Châu Âu tung át chủ bài F-35, lập lá chắn thép bảo vệ Ukraine

Theo tờ The Times, các lãnh đạo quân sự hàng đầu châu Âu đang thảo luận kế hoạch triển khai máy bay chiến đấu tàng hình F-35 của Mỹ tới căn cứ Mihail Kogălniceanu ở Romania, một trong những cơ sở quân sự lớn nhất của NATO tại châu Âu.

Động thái này nằm trong gói “đảm bảo an ninh” dành cho Ukraine, đồng thời phản ánh quyết tâm củng cố sườn phía Đông của NATO trước sức ép ngày càng gia tăng từ Nga.

Không chỉ dừng lại ở F-35, các quốc gia châu Âu còn kêu gọi Mỹ cung cấp thêm hệ thống phòng không Patriot, NASAMS, quyền truy cập dữ liệu vệ tinh quân sự và hỗ trợ tình báo cho Kiev. Cuộc thảo luận này có sự tham gia của tướng Dan Caine, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân Mỹ cùng các đại diện quân sự từ Anh, Đức, Pháp, Phần Lan và Italy.

F-35 biểu tượng của ưu thế trên không

F-35, do tập đoàn Lockheed Martin phát triển, là chiến đấu cơ thế hệ thứ năm được coi là “xương sống” không quân nhiều nước NATO. Ưu điểm nổi bật của F-35 nằm ở khả năng tàng hình, radar AN/APG-81 hiện đại, hệ thống cảm biến hồng ngoại 360 độ và năng lực tác chiến điện tử vượt trội.

Với tốc độ Mach 1.6 và khả năng mang theo nhiều loại vũ khí hiện đại, F-35 được đánh giá là nền tảng then chốt để NATO duy trì ưu thế trên không trước Nga.

Theo giới phân tích, việc bố trí F-35 tại Romania không đơn thuần là một biện pháp quân sự, mà còn là thông điệp chính trị rõ ràng. Nó khẳng định vai trò “ô bảo hộ” của Mỹ đối với châu Âu, đồng thời cảnh báo Moscow rằng mọi hành động vượt giới hạn ở Ukraine sẽ đối mặt với phản ứng từ lực lượng không quân tối tân bậc nhất thế giới.

Nga nhiều lần nhấn mạnh rằng bất kỳ căn cứ nào ở châu Âu chứa máy bay tham gia tấn công lực lượng Nga tại Ukraine sẽ trở thành mục tiêu hợp pháp. Ngoại trưởng Sergei Lavrov gọi việc NATO bàn thảo an ninh cho Ukraine mà không có sự tham gia của Moscow là “con đường không lối thoát”.

Điện Kremlin coi sự hiện diện của lực lượng NATO trên đất Ukraine kể cả dưới danh nghĩa gìn giữ hòa bình là hành động thù địch, tiềm ẩn nguy cơ dẫn tới va chạm trực tiếp.

Về mặt quân sự, Nga có thể phản ứng bằng cách tăng cường bố trí tên lửa Iskander-M và hệ thống phòng không S-400 tại Crimea, Kaliningrad hay Belarus. Song song, Moscow có thể đẩy mạnh tuần tra máy bay ném bom chiến lược dọc biên giới NATO, khiến căng thẳng tại sườn Đông châu Âu leo thang nhanh chóng.

Quan điểm từ Mỹ và châu Âu

Tổng thống Donald Trump trong cuộc phỏng vấn với Fox News ngày 19/8 đã loại trừ khả năng đưa bộ binh Mỹ đến Ukraine, song để ngỏ kịch bản “hỗ trợ từ trên không”.

Washington đồng thời cân nhắc tăng giá bán vũ khí cho châu Âu thêm 10% nhằm bù chi phí bảo vệ bầu trời Ukraine, theo Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent. Điều này phản ánh cách tiếp cận thực dụng của chính quyền Trump là duy trì vai trò an ninh trong khi vẫn tối đa hóa lợi ích kinh tế.

Trong khi đó, các đồng minh châu Âu cũng tăng cường can dự. Anh đề xuất triển khai máy bay Typhoon cùng một lữ đoàn 3.000 - 5.000 quân tới miền Tây Ukraine để huấn luyện.

