Tân Cương bùng nổ 'Đường tơ lụa trên không', hàng hóa tăng kỷ lục

Nằm ở trung tâm lục địa Á - Âu, Tân Cương từ lâu đã được coi là “cửa ngõ phía Tây” của Trung Quốc. Vùng đất này không chỉ tiếp giáp năm quốc gia Trung Á, mà còn được ví như “nối liền tám quốc gia, thẳng tới Á - Âu”, giữ vai trò đặc biệt trong việc kết nối các luồng vận tải xuyên lục địa.

Năm 2017, Chủ tịch Tập Cận Bình lần đầu nêu khái niệm “Đường tơ lụa trên không” một sáng kiến nhằm mở rộng cánh cửa hội nhập bằng hàng không.

Từ đó đến nay, khái niệm này dần trở thành một phần quan trọng trong chiến lược "Vành đai - Con đường".

Cùng với mạng lưới đường bộ, đường sắt, hệ thống sân bay quốc tế ở Tân Cương, đặc biệt là cảng hàng không Urumqi, đang được đầu tư mạnh mẽ để hình thành một chuỗi cung ứng đa phương tiện hiện đại.

Hiện tại, Urumqi đã có đường bay thẳng đến năm quốc gia Trung Á, và được kỳ vọng trở thành trung tâm hàng không then chốt kết nối Trung Quốc với Trung Á, Nam Á và châu Âu.

Mạng bay mở rộng nhanh chóng

Rạng sáng 27/7, chuyến bay toàn hàng hóa của hãng CMA CGM Air Cargo(Pháp) cất cánh từ sân bay Urumqi Thiên Sơn (Tân Cương), chở 57 tấn hàng điện tử tới Paris (Pháp) và Madrid (Tây Ban Nha).

Đây là tuyến bay thường kỳ đầu tiên nối trực tiếp Urumqi với hai thành phố lớn của châu Âu, mở thêm cánh cửa mới cho “đường tơ lụa trên không”.

Chỉ trong nửa đầu năm 2025, Tân Cương đã khai trương tám tuyến hàng hóa quốc tế mới, nâng tổng số tuyến lên 36, kết nối 21 quốc gia Á - Âu.

Sản lượng hàng hóa quốc tế đạt khoảng 47,4 nghìn tấn, gấp bảy lần so với cùng kỳ, trong khi số chuyến thuê chuyến quốc tế tăng gần sáu lần, đạt 2.574 chuyến.

Hải quan Urumqi cũng thống kê tính đến tháng 3/2025 đã có hơn 700 chuyến bay hàng hóa quốc tế tại cửa khẩu này, gấp 9,1 lần so với năm trước.

Mạng lưới điểm đến cũng mở rộng đáng kể. Tháng 3, tuyến Urumqi - Islamabad chính thức khai thác, nối tới Pakistan. Tháng 5, đường bay Urumqi - Zurich (Thụy Sỹ) đi vào hoạt động, quá cảnh tại Tashkent (Uzbekistan).

Đến tháng 6, các tuyến Urumqi - Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) và Urumqi - Belgrade (Serbia) tiếp tục ra mắt. Riêng nửa đầu năm, Urumqi Airport Group đã bổ sung bảy tuyến thuê chuyến quốc tế mới, kết nối với Bucharest (Romania), Rzeszów (Ba Lan), Navoi (Uzbekistan) và Addis Ababa (Ethiopia).

Đặc biệt, ngày 27/6, Ethiopian Airlines khai trương tuyến Urumqi - Addis Ababa với 102 tấn hàng, mở cầu hàng không trực tiếp đầu tiên từ Tân Cương tới châu Phi.

Cục Hàng không Tân Cương cũng báo cáo tổng khối lượng hàng hóa nửa đầu năm đạt 172 nghìn tấn, tăng 46,3%, trong đó riêng Urumqi chiếm gần 50 nghìn tấn, tăng hơn 480%. Những con số này cho thấy Urumqi đang nhanh chóng vươn lên thành trung tâm vận tải hàng không quốc tế mới của Trung Quốc.

Logistics đa phương thức

Sân bay Urumqi Thiên Sơn ngày càng sôi động với các chuyến bay thuê chuyến quốc tế. Đáng chú ý, SF Airlines khai thác tuyến Urumqi - Belgrade (Serbia) bằng Boeing 757, mỗi chuyến chở gần 25 tấn hàng thương mại điện tử, phản ánh vai trò ngày càng lớn của Tân Cương trong mạng vận tải hàng không xuyên lục địa.

Không chỉ mở rộng mạng bay, Tân Cương còn tiên phong áp dụng các giải pháp logistics đa phương thức. Tháng 4/2025, tuyến “Quảng Đông - Tân Cương” đi vào hoạt động, kết hợp vận tải đường sắt và đường hàng không: container từ Quảng Châu được đưa bằng tàu hỏa đến Urumqi, rồi chuyển tiếp bằng máy bay sang châu Âu.

Mô hình này rút ngắn thời gian vận chuyển xuống còn bảy ngày, nhanh hơn hơn 15% so với đường bộ, đồng thời tiết kiệm đến hai phần ba thời gian so với vận tải hoàn toàn bằng đường sắt.

