Nga chuẩn bị ra mắt phiên bản rút gọn của máy bay MS-21

Theo đó, tập đoàn công nghệ nhà nước Rostec công bố kế hoạch phát triển dòng máy bay MS-21-210, phiên bản rút gọn của dòng MS-21-310 hiện nay. Đây được coi là một động thái chiến lược, vừa nhằm tăng tính linh hoạt cho các hãng hàng không nội địa, vừa thể hiện nỗ lực của Moscow trong việc tự chủ ngành hàng không, vốn chịu nhiều sức ép từ các lệnh trừng phạt quốc tế.

Không chỉ đơn thuần là biến thể thương mại, chiếc máy bay này được kỳ vọng sẽ trở thành “át chủ bài” của Nga trong nỗ lực cạnh tranh trực diện với những tên tuổi lớn như Airbus, Boeing và COMAC.

Niềm hy vọng của ngành hàng không Nga

MS-21 được phát triển bởi Tập đoàn Irkut (thuộc Tập đoàn chế tạo máy bay thống nhất UAC của Nga), với mục tiêu thay thế các dòng Airbus A320 và Boeing 737 trong các tuyến bay tầm trung. Đây là phân khúc hấp dẫn nhất của thị trường hàng không toàn cầu khi chiếm tới hơn 60% số lượng đơn đặt hàng trong thập kỷ qua.

Theo ông Sergei Chemezov, Giám đốc điều hành Rostec, tài liệu kỹ thuật dự thảo của MS-21-210 sẽ được công bố trước cuối năm nay. Chiếc máy bay này dự kiến ra mắt vào cuối năm 2025, trở thành biến thể mới nhất trong dòng MS-21, vốn được kỳ vọng là đối thủ của Airbus A320neo và Boeing 737 MAX.

Điểm khác biệt lớn nhất của MS-21-210 so với phiên bản MS-21-310 là phần thân máy bay được rút gọn, giúp giảm số ghế từ 175 xuống còn khoảng 153. Với cấu hình này, chiếc máy bay nhỏ gọn hơn hứa hẹn sẽ tối ưu cho các tuyến bay có nhu cầu trung bình, trong khi phiên bản thân dài tiếp tục phục vụ các tuyến bay đông khách.

Ông Chemezov cho rằng, sự tồn tại song song của hai phiên bản sẽ mang lại tính linh hoạt trong khai thác cho các hãng hàng không. Phiên bản lớn phù hợp với các đường bay chính, còn biến thể nhỏ gọn sẽ tối ưu hóa hiệu quả trên các tuyến bay ít phổ biến.

Trong bối cảnh các hãng sản xuất phương Tây bị gián đoạn chuỗi cung ứng và giá nhiên liệu tăng cao, Nga coi MS-21 là biểu tượng cho sự tự chủ công nghệ sau hàng loạt lệnh trừng phạt.

Việc phát triển phiên bản đặc biệt, được cho là có cấu hình linh hoạt từ khoang hạng thương gia cao cấp đến chuyên cơ chính phủ, thậm chí khả năng lưỡng dụng, cho thấy Moscow đang nỗ lực mở rộng phạm vi ứng dụng để tăng sức cạnh tranh.

So sánh MS-21-310 với Airbus, Boeing và Comac

Trong phân khúc máy bay thân hẹp tầm trung, ba đối thủ chính của MS-21-210 là Airbus A320neo, Boeing 737 MAX và COMAC C919 của Trung Quốc.

Airbus A320neo hiện giữ vị thế dẫn đầu toàn cầu, với hàng nghìn đơn đặt hàng. Ưu điểm của A320neo là động cơ tiết kiệm nhiên liệu, khả năng tùy biến cao và mạng lưới dịch vụ hậu mãi rộng khắp. So với A320neo, MS-21-210 có thiết kế khí động học hiện đại hơn, sử dụng nhiều vật liệu cho cánh. Tuy nhiên, hạn chế lớn của Nga là chưa có hệ thống dịch vụ toàn cầu để hỗ trợ vận hành.

“

MS-21-210 có thể cạnh tranh về mặt công nghệ, nhưng Airbus có lợi thế về mạng lưới toàn cầu và độ tin cậy đã được kiểm chứng.

Chuyên gia của Viện Hàng không Cologne (Đức)

Dù từng đối mặt khủng hoảng an toàn, Boeing 737 MAX vẫn tiếp tục được khai thác trên quy mô lớn, đặc biệt ở Bắc Mỹ. Cấu hình của MAX 7 và MAX 8 khá gần với MS-21-210. Ưu thế của Boeing là thị phần truyền thống và niềm tin từ nhiều hãng hàng không lâu đời.

Tuy nhiên, MS-21-210 có ưu điểm về khoang khách rộng rãi hơn nhờ thiết kế thân máy bay thoáng. Thách thức chính là Nga khó có thể giành chứng nhận từ Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) hoặc Cơ quan An toàn Hàng không châu Âu (EASA), vốn là điều kiện then chốt để tiếp cận thị trường quốc tế.

Nếu Airbus A320neo nổi bật nhờ độ tin cậy và tiết kiệm nhiên liệu, Boeing 737 MAX ghi dấu ấn bằng hiệu suất đường bay và mạng lưới khách hàng toàn cầu, còn COMAC C919 là “át chủ bài” của Trung Quốc trong giấc mơ tự chủ hàng không, thì MS-21 lại mang trong mình tham vọng kết hợp công nghệ tiên tiến với giá thành cạnh tranh.

Tuy nhiên, vấn đề lớn nhất của MS-21 nằm ở khả năng tiếp cận thị trường quốc tế. Các lệnh cấm vận của Mỹ và châu Âu đã buộc Nga phải thay thế nhiều linh kiện nhập khẩu, từ động cơ cho đến vật liệu composite. Điều này vừa tạo áp lực, vừa mở ra cơ hội để Nga phát triển chuỗi cung ứng nội địa, song đồng thời khiến tiến độ sản xuất và chứng nhận quốc tế trở nên chậm hơn so với kỳ vọng.

Giới phân tích quốc tế đánh giá MS-21 có tiềm năng nhưng con đường thâm nhập thị trường sẽ không dễ dàng.

“

MS-21 có thiết kế khí động học tiên tiến và khoang hành khách rộng rãi hơn A320neo. Nhưng rào cản lớn nhất của Nga là vấn đề niềm tin và khả năng hỗ trợ hậu mãi, điều mà Airbus và Boeing đã xây dựng qua nhiều thập kỷ.

Richard Aboulafia - Chuyên gia hàng không tại AeroDynamic Advisory

Trong ngành hàng không thương mại, tính linh hoạt luôn là yếu tố cốt lõi. Không phải mọi tuyến bay đều có lưu lượng hành khách lớn, và việc vận hành một chiếc máy bay cỡ vừa với số ghế phù hợp giúp các hãng giảm thiểu chi phí nhiên liệu, duy trì hệ số ghế cao và đảm bảo lợi nhuận.

Chiến lược phát triển MS-21-210 bên cạnh MS-21-310 phản ánh cách tiếp cận tương tự như Airbus và Boeing.

Airbus đã xây dựng một “gia đình” A320neo với A319neo (thân ngắn), A320neo (phiên bản chuẩn) và A321neo (thân dài). Boeing cũng áp dụng triết lý này với 737 MAX 7, MAX 8 và MAX 9.

Việc ra mắt biến thể MS-21-210 cho thấy Nga muốn đi theo mô hình quốc tế, bổ sung khoảng trống sản phẩm để cạnh tranh trên thị trường hàng không vốn bị Airbus và Boeing thống trị suốt nhiều thập kỷ.

Trung Quốc với COMAC C919 đang đi theo hướng tương tự Nga như phát triển máy bay thay thế nhập khẩu để phục vụ nhu cầu nội địa. C919 có lợi thế lớn nhờ thị trường nội địa khổng lồ và sự hậu thuẫn mạnh mẽ từ chính phủ. Tuy nhiên, dòng máy bay này vẫn phụ thuộc nhiều vào linh kiện phương Tây.

Trong khi đó, Nga với MS-21-210 đang nỗ lực tăng tỷ lệ nội địa hóa linh kiện, coi đây là chiến lược bắt buộc sau các lệnh trừng phạt. Một số chuyên gia nhận định Nga và Trung Quốc có thể hợp tác thay vì đối đầu, đặc biệt trong mảng động cơ và linh kiện thay thế.

MS-21-210 không chỉ là một dự án công nghệ, mà còn mang ý nghĩa chính trị rõ nét. Sau năm 2022, Nga bị loại khỏi phần lớn chuỗi cung ứng công nghệ cao toàn cầu. Việc tiếp tục phát triển dòng MS-21, đặc biệt là biến thể rút gọn, thể hiện quyết tâm duy trì ngành hàng không độc lập.

“

Chúng tôi không chỉ chế tạo một chiếc máy bay, mà đang tái thiết lại toàn bộ ngành công nghiệp hàng không, từ động cơ, điện tử cho tới linh kiện.

Ông Denis Manturov - Phó Thủ tướng thứ nhất Nga

Trong bối cảnh này, MS-21-210 được xem như một biểu tượng tự cường công nghệ của Nga, gửi đi thông điệp rằng Moscow vẫn duy trì năng lực sáng tạo bất chấp áp lực trừng phạt.

Sự thành công của MS-21-210 vẫn phụ thuộc vào nhiều yếu tố. Trước hết, khả năng đạt chứng nhận quốc tế sẽ quyết định việc sản phẩm này có thể vươn ra ngoài thị trường nội địa hay không.

Thứ hai, sản lượng sản xuất cần được đảm bảo ở mức ổn định, nếu không sẽ khó cạnh tranh với Airbus và Boeing vốn có quy mô công nghiệp khổng lồ. Cuối cùng, các hãng hàng không quốc tế vẫn tỏ ra dè dặt khi hợp tác với một sản phẩm Nga trong bối cảnh căng thẳng chính trị.

Tuy vậy, với nhu cầu thay thế nhập khẩu và thị trường nội địa đủ lớn, Nga vẫn có cơ sở để duy trì dự án này. Nếu MS-21-210 ra mắt đúng tiến độ, nó sẽ góp phần đa dạng hóa đội bay trong nước, đồng thời khẳng định vị thế công nghệ của Nga.

Việc phát triển MS-21-210 cho thấy Nga không từ bỏ tham vọng chen chân vào phân khúc hàng không thương mại toàn cầu, vốn do Airbus và Boeing thống trị. Biến thể rút gọn này được kỳ vọng sẽ giúp tăng tính linh hoạt, giảm chi phí vận hành cho các hãng hàng không, và chứng minh khả năng tự chủ công nghệ của Nga.

Tuy nhiên, để trở thành đối thủ thực sự trên bầu trời, MS-21-210 cần vượt qua những rào cản lớn về thị trường, chứng nhận quốc tế và niềm tin của khách hàng.

Trong bối cảnh Airbus A320neo và Boeing 737 MAX tiếp tục duy trì vị thế vững chắc, còn COMAC C919 đang nổi lên mạnh mẽ tại châu Á, MS-21-210 sẽ phải chứng minh mình không chỉ là “em trai” của MS-21-310, mà là một sản phẩm đủ sức cạnh tranh.