Hà Lan thông báo sẽ đưa hai hệ thống Patriot và 300 binh sĩ tới Ba Lan nhằm bảo vệ tuyến hậu cần cho Kiev. Pháp, Canada, Úc cũng đang cân nhắc gửi lực lượng bổ sung. Những động thái này cho thấy châu Âu ngày càng sa sâu vào xung đột, song vẫn phụ thuộc phần lớn vào Mỹ.

Tính toán chiến lược của NATO

Việc lựa chọn Romania làm điểm triển khai F-35 được xem là quyết định chiến lược. Căn cứ Mihail Kogălniceanu vừa gần chiến trường Ukraine, vừa nằm trong khu vực an toàn hơn so với lãnh thổ Ukraine vốn có nguy cơ bị tấn công trực tiếp. Từ đây, F-35 có thể nhanh chóng tiếp cận chiến trường, đồng thời duy trì tính răn đe mạnh mẽ đối với Moscow.

Khả năng tàng hình và tác chiến điện tử của F-35 cũng sẽ buộc Nga phải phân tán lực lượng phòng không, tạo lợi thế cho NATO trong hoạt động trinh sát và thu thập tình báo. Đây là yếu tố mà các chuyên gia cho rằng NATO đặc biệt coi trọng trong bối cảnh xung đột hiện nay.

Triển khai F-35 tới Romania có thể kéo theo hàng loạt hệ quả. Thứ nhất, nguy cơ leo thang căng thẳng NATO - Nga, khi Moscow có thể coi đây là bước chuẩn bị cho một “vùng cấm bay ngầm” tại Ukraine.

Thứ hai, nguy cơ chiến sự lan rộng, bởi nếu F-35 xuất kích từ Romania, căn cứ này sẽ trở thành mục tiêu phản công tiềm tàng. Thứ ba, gánh nặng chi phí quốc phòng gia tăng khi các nước châu Âu phải đầu tư duy trì hoạt động của F-35, đồng thời chia sẻ chi phí theo yêu cầu của Washington. Cuối cùng, đây sẽ là tiền lệ quan trọng, đánh dấu lần đầu NATO triển khai tiêm kích thế hệ 5 sát biên giới Nga.

Các chuyên gia phương Tây nhấn mạnh rằng, đề xuất triển khai F-35 không đồng nghĩa với việc NATO sẵn sàng trực tiếp tham chiến tại Ukraine.

“

Đây là một đòn răn đe chiến lược, nhằm củng cố niềm tin cho Kiev trên bàn đàm phán, hơn là một kế hoạch can thiệp quân sự toàn diện.

Giáo sư Michael Clarke - Viện Nghiên cứu Chiến lược Anh

Ngược lại, các học giả Nga lập luận rằng động thái này cho thấy phương Tây không thực sự muốn hòa bình, mà đang tìm cách đưa Ukraine ngày càng sâu vào quỹ đạo an ninh NATO, bất chấp nguy cơ đối đầu trực tiếp với Moscow.

Nếu F-35 hiện diện thường trực tại Romania, cấu trúc an ninh Đông Âu sẽ có bước ngoặt lớn. Các quốc gia Baltic, Ba Lan và khu vực Balkan nhiều khả năng sẽ yêu cầu Mỹ triển khai tương tự. Ở châu Á, Nhật Bản và Hàn Quốc cũng sẽ theo dõi sát sao để điều chỉnh chiến lược trước sức ép từ Trung Quốc và Triều Tiên.

Bên cạnh đó, động thái này còn kích thích thị trường vũ khí toàn cầu. Châu Âu buộc phải mua thêm khí tài Mỹ để bảo đảm phòng thủ, trong khi Washington tận dụng cơ hội để tăng giá, kết hợp an ninh với lợi ích kinh tế, một hướng đi phù hợp với chính sách thực dụng của chính quyền Trump.

Đề xuất triển khai F-35 tới Romania đánh dấu một bước ngoặt trong cuộc đối đầu NATO - Nga liên quan đến Ukraine. Đây vừa là biện pháp răn đe quân sự, vừa là thông điệp chính trị thể hiện sự gắn kết xuyên Đại Tây Dương. Tuy nhiên, nguy cơ leo thang căng thẳng và phản ứng quyết liệt từ Moscow vẫn là những yếu tố bất định.

Trong bối cảnh chiến sự Ukraine chưa có lối ra, F-35 không chỉ là công cụ tác chiến mà còn là biểu tượng chính trị. Sự xuất hiện của chúng tại Romania có thể trở thành dấu mốc quan trọng, định hình trật tự an ninh châu Âu trong thập kỷ tới.