8 yêu cầu điều chỉnh khung thân và bố trí lại các hệ thống nội địa, đảm bảo khả năng bảo trì, lắp đặt và vận hành.
SJ-100 thực hiện chuyến bay thử đầu tiên vào tháng 8/2023 (Nguồn: Tập đoàn Chế tạo Máy bay Thống nhất – UAC)
Hàng loạt hệ thống khác, như radar, thiết bị định vị, hệ thống quản lý bay (FMS) và các cụm điều khiển trong buồng lái, cũng được chuyển sang công nghệ nội địa. Điều này giúp SJ-100 nâng cao khả năng độc lập công nghệ và giảm phụ thuộc vào chuỗi cung ứng phương Tây, đặc biệt trong bối cảnh các lệnh trừng phạt từ Mỹ và EU sau xung đột Ukraine.
Chuyến bay thử nghiệm kéo dài khoảng một giờ, đạt tốc độ tối đa 500 km/h ở độ cao 3.000 m. Các hệ thống động cơ, điện tử và thủy lực vận hành ổn định, chứng minh tính khả thi của phiên bản thuần nội địa. Hiện tại, UAC đang hoàn thiện 24 chiếc SJ-100 trong các giai đoạn lắp ráp khác nhau, chuẩn bị bàn giao hàng loạt từ năm 2026.
Phiên bản nội địa SJ-100 đã được Cơ quan Hàng không Liên bang Nga (Rosaviatsia) chứng nhận về công nghệ sản xuất, đồng nghĩa với việc UAC được phép sản xuất hàng loạt theo đúng tài liệu thiết kế.
Ý nghĩa chiến lược và thị trường
Việc SJ-100 cất cánh thành công đánh dấu Nga bước vào giai đoạn “tự chủ công nghệ” trong ngành hàng không dân dụng. Chuyên gia Roman Gusarov nhận định, SJ-100 có ưu điểm vượt trội về chi phí vận hành, đặc biệt trên các tuyến bay nội địa và tầm ngắn: máy bay nhẹ hơn, tiêu thụ nhiên liệu ít hơn Boeing hay Airbus, giúp các hãng hàng không duy trì lợi nhuận ngay cả khi lượng hành khách thấp.
Máy bay số hiệu 97021 sử dụng nhiều linh kiện do Nga sản xuất hơn nhưng vẫn giữ động cơ SaM146.
Tuy nhiên, thách thức kỹ thuật vẫn tồn tại. Theo Izvestia, 14 máy bay SJ-100 gặp lỗi khung thân, buộc UAC phải thực hiện các biện pháp khắc phục ngay lập tức. Các kỹ sư đã nâng cấp khung thân để tích hợp hệ thống nội địa mà không làm tăng trọng lượng hay giảm hiệu suất bay.
Máy bay hạng nhẹ SJ-100 được đặt cạnh các đối thủ quốc tế như Embraer E-Jet (Brazil) và Mitsubishi SpaceJet (Nhật Bản) để đánh giá tiềm năng cạnh tranh.
SJ-100 có sức chứa 87 - 108 hành khách, tương đương Embraer E-Jet 66–124 chỗ và SpaceJet 76 - 92 chỗ. Tuy nhiên, tầm bay SJ-100 khoảng 2.500 - 3.000 km, thấp hơn Embraer (3.982 - 4.537 km) và SpaceJet (3.778 km), phù hợp các tuyến nội địa và khu vực tầm trung.
Hình ảnh máy bay SJ-100 cất cánh.
Về động cơ, SJ-100 sử dụng PD-8 nội địa, trong khi Embraer E-Jet dùng GE CF34 và SpaceJet dùng PW1200G. Điều này giúp SJ-100 giảm phụ thuộc vào động cơ nhập khẩu, trong khi đối thủ vẫn dựa vào chuỗi cung ứng phương Tây.
Kích thước và trọng lượng SJ-100 gọn gàng hơn, trọng lượng cất cánh khoảng 45.880 kg, nhẹ hơn nhiều dòng máy bay quốc tế tương đương, giúp tiết kiệm nhiên liệu và chi phí vận hành. Sải cánh 27,8 m và chiều dài 26,44 m giúp SJ-100 phù hợp với các sân bay có hạ tầng hạn chế.
Chi phí vận hành và hiệu suất nhiên liệu
So với Embraer E-Jet và SpaceJet, SJ-100 có chi phí vận hành thấp hơn đáng kể. Ước tính chi phí nhiên liệu SJ-100 cho tuyến bay 500 km chỉ khoảng 1.100 - 1.300 USD, trong khi Embraer E-190/195 dao động 1.500 - 1.700 USD và SpaceJet có thể lên đến 1.600 - 1.800 USD.
Hình ảnh máy bay Embraer 190 và Embraer 195
Ngoài ra, SJ-100 tiêu thụ nhiên liệu 0,95 - 1,05 kg/km/hành khách, thấp hơn Embraer E-Jet (1,15 - 1,2 kg/km/hành khách) và SpaceJet (1,2 kg/km/hành khách), giúp các hãng hàng không nội địa duy trì lợi nhuận ngay cả khi lượng hành khách thấp, đồng thời giảm phát thải carbon trên các tuyến ngắn.
Dự kiến, SJ-100 sẽ hoàn tất chứng nhận vào cuối năm nay và chính thức được bàn giao hàng loạt từ 2026. Phiên bản nội địa hướng tới cả xuất khẩu sang các thị trường châu Á, Trung Đông và châu Phi, nơi nhu cầu máy bay hạng nhẹ, tiết kiệm nhiên liệu tăng mạnh.
“
Chuyến bay thành công của SJ-100 thuần nội địa không chỉ là bước tiến công nghệ, mà còn là thông điệp mạnh mẽ về khả năng tự chủ và phát triển bền vững cho ngành công nghiệp hàng không Nga.
Ông Vadim Badekha - Tổng Giám đốc UEC
SJ-100 không chỉ là biểu tượng công nghệ, mà còn là công cụ chiến lược giúp Nga duy trì mạng bay dân dụng và khai thác tiềm năng xuất khẩu trong bối cảnh địa chính trị phức tạp.
So sánh giữa máy bay Airbus A220 sản xuất tại châu Âu và Sukhoi SJ-100 sản xuất tại Nga.
Phản ứng quốc tế về SJ-100 khá đa dạng. Các nước láng giềng như Belarus, Kazakhstan và Uzbekistan tỏ ra quan tâm và đang cân nhắc sử dụng SJ-100 cho các tuyến nội địa và quốc tế ngắn.
Một số quốc gia châu Á như Trung Quốc và Ấn Độ theo dõi sát sao khả năng vận hành của máy bay để đánh giá tiềm năng nhập khẩu, nhưng vẫn thận trọng do các lo ngại về chứng nhận an toàn và khả năng bảo trì trong khuôn khổ hợp tác quốc tế.
Ngược lại, các hãng hàng không phương Tây và các chuyên gia châu Âu tỏ ra hoài nghi về hiệu suất dài hạn và độ tin cậy, đồng thời nhận định rằng SJ-100 khó cạnh tranh trực tiếp với Embraer E-Jet hay Mitsubishi SpaceJet tại các thị trường quốc tế phát triển.