Để chuỗi cung ứng vận hành trơn tru, các thủ tục như kiểm dịch, bảo hiểm hàng hóa được tích hợp trong cơ chế “một tờ khai, một hóa đơn”. Hải quan Urumqi cũng triển khai nhiều biện pháp thuận lợi hóa: thông quan 24/7, kiểm tra ngay khi máy bay hạ cánh và bố trí cảng biên giới tại sân đỗ.

Nhờ vậy, thời gian thông quan được rút ngắn đáng kể, đáp ứng nhu cầu giao nhận cấp bách trong bối cảnh thương mại điện tử xuyên biên giới bùng nổ.

Với sự kết hợp đồng bộ này, Urumqi đang chuyển mình từ một sân bay trung chuyển hàng hóa thành trung tâm logistics đa phương thức, kết nối chặt chẽ giữa miền Đông Trung Quốc, Trung Á và châu Âu

Vai trò chiến lược

Sự bùng nổ của các tuyến hàng không quốc tế qua Tân Cương không chỉ tạo nên những con số ấn tượng về sản lượng và tần suất bay, mà còn mang ý nghĩa chiến lược trong bức tranh lớn của sáng kiến “Vành đai - Con đường”.

Với vị trí địa lý đặc biệt, Urumqi đang được định vị như một “cầu hàng không” của miền Tây Trung Quốc, đóng vai trò trung tâm kết nối giữa Trung Á, Nam Á và châu Âu.

Từ đây, hàng hóa có thể nhanh chóng lưu chuyển từ các tỉnh miền Đông Trung Quốc sang những thị trường xa hơn ở lục địa Á - Âu, giúp rút ngắn thời gian và giảm chi phí logistics.

Theo Rotate, chỉ trong vòng một năm, dung lượng vận tải hàng hóa xuất phát từ Urumqi đã tăng tới 715%, mức tăng trưởng cao nhất toàn cầu. Con số này cho thấy Urumqi không còn chỉ là một điểm trung chuyển khu vực, mà đang nổi lên như một trung tâm vận tải hàng không quốc tế mới của thế giới.

Nhiều chuyên gia nhận định, chính nhờ việc tối ưu hóa môi trường thương mại, đơn giản hóa thủ tục và cải thiện hiệu quả thông quan, Tân Cương đã trở thành một “lực lượng then chốt” trong việc duy trì sự ổn định của chuỗi cung ứng toàn cầu.

Trong bối cảnh thương mại quốc tế chịu nhiều tác động từ biến động kinh tế và căng thẳng địa chính trị, sự vươn lên của Tân Cương góp phần quan trọng vào việc đa dạng hóa và giảm phụ thuộc vào những tuyến vận tải truyền thống.

Với mạng đường bay ngày càng mở rộng, khu vực này đang hỗ trợ đắc lực cho chuỗi giá trị toàn cầu, đồng thời khẳng định vị thế chiến lược của Trung Quốc trong việc kết nối và định hình lại các tuyến thương mại quốc tế.

Góc nhìn doanh nghiệp

Các doanh nghiệp logistics đánh giá rất tích cực trước sự trỗi dậy của Tân Cương như một trung tâm vận tải hàng hóa quốc tế. Ông Lưu Mẫn, Tổng giám đốc Gia Hồng Nghĩa Đạt Logistics Quốc tế (Thâm Quyến), cho biết công ty đã bổ sung bốn chuyến bay thuê bao thường kỳ từ Urumqi, với khối lượng trung bình mỗi tháng vượt 3.000 tấn, chủ yếu là hàng thương mại điện tử đi châu Âu.

Để nắm bắt cơ hội, công ty còn mở văn phòng tại Urumqi và lên kế hoạch đầu tư thêm vào các dịch vụ hậu cần trọn gói tại khu vực này.

Trong khi đó, ông Đàm Đức Nghĩa, một doanh nhân lâu năm trong ngành, chia sẻ rằng “các chuyến bay quốc tế đến Tân Cương ngày càng nhiều, thủ tục hải quan thuận tiện, giúp tiết kiệm thời gian đáng kể”.

Công ty của ông hiện thực hiện thủ tục cho khoảng 100 tấn hàng mỗi ngày, phần lớn xuất phát từ các tỉnh miền Đông và miền Nam Trung Quốc.

Ông cũng nhấn mạnh tuyến “Quảng Đông - Tân Cương” đã đơn giản hóa thủ tục, đồng thời giảm chi phí vận chuyển cho những lô hàng cần giao nhanh.

Theo số liệu từ Hải quan Urumqi, hiện số lượng doanh nghiệp giao nhận quốc tế hoạt động tại đây đang tăng nhanh, hình thành một cụm ngành logistics mới. Nhiều công ty địa phương còn đưa ra các ưu đãi về phí kho bãi và dịch vụ thương mại điện tử cho khách hàng đạt quy mô lớn.

Sự phối hợp giữa doanh nghiệp và chính quyền địa phương đang góp phần biến Urumqi trở thành đầu mối logistics quốc tế, mang lại lợi ích không chỉ cho nhà xuất khẩu Trung Quốc mà cả các đối tác toàn cầu.

Từ “cửa ngõ phía Tây”, Tân Cương nay đã trở thành điểm nóng hàng không mới của Á - Âu. Với mạng bay bùng nổ và vai trò trung tâm logistics đa phương thức, Urumqi đang khẳng định vị thế chiến lược: không chỉ nối liền châu lục, mà còn tái định hình chuỗi cung ứng toàn cầu.

Kha Linh