Tranh cãi Southwest Airlines yêu cầu hành khách ngoại cỡ mua thêm ghế

Hãng hàng không giá rẻ Southwest Airlines đang thu hút sự chú ý với chính sách mới đối với hành khách ngoại cỡ, khi yêu cầu họ phải mua thêm ghế ngồi ngay từ khâu đặt vé nếu không thể ngồi vừa trong phạm vi tay vịn của một ghế.

Chính sách này, dự kiến có hiệu lực từ ngày 27/1/2026, được xem là thay đổi mang tính bước ngoặt trong chiến lược vận hành của Southwest, vốn từ lâu nổi tiếng với mô hình “tự do chọn chỗ ngồi” và những ưu đãi khác biệt.

Theo quy định mới, hành khách ngoại cỡ vẫn có thể xin hoàn tiền nếu chuyến bay còn ghế trống, song điều kiện hoàn tiền đã trở nên nghiêm ngặt hơn. Điều này cho thấy Southwest đang điều chỉnh dần từ mô hình “dịch vụ linh hoạt” sang mô hình “quản lý tối ưu doanh thu” vốn đã phổ biến ở nhiều hãng khác.

Giới quan sát nhận định đây là một bước đi khó tránh khi hãng chịu áp lực từ nhà đầu tư, đồng thời tìm cách gia tăng lợi nhuận trong bối cảnh cạnh tranh gay gắt.

Chuyên gia hàng không từ Aviation Week bình luận: “Southwest đang dịch chuyển dần khỏi những giá trị cốt lõi từng tạo ra khác biệt cho hãng. Chính sách về ghế ngồi cho hành khách ngoại cỡ chỉ là một phần trong bức tranh lớn hơn, nơi lợi nhuận và hiệu quả vận hành được đặt lên hàng đầu”.

Thực tế, Southwest không đơn độc trong việc áp dụng các chính sách khắt khe hơn với hành khách.

Tại châu Âu, hãng Ryanair nổi tiếng với mô hình siêu giá rẻ đã áp dụng chính sách kiểm soát chặt chẽ kích thước hành lý và yêu cầu hành khách mua ghế bổ sung nếu cần thêm không gian. EasyJet cũng có những quy định tương tự, tập trung tối đa vào việc tăng hiệu quả sử dụng ghế và giảm chi phí khai thác.

“

Southwest đang phải cân bằng giữa thương hiệu thân thiện vốn nổi tiếng và nhu cầu tối ưu hóa lợi nhuận. Đây là bài toán không hề đơn giản trong ngành hàng không cạnh tranh khốc liệt.

Ông Willie Walsh - Tổng giám đốc Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA)

Ở châu Á, nhiều hãng giá rẻ như AirAsia hay Scoot đã sớm triển khai mô hình “mua thêm không gian” hoặc các gói dịch vụ nâng cấp cho hành khách có nhu cầu đặc biệt. Những chính sách này, dù đôi khi gây tranh cãi, vẫn cho phép hãng tối ưu hóa lợi nhuận, đồng thời đáp ứng phần nào nhu cầu đa dạng của khách hàng.

Ông James Holder, chuyên gia tư vấn hàng không tại Anh, nhận xét: “Southwest đang hội nhập vào xu thế toàn cầu. Các hãng giá rẻ hiện nay không thể duy trì mãi chính sách thân thiện nhưng kém hiệu quả trong khi cạnh tranh buộc họ phải tối ưu từng ghế ngồi và từng dịch vụ phụ trợ.”

Xu thế toàn cầu hay bước đi bắt buộc?

Theo các chuyên gia dịch vụ khách hàng, quyết định của Southwest là một dấu hiệu cho thấy ngành hàng không giá rẻ toàn cầu đang bước vào giai đoạn “tái cân bằng” giữa lợi ích thương mại và trải nghiệm hành khách.

Dù vậy, cũng có những lo ngại rằng việc siết chặt chính sách có thể làm xói mòn hình ảnh thân thiện lâu nay của Southwest. Hãng vốn được xem như “ngoại lệ” trong thế giới hàng không giá rẻ, nơi hành khách thường xuyên phải đối diện với phí phụ thu. Nếu Southwest ngày càng giống các đối thủ quốc tế, sự khác biệt từng làm nên thương hiệu có thể bị lu mờ.

Ở Việt Nam, xu hướng tương tự cũng đã xuất hiện. Hãng VietJet Air từ lâu đã áp dụng cơ chế vé cơ bản kèm dịch vụ trả phí, bao gồm chọn ghế, hành lý ký gửi và đồ ăn trên máy bay. Vietnam Airlines và Bamboo Airways cũng bắt đầu triển khai các gói dịch vụ bổ sung, từ ghế ngồi rộng hơn đến ưu tiên lên máy bay, để tăng doanh thu ngoài giá vé cơ bản.

“

Việt Nam đang đi theo đúng xu hướng toàn cầu, nơi các hãng hàng không phải cân bằng giữa tối ưu hóa lợi nhuận và duy trì trải nghiệm khách hàng. Các chính sách như Southwest sẽ được các hãng trong khu vực tham khảo để điều chỉnh chiến lược của mình.

Ông Subhas Menon - Tổng giám đốc Hiệp hội Hàng không châu Á - Thái Bình Dương (AAPA)

Điểm khác biệt là tại Việt Nam, thị trường đang mở rộng nhanh chóng nhờ dân số trẻ, tầng lớp trung lưu gia tăng và nhu cầu đi lại nội địa cũng như quốc tế tăng cao. Tuy nhiên, các chuyên gia cũng lưu ý rằng Việt Nam cần giải quyết bài toán hạ tầng, đặc biệt là tình trạng quá tải tại các sân bay lớn như Nội Bài, Tân Sơn Nhất, trước khi áp dụng rộng rãi các chính sách tối ưu hóa chỗ ngồi.

Theo phân tích của Tập đoàn RAND, các hãng hàng không giá rẻ toàn cầu đang bước vào một giai đoạn chuyển đổi, nơi các dịch vụ phụ trợ trở thành nguồn thu quan trọng.

Mô hình “giá vé cơ bản và dịch vụ trả phí” giúp tối ưu hóa lợi nhuận nhưng đồng thời đòi hỏi hãng cân nhắc yếu tố trải nghiệm hành khách.

Ở góc độ chiến lược, động thái của Southwest phản ánh xu hướng chung là khai thác hiệu quả từng ghế ngồi, kiểm soát chi phí và chuẩn bị cho tương lai cạnh tranh khốc liệt.

Trong khi đó, tại các thị trường châu Á và Việt Nam, việc áp dụng mô hình tương tự phải kết hợp với phát triển hạ tầng và nâng cao chất lượng dịch vụ, nếu không muốn làm giảm trải nghiệm khách hàng và lòng trung thành thương hiệu.