Tiêm kích hạm F/A-XX Mỹ: Mở rộng sức mạnh tấn công từ tàu sân bay
Tiêm kích tàng hình thế hệ thứ 6 đạt tầm hoạt động hơn 2.700 km, được kỳ vọng trở thành nền tảng chủ lực của Hải quân Mỹ trong thập niên 2030.
Boeing vừa công bố những hình ảnh đầu tiên về F/A-XX, ứng viên tiêm kích hạm thế hệ thứ 6 trong chương trình NGAD (Next Generation Air Dominance) dành cho Hải quân Mỹ. Đây được coi là dự án chiến lược nhằm thay thế phi đội F/A-18 Super Hornet vốn đã bước vào giai đoạn cuối vòng đời.
Thiết kế mới được giới thiệu tại Hội nghị Tailhook, sự kiện thường niên quy tụ các cựu phi công hải quân Mỹ, cho thấy tham vọng của Boeing trong việc định hình tương lai Hải quân Mỹ ở thập niên tới.
Thiết kế mới, mở rộng sức mạnh tấn công từ tàu sân bay
Theo kế hoạch, các phi đội F/A-18E/F Super Hornet sẽ đạt ngưỡng 9.000 giờ bay vào đầu những năm 2030, buộc Hải quân Mỹ phải tìm kiếm một thế hệ thay thế. Quốc hội Mỹ đã cấp gần 2,4 tỷ USD cho chương trình phát triển máy bay mới, đặt nền móng cho dự án F/A-XX.
Khác với các tiêm kích không quân, máy bay hạm phải đáp ứng hàng loạt yêu cầu khắc nghiệt: chống ăn mòn từ môi trường muối biển, cất cánh từ boong tàu đang di chuyển, và hạ cánh trên đường băng ngắn hơn sân bóng bầu dục.
Theo Boeing, F/A-XX được tối ưu hóa cho những điều kiện này, đồng thời vượt trội về tầm hoạt động – hơn 1.700 dặm (2.700 km), tức xa hơn 25% so với F-35C Lightning II. Khoảng cách lớn hơn đặc biệt quan trọng ở Thái Bình Dương, nơi các tên lửa tầm xa của Trung Quốc có thể đe dọa tàu sân bay Mỹ.
Các bản mô phỏng cho thấy F/A-XX có dáng vẻ bóng bẩy, cánh tam giác, không có đuôi đứng, buồng lái dạng “bong bóng”, khá giống thiết kế tiêm kích F-47 dành cho Không quân Mỹ.
Điểm độc đáo nhất là cánh mũi (canard) – các cánh nhỏ phía trước giúp tăng độ cơ động, đặc biệt trong các pha hạ cánh khó khăn trên tàu sân bay.
Tuy nhiên, việc bổ sung cánh mũi đồng nghĩa với việc làm tăng diện tích phản xạ radar, ảnh hưởng đến khả năng tàng hình. Boeing chấp nhận sự đánh đổi này, nhấn mạnh rằng trong môi trường biển đầy thách thức, khả năng cơ động và sống sót quan trọng không kém yếu tố tàng hình tuyệt đối.
Hãng ước tính rằng với tiếp nhiên liệu trên không, F/A-XX có thể tạo ra bán kính tác chiến tới 11 triệu dặm vuông, lớn hơn cả diện tích Bắc Mỹ.
Ngoài khả năng không chiến, F/A-XX còn được thiết kế như “nhạc trưởng” của đội hình không người lái, điều phối UAV tấn công và trinh sát để mở rộng sức mạnh hỏa lực.
Điều này đòi hỏi trí tuệ nhân tạo tiên tiến, đủ khả năng xử lý khối lượng dữ liệu khổng lồ từ cảm biến và chia sẻ thông tin qua mạng lưới toàn cầu.
Tiêm kích này cũng sẽ mang các gói vũ khí mô-đun: từ tên lửa không đối không thế hệ mới, vũ khí siêu vượt âm, cho đến vũ khí năng lượng định hướng (laser) trong tương lai.
Các hệ thống tác chiến điện tử và mạng lưới dữ liệu được thiết kế mở, bảo đảm khả năng nâng cấp liên tục để đối phó với mối đe dọa trong nhiều thập niên tới.
Không giống F-47 của Không quân Mỹ – vốn sử dụng động cơ chu trình thích ứng (adaptive-cycle engine) giúp kéo dài tầm bay – F/A-XX dự kiến chỉ dùng biến thể động cơ truyền thống.
Boeing lập luận rằng điều này giúp tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian phát triển, đồng thời vẫn đủ lực đẩy để mang theo vũ khí siêu vượt âm và laser.
Giới phân tích cho rằng sự lựa chọn này phản ánh tư duy thực dụng: thay vì chạy đua công nghệ đắt đỏ, Boeing ưu tiên khả năng triển khai nhanh chóng và giảm rủi ro.
Đầu tư khổng lồ và triển vọng dài hạn
Boeing hiện đối mặt với Northrop Grumman, nhà thầu duy nhất còn lại sau khi thiết kế của Lockheed Martin bị Hải quân loại bỏ vào tháng 3 vừa qua vì không đạt yêu cầu.
Khác với Boeing, Northrop đưa ra mẫu thiết kế có dáng khí động học “hữu cơ”, không sử dụng cánh mũi, tập trung tối đa vào khả năng tàng hình.
Trong khi đó, Boeing chọn cách tiếp cận “lai ghép”: chấp nhận mức độ tàng hình thấp hơn một chút để đổi lấy sự linh hoạt vượt trội trên tàu sân bay.
Khi chọn phương án cuối cùng, Hải quân sẽ phải cân nhắc kỹ lưỡng giữa tàng hình, chi phí, và khả năng hoạt động trên hạm.
Boeing đã chi hơn 2 tỷ USD để xây dựng các cơ sở mới, bao gồm Nhà máy lắp ráp máy bay chiến đấu tiên tiến tại St. Louis, bang Missouri. Đây là nơi cả F-47 và F/A-XX có thể được sản xuất nếu giành được hợp đồng của Hải quân.
Theo ông Steve Parker, Giám đốc Boeing Defense, việc phát triển song song hai dòng tiêm kích thế hệ thứ 6 hoàn toàn khả thi nhờ các đặc điểm thiết kế chung, linh kiện dùng chung và lợi thế sản xuất quy mô lớn.
“Chúng tôi tin rằng ngành công nghiệp quốc phòng Mỹ đủ năng lực hỗ trợ cả hai chương trình cùng lúc”, Parker nhấn mạnh.
Tiêm kích F/A-XX được kỳ vọng sẽ trở thành “bước nhảy thế hệ” cho hàng không hải quân Mỹ, đóng vai trò bổ sung F-35C trong ngắn hạn và thay thế Super Hornet trong dài hạn.
Nó tập trung vào ba trụ cột: tầm bay xa, khả năng sống sót trong môi trường khắc nghiệt, và thích ứng với công nghệ chưa hoàn thiện như vũ khí siêu vượt âm hoặc laser trên không.
Dù vậy, việc Boeing lựa chọn gắn cánh mũi đã mở ra tranh luận: Liệu ưu tiên khả năng cơ động trong môi trường biển có đủ sức thuyết phục so với lợi thế “tàng hình tuyệt đối”?
Đó sẽ là câu hỏi trọng tâm mà Hải quân Mỹ phải trả lời trong vài năm tới, khi quyết định ai sẽ định hình diện mạo tiêm kích hạm thế hệ thứ 6 – biểu tượng sức mạnh của Mỹ trên các đại dương trong nửa đầu thế kỷ XXI.