“Rồng lửa” S-300 bị phá hủy, Ukraine chọc thủng lá chắn phòng không Nga

Ngày 2/8, Bộ Tổng tham mưu các Lực lượng Vũ trang Ukraine tuyên bố đã phá hủy một hệ thống tên lửa phòng không S-300 của Nga tại tỉnh Zaporizhzhia nhờ "hỏa lực tầm xa có độ chính xác cao".

Dù không tiết lộ vũ khí cụ thể được sử dụng trong chiến dịch, giới quan sát cho rằng đây có thể là kết quả từ một trong những loại pháo phản lực hoặc tên lửa hành trình tầm xa do phương Tây viện trợ, ví dụ như HIMARS của Mỹ, Storm Shadow do Anh cung cấp hoặc ATACMS nếu đã được chuyển giao.

Tuyên bố này cho thấy Ukraine không chỉ duy trì khả năng phản công trong chiều sâu chiến thuật của Nga, mà còn đánh thẳng vào một trong những mắt xích phòng không quan trọng vốn bảo vệ không phận chiến trường và các tuyến hậu cần phía sau.

S-300: Lá chắn lửa của Nga bị xuyên thủng

S-300 được coi là một trong những hệ thống phòng không chủ lực của Nga, được thiết kế từ thời Liên Xô nhưng đã được nâng cấp để đáp ứng chiến tranh hiện đại.

Khả năng theo dõi đồng thời tới 100 mục tiêu và tiêu diệt từ 12 đến 36 trong số đó, với tầm bắn có thể lên đến hơn 150 km (tùy biến thể), cho phép S-300 không chỉ bảo vệ không phận mà còn tấn công hiệu quả các mục tiêu mặt đất, một điều Nga đã làm tại Ukraine.

Theo Tiến sĩ Michael Kofman, chuyên gia quân sự tại Trung tâm Phân tích Hải quân Mỹ (CNA):

“Việc phá hủy một đơn vị S-300 là đáng kể không chỉ bởi chi phí đắt đỏ và tầm quan trọng chiến thuật, mà còn vì khả năng giáng đòn vào mạng lưới phòng không phân tầng của Nga, điều Moscow đang cố duy trì tại các khu vực giáp ranh”.

Mất S-300, Nga gặp khó gì?

Hệ thống phòng không như S-300 thường hoạt động theo cụm – đi kèm radar cảnh giới, trạm chỉ huy, xe phóng và các phương tiện hậu cần.

Mỗi tổ hợp có giá trị lên tới hàng trăm triệu USD và cần thời gian bố trí, bảo dưỡng chặt chẽ. Vì vậy, việc Ukraine phát hiện và phá hủy một tổ hợp như vậy cho thấy họ đã đạt được bước tiến trong khả năng tình báo, do thám và tấn công chính xác, điều từng là lợi thế của Nga.

Từ góc độ chiến thuật, mất S-300 khiến Nga giảm khả năng kiểm soát không gian tác chiến tầm xa, đặc biệt là tại Zaporizhzhia, nơi đang chứng kiến giao tranh ác liệt khi Ukraine tìm cách xuyên thủng phòng tuyến Nga để tiến về Melitopol và mở đường ra biển Azov.

Ngoài ra, theo nhận định của chuyên gia Tom Cooper, nhà phân tích chiến tranh hiện đại, “S-300 cũng là công cụ mà Nga sử dụng để tấn công các mục tiêu mặt đất bằng biến thể sửa đổi, vì vậy mất một tổ hợp như vậy không chỉ là mất lá chắn mà còn là mất luôn thanh gươm tấn công từ xa”.

Nga bị áp lực phòng không từ hai hướng

Việc mất dần các tổ hợp phòng không tầm xa như S-300 sẽ buộc Nga phải phân bổ lại các hệ thống còn lại vốn đã chịu sức ép tại các mặt trận như Kherson, Donetsk và đặc biệt là Crimea.

Gần đây, Ukraine đã sử dụng UAV tầm xa và tên lửa hành trình để tấn công các mục tiêu tại Sevastopol, Feodosiya và thậm chí sâu trong lãnh thổ Nga nơi mà lẽ ra hệ thống S-300/400 phải là tuyến phòng thủ chủ lực.

Theo Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW), Nga đang phải phân tán lực lượng phòng không để đối phó với các đòn tấn công phi đối xứng từ Ukraine.

Trong khi đó, Ukraine đang tỏ rõ khả năng sử dụng UAV, tên lửa chính xác và chiến thuật đánh sâu nhằm làm suy yếu dần thế trận phòng ngự tầm xa của Nga vốn tiêu tốn nhiều nguồn lực và nhân sự để duy trì.

Liệu Ukraine đang “lột xác” về hỏa lực chiến lược?

Đây không phải là lần đầu Ukraine tuyên bố phá hủy hệ thống S-300, nhưng lần này có ý nghĩa đặc biệt vì diễn ra tại một khu vực chiến lược như Zaporizhzhia, tuyến phòng thủ then chốt trong hành lang đất liền nối Donbas với Crimea.

Theo nhiều nguồn tin quân sự phương Tây, các chiến dịch nhắm vào hệ thống phòng không và radar Nga đang nằm trong chiến lược “làm mù, làm điếc” tạo điều kiện cho các đòn phản công trên bộ trong giai đoạn cuối mùa hè.

Ngoài ra, việc sử dụng chính xác hỏa lực tầm xa để tiêu diệt mục tiêu có độ cơ động và được bảo vệ cao như S-300 cũng cho thấy Ukraine đã tiến thêm một bước trong khả năng kết hợp giữa ISR (tình báo, giám sát, trinh sát), vũ khí chính xác và tốc độ triển khai, vốn là nền tảng của chiến tranh hiện đại.

Cuộc tấn công phá hủy S-300 của Nga không đơn thuần là chiến thắng mang tính biểu tượng. Đó là chỉ dấu cho thấy Ukraine đã và đang thay đổi cách thức chiến đấu, từ chiến tranh tiêu hao sang chiến tranh tập trung vào mục tiêu then chốt.

Nó cũng gửi thông điệp rõ ràng tới Moscow rằng: tuyến sau không còn là vùng an toàn, và những hệ thống như S-300 dù tinh vi đến đâu cũng không thể miễn nhiễm với đòn đánh chính xác từ một lực lượng đang dần trưởng thành về năng lực tác chiến hiện đại.

Phương Thảo