Mẫu máy bay tốt nhất mọi thời đại do AI bình chọn

Khi hỏi ChatGPT máy bay nào tốt nhất mọi thời đại, chatbot dựa trên nhiều tiêu chí khác nhau để đánh giá, bao gồm đổi mới công nghệ, ý nghĩa lịch sử và tác động văn hóa. Tựu chung, nền tảng trí tuệ nhân tạo (AI) này cho rằng mẫu Douglas DC-3 là máy bay tốt nhất mọi thời đại.

Douglas DC-3 là mẫu máy bay thứ ba trong dòng Douglas Commercial (DC) của Công ty Máy bay Douglas (Mỹ). Nguyên mẫu là DC-1, máy bay chở khách hoàn toàn bằng kim loại, có hai động cơ và càng đáp thu vào, được chế tạo theo yêu cầu của Trans World Airlines (TWA, hãng hàng không lớn của Mỹ hoạt động từ năm 1930 đến 2001).

Chỉ một chiếc DC-1 được sản xuất, bàn giao cho TWA. Sau đó, hãng hàng không yêu cầu nâng cấp động cơ mạnh hơn, tăng sức chứa từ 12 lên 14 chỗ. DC-2 về cơ bản là phiên bản sản xuất hàng loạt của DC-1.

Từ năm 1934 đến 1939, Douglas chế tạo 192 chiếc DC-2. Đây là loại máy bay chắc chắn, đa năng, gây ấn tượng với cả các hãng hàng không ở Mỹ và châu Âu. CEO của American Airlines, ông C.R. Smith, nhận thấy tiềm năng lớn hơn trong thiết kế này nên giữa thập niên 1930 đã yêu cầu Douglas phát triển một biến thể lớn hơn. Sau nhiều cuộc trao đổi, DC-3 ra đời.

Cabin DC-2 rộng 1,67 m, trong khi DC-3 rộng tới 2,3 cm. Máy bay dài 19,7 m và sải cánh 29 m, thuộc loại lớn nhất thời bấy giờ. Ban đầu, DC-3 được thiết kế chở 21 hành khách với bố trí 4 ghế một hàng, nhưng về sau nâng lên 32 ghế.

DC-3 đủ rộng để bố trí 16 giường nằm chia hai hàng song song cho biến thể DST (Douglas Sleeper Transport) theo yêu cầu của American Airlines.

Biến thể DST sử dụng hai động cơ Wright R-1820 Cyclone, mỗi động cơ công suất tối đa 1.200 mã lực. Ngoài giường nằm, DST còn có hàng cửa sổ thứ hai do sử dụng giường tầng. Biến thể cũng có thể chuyển đổi sang bố trí ghế thông thường.

Cho tới nay, DC-3 vẫn là mẫu máy bay chở khách sản xuất nhiều nhất trong lịch sử, với hơn 16.000 chiếc được chế tạo trong sáu năm (1936 - 1942).

Tuy nhiên, chỉ 607 chiếc DC-3 dân dụng được chế tạo, bao gồm cả DST. Trong khi đó, phần lớn mẫu DC-3 sản xuất là biến thể quân sự, sử dụng rộng rãi trong Thế chiến II, nổi bật là C-47 Skytrain (Không quân Hoàng gia Anh gọi là Dakota) với hơn 10.000 chiếc.

Nhật Bản và Liên Xô cũng sản xuất các biến thể DC-3 theo giấy phép . Máy bay DC-3 của Nhật Bản được đặt tên là Showa/Nakajima L2D, trong khi Liên Xô chế tạo Lisunov PS-84 (sau này đổi tên thành Li-2). Nhật Bản đã sản xuất hơn 500 máy bay L2D, trong khi gần 5.000 máy bay Li-2 đã được chế tạo.

Một huyền thoại

Bấy giờ, DC-3 về cơ bản đã khắc phục được những nhược điểm của Boeing 247. Mẫu máy bay của Douglas rộng hơn, chứa được bốn hành khách mỗi hàng thay vì hai, và thân cũng dài hơn.

Bên cạnh đó, DC-3 tích hợp những cải tiến kỹ thuật từ Boeing 247, chẳng hạn như hệ thống lái tự động. Tuy nhiên, điểm quan trọng nhất là DC-3 dễ sử dụng và chi phí vận hành thấp hơn Boeing 247, cùng với là tầm bay xa với sức nâng lớn hơn.

Tốc độ, tầm bay, độ tin cậy và khả năng vận chuyển của DC-3 giúp các hãng bay lần đầu có thể khai thác có lãi mà không cần trợ cấp chính phủ. Vì vậy, DC-3 nhanh chóng được các hãng hàng không toàn cầu đón nhận, trở thành chuẩn mực cho cả đường bay ngắn lẫn dài.

Ở Mỹ, DC-3 gần như thay thế tàu hỏa trong các chuyến đi đường dài. Trong khi đó, hãng hàng không Hà Lan KLM sử dụng DC-3 cho chuyến bay kéo dài tám ngày từ Amsterdam đến Sydney (Úc).

Dù danh hiệu máy bay tốt nhất mọi thời đại mang tính chủ quan, ChatGPT không phải là nền tảng duy nhất trao tặng danh hiệu này cho DC-3.

Boeing từng tuyên bố: "DC-3 được công nhận rộng rãi là máy bay vĩ đại nhất thời của nó. Một số ý kiến cho rằng đây là mẫu máy bay vĩ đại nhất mọi thời đại".

DC-3 mang lại lợi nhuận đầu tiên cho ngành hàng không, là khởi đầu cho ngành hàng không thế giới ngày nay. Cho đến khi Thế chiến II kết thúc, DC-3 chưa từng có đối thủ.

Vì sao DC-3 biến mất?

Trong Thế chiến II, chính phủ Mỹ tiếp quản các đơn đặt hàng máy bay dân dụng cỡ lớn đang phát triển và sử dụng chúng làm máy bay vận tải quân sự.

Sau chiến tranh, các hãng bắt đầu sản xuất lại các thiết kế thành máy bay dân dụng, như Lockheed Constellation hay Douglas DC-4. Những máy bay này lớn hơn và hiện đại hơn, khiến DC-3 dần lỗi thời.

Dù không còn tối tân, nhưng độ bền và độ tin cậy vẫn giúp DC-3 tiếp tục đóng vai trò chủ chốt trong đội bay của các hãng hàng không trong nhiều năm.

Tuy nhiên, khi công nghệ tiến bộ và DC-3 trở nên cũ kỹ, mẫu máy bay này dần biến mất khỏi dịch vụ thương mại. Kỷ nguyên phản lực khiến gần như toàn bộ DC-3 biến mất khỏi bầu trời.

Ngày nay vẫn còn hơn 160 chiếc DC-3 (dân dụng và quân sự) đang hoạt động, nhiều hơn cả số lượng Airbus A340, Boeing 737-200, Boeing 747 chở khách hay McDonnell Douglas MD-80 đang hoạt động. Càng ấn tượng hơn khi thấy rằng DC-3 cất cánh lần đầu tháng 12/1935, gần 90 năm trước.

Lý do DC-3 còn tồn tại là không máy bay nào kết hợp được độ bền, độ tin cậy và khả năng hạ cánh tốt trên đường băng xấu. DC-3 thường phục vụ các cộng đồng vùng sâu vùng xa với đường băng gồ ghề hoặc cỏ, hoạt động ổn định, chi phí thấp. Nhiều loại máy bay khác đắt tiền, chi phí vận hành cao cũng không thể hoạt động tốt ở điều kiện khắc nghiệt như DC-3.

Với ngành hàng không, khó khẳng định DC-3 là “xuất sắc nhất” vì công nghệ đã thay đổi quá nhiều, nhưng chắc chắn đây là mẫu may bay “vĩ đại nhất”, bởi vai trò định hình cả ngành hàng không thương mại.

Hoa Vũ