Mỹ bỏ quy định tháo giày dép ở sân bay: 'Nhờ' TSA PreCheck
Nhiều người cho rằng Mỹ gỡ bỏ quy định tháo giày dép tại sân bay là bởi nước này đã dễ dãi hơn với hành khách trong kiểm tra an ninh hàng không, trên thực tế không phải vậy.
Mỹ gỡ bỏ quy định tháo giày dép tại sân bay
Sau gần 20 năm áp dụng, Cơ quan An ninh Vận tải Mỹ (TSA) chính thức bãi bỏ yêu cầu hành khách phải tháo giày tại các trạm kiểm tra an ninh sân bay.
Cụ thể, từ ngày 9/7, hành khách không phải tháo giày tại các trạm kiểm tra an ninh sân bay của Mỹ. Việc thay đổi này nhằm cải thiện trải nghiệm di chuyển mà vẫn đảm bảo an toàn, nhờ công nghệ an ninh tiên tiến.
Phía sau bước tiến đáng chú ý trong an ninh hàng không Mỹ là sự cải thiện đáng kể đối với hệ thống TSA PreCheck.
TSA PreCheck là gì?
TSA PreCheck hay còn gọi là Chương trình hành khách tin cậy (Known Traveler Programme) là một chương trình của Cục An ninh vận tải (Transport Security Administration – TSA) thuộc Bộ An ninh nội địa Mỹ cho phép những người được coi là có rủi ro thấp về an ninh hàng không, được áp dụng một quy trình kiểm tra soi chiếu nhanh, đơn giản tại điểm soi chiếu của các cảng hàng không khi đi tàu bay.
Chương trình này được thực hiện tại hơn 200 cảng hàng không của Mỹ và với hơn 80 hãng hàng không của Mỹ và nước ngoài bay đến và đi từ lãnh thổ Mỹ.
Những hành khách tham gia TSA PreCheck cùng với trẻ em dưới 12 tuổi là con của họ được sử dụng làn kiểm tra riêng với thời gian xếp hàng đợi được kiểm tra ngắn hơn, đồng thời được áp dụng một quy trình kiểm tra soi chiếu ít khắt khe và nhiều tiện ích hơn như không phải cởi thắt lưng, giày dép, áo khoác; không phải lấy các chai, lọ đựng chất lỏng, gel cũng như laptop ra khỏi hành lý xách tay để soi riêng, trong khi các hành khách khác bắt buộc phải lấy ra để soi riêng.
Có tới 98% hành khách là thành viên của TSA PreCheck chỉ mất chưa đầy năm phút để hoàn tất toàn bộ quy trình kiểm tra soi chiếu này và họ rất hài lòng.
Chương trình TSA PreCheck mang lại lơi ích cho nhiều bên liên quan, cả hành khách, các cảng hàng không, các hãng hàng không và các cơ quan quản lý nhà nước.
Thông qua việc đơn giản hóa thủ tục, quy trình soi chiếu nhanh đã giảm được đáng kể thời gian xếp hàng chờ đợi của hành khách, tạo ra trải nghiệm rất tích cực cùng với sự hài lòng và thoải mái của hành khách. Làm giảm áp lực cho nhân viên kiểm tra soi chiếu, giúp họ tập trung hơn vào các hành khách có mức độ rủi ro an ninh cao hơn nhằm cải thiện hiệu suất phát hiện và ngăn chặn các mối đe dọa với các chuyến bay.
Quy trình soi chiếu nhanh cũng nâng cao hiệu quả khai thác của cảng hàng không và hãng hàng không, vì nó làm giảm thời gian chờ đợi xếp hàng để làm thủ tục kiểm tra soi chiếu, làm giảm chuyến bay bị chậm vì lý do kiểm tra an ninh, đặc biệt vào những thời gian cao điểm và với các nhà ga có mặt bằng hạn chế, công nghệ, thiết bị kiểm tra soi chiếu thế hệ cũ, không gian điểm soi chiếu chật hẹp trong khi lưu lượng hành khách đi lại bằng đường hàng không ngày càng tăng cao.
Chương trình TSA PreCheck áp dụng cho bất cứ ai là công dân Mỹ và thường trú nhân hợp pháp có mong muốn tham gia. Khi tham gia sẽ phải nộp đơn đăng ký và hoàn thành các thủ tục trực tuyến. Sau khi đăng ký trực tuyến, họ sẽ nhận được lịch hẹn có mặt tại một văn phòng thích hợp trong số hơn 380 văn phòng tiếp đón trên khắp nước Mỹ để trực tiếp được phỏng vấn và cung cấp thêm thông tin sinh trắc học (vân tay, khuôn mặt …), thủ tục này mất khoảng 10 phút.
Sau đó, quá trình xác minh lý lịch và đánh giá mức độ mức độ tin cậy sẽ được các cơ quan liên quan thực hiện. Hành khách đủ điều kiện sẽ được cấp thẻ ID và tài khoản thành viên (KTN – Known Traveler Number). Hành khách sử dụng tài khoản KTN khi đặt vé máy bay và sẽ được tự động áp dụng trạng thái TSA PreCheck cho thẻ lên máy bay của mình để sử dụng đi vào làn soi chiếu nhanh.
Tham gia TSA PreCheck lần đầu hành khách phải trả mức phí 85 USD và thẻ có hiệu lực trong vòng 5 năm. Sau 5 năm sẽ làm thủ tục gia hạn 5 năm tiếp theo, phí gia hạn là 78 USD, việc gia hạn được thực hiện trực tuyến trên tài khoản đã được cấp. Trường hợp không được cấp hoặc gia hạn sẽ không được hoàn lại tiền phí.
Chương trình TSA PreCheck chỉ áp dụng cho việc kiểm tra soi chiếu an ninh khi di chuyển bằng đường hàng không. Bộ An ninh Nội địa Mỹ cũng áp dụng các chương trình khác tương tự, bao gồm Chương trình Global Entry, NEXUS và SENTRI, những chương trình này do cơ quan hải quan và kiểm soát biên giới quản lý nhằm xác minh danh tính của những hành khách đáng tin cậy và cho phép họ làm thủ tục kiểm tra hải quan và xuất nhập cảnh nhanh chóng tiện lợi với cả đường hàng không, dường bộ và đường biển.
Các chương trình ở cửa khẩu
Chương trình NEXUS áp dụng cho những hành khách là công dân và thường trú nhân của Mỹ và Canada đi lại giữa Canada và Mỹ bằng máy bay, ô tô hoặc tàu thuyền.
Thẻ thành viên NEXUS được sử dụng thay cho Hộ chiếu và được làm thủ tục xuất nhập cảnh, thông quan qua cửa khẩu 2 giữa Mỹ và Canada nhanh chóng và dễ dàng.
Thành viên thẻ NEXUS cũng được hưởng các quyền lợi như thành viên TSA PreCheck. Mức phí tham gia Chương trình NEXUS là 50 đô la Mỹ.
Chương trình SENTRI áp dụng cho hành khách là công dân, thường trú nhân Mỹ và người nước ngoài đáp ứng điều kiện quy định được làm thủ tục nhập cảnh nhanh từ Mexico vào Mỹ bằng đường hàng không, đường biển hoặc đường bộ.
Thẻ SENTRI sử dụng công nghệ nhận dạng tần số vô tuyến (RFID), khi lái xe đến gần cửa khẩu biên giới trên làn đường SENTRI, hệ thống sẽ tự động nhận dạng xe và danh tính của những người ngồi trong xe, dữ liệu sẽ hiển thị trên màn hình của nhân viên để kiểm tra và cho xe qua, trường hợp có nghi ngờ nhân viên có thể dừng xe để kiểm tra.
Mức phí tham gia thành viên Chương trình SENTRI là 122,50 USD.
Chương trình Global Entry cho phép những hành khách là công dân, thường trú nhân Mỹ và các quốc gia đối tác: Anh, Đức, Hàn Quốc, Thụy Sỹ, Đài Loan, Singapore, Nhật Bản, Argentina, Úc, Brazil, Bahrain, Colombia, Croatia, Dominica, El Salvador, Ấn Độ, Mexico, Hà Lan, Panama, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất (UAE) được thực hiện thủ tục thông quan nhanh tại các cửa khẩu đường bộ, đường biển và đường hàng không.
Thành viên có thẻ Global Entry được sử dụng các làn tự động để quét hộ chiếu, vân tay và hoàn thành tờ khai hải quan trên màn hình cảm ứng để thông quan nhanh chóng qua điểm kiểm tra hải quan và kiểm soát biên giới.
Thành viên Global Entry cũng được hưởng quyền lợi của TSA PreCheck. Mức phí tham gia thành viên Global Entry là 100 USD.
Thủ tục đăng ký
Về cơ bản, những người đăng ký tham gia các chương trình hành khách tin cậy phải làm đơn đăng ký, cung cấp lý lịch và các thông tin khác theo yêu cầu cho các văn phòng đăng ký để họ tiến hành kiểm tra xác minh, đánh giá mức độ rủi ro.
Thông thường những trường hợp sau đây sẽ không được chấp nhận để cấp thẻ thành viên của các chương trình trên, bao gồm:
- Người cung cấp thông tin sai hoặc không đầy đủ trên đơn đăng ký
- Người đã bị kết án hình sự hoặc đang bị truy tố hình sự hoặc có lệnh truy nã (bao gồm cả việc lái xe khi say rượu)
- Người đã vi phạm quy định, luật lệ về hải quan, nhập cư hoặc nông nghiệp ở bất kỳ quốc gia nào
- Người đang bị cơ quan thực thi pháp luật điều tra
- Người không được phép nhập cảnh vào Mỹ
Ngoài ra các đối tượng như dưới đây sẽ tự động được các quyền giống như một thành viên của các chương trình NEXUS và Global Entry khi vào, ra các cửa khẩu tại các cảng hàng không quốc tế của Mỹ, bao gồm:
- Đối tượng đang phục vụ trong lực lượng vũ trang Canada và quân đội Mỹ, bao gồm cả quân dự bị, có ID quân nhân hợp lệ (không yêu cầu đồng phục)
- Thành viên phi hành đoàn và nhân viên sân bay của Canada có Thẻ nhận dạng được vào khu vực hạn chế (Restricted Area Identification Card)
- Thành viên phi hành đoàn các chuyến bay quốc tế có mặc đồng phục và đeo thẻ ID thành viên tổ bay của hãng hàng không.
Vì sao Việt Nam chưa thể áp dụng PreCheck?
Từ nhiều năm trước trên thế giới có nhiều quốc gia cũng áp dụng chương trình hành khách tin cậy tương tự TSA PreCheck của Mỹ mang lai nhiều lợi ích và tạo thuận lợi cho lưu thông hành khách nhanh chóng, thân thiện, nâng cao hiệu quả của vận tải hàng không.
Tại các nhà ga hàng không của ta hiện nay, nhất là những cảng hàng không, sân bay lớn hạ tầng hạn chế, bị quá tải, việc xếp hàng đợi chờ để kiểm tra soi chiếu an ninh đang làm cho hành khách có những cảm giác, tâm lý tiêu cực, đặc biệt là vào những thời gian cao điểm và đối với những hành khách cần sự nhanh chóng, đúng giờ để không ảnh hưởng tiêu cực đến công việc của họ.
Sức ép của luồng hành khách chờ đợi kéo dài làm khách bay bực bội, mất bình tĩnh dẫn đến những hành vi gây rối tại điểm soi chiếu. Điều này ảnh hưởng đến tâm lý và có thể tạo ra tình trạng bị phân tâm, thiếu tập trung trong việc quan sát phân tích hình ảnh trên màn hình máy soi. Hậu quả là họ có thể sẽ lọt các vật phẩm nguy hiểm lên tàu bay, như vụ việc để lọt con dao gia dụng lên khoang hành khách của chuyến bay VN0208 ngày 18/7/2022.
Nên chăng, đã đến lúc chúng ta cũng nên cải tiến? Đến lúc này, nên áp dụng những chương trình soi chiếu nhanh như TSA PreCheck để cải thiện sự hài lòng cho hành khách, giảm áp lực cho nhân viên an ninh, nâng cao hiệu quả khai thác của các cảng và hãng hàng không, phù hợp với quốc tế.
Trong thực tế có rất nhiều đối tượng hành khách khác nhau, tiềm ẩn mức độ rủi ro khác nhau. Việc phân loại hành khách đáng tin cậy cho phép kiểm tra nhanh chóng, đơn giản. Điều này giúp tập trung việc kiểm tra an ninh vào những đối tượng tiềm ẩn mức độ rủi ro cao đối với an ninh hàng không.
Cách làm này mang tính phòng ngừa chủ động, phù hợp với nguyên tắc do Tổ chức Hàng không dân dụng quốc tế (ICAO) đề ra: Các biện pháp an ninh được áp dụng phải dựa trên đánh giá mức độ rủi ro.
Để có thể thực hiện soi chiếu nhanh, trước hết chúng ta cần phải sửa đổi, bãi bỏ quy định tại điểm a khoản 8 điều 41 của Thông tư 13/2019/TT-BGTVT về việc: “Hành khách cởi bỏ áo khoác, mũ, giầy, dép, thắt lưng, vật dụng cá nhân và các đồ vật khác mang theo người; đặt các đồ vật, chất lỏng, thiết bị điện tử vào khay đưa qua máy soi tia X trước khi đi qua cổng từ”.
Điều này cho phép hành khách được xác định là rủi ro thấp không phải cởi bỏ đồ vật như trên khi qua cổng từ.
Đồng thời cơ quan quản lý nhà nước về an ninh hàng không cần đưa ra bộ tiêu chí để xác định, đánh giá mức độ rủi ro của hành khách để cho phép áp dụng làn soi chiếu nhanh. Mặt khác tại các cảng hàng không phải xây dựng tiêu chuẩn về nhân viên, thiết bị, công nghệ, quy trình để thiết lập và vận hành làn soi chiếu nhanh.