Nhiều giải pháp thúc đẩy nghiên cứu phát triển khoa học công nghệ hàng không vũ trụ
Phát triển công nghệ hàng không vũ trụ là yêu cầu tất yếu để bảo đảm an ninh, chủ quyền quốc gia, nâng cao năng lực nội sinh về khoa học công nghệ, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.
Ban hành nhiều chính sách thúc đẩy công nghệ hàng không vũ trụ
Theo ông Lý Hoàng Tùng, Phó Vụ trưởng Vụ Khoa học kỹ thuật và Công nghệ, Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN), nhận thức được tầm quan trọng của công nghệ hàng không vũ trụ, trong thời gian qua, Đảng, Nhà nước, Chính phủ và Bộ KH&CN đã ban hành nhiều chính sách để thúc đẩy phát triển.
Điển hình như Nghị quyết số 57-NQ/TW ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia. Trong đó đã đề ra nhiệm vụ “Ban hành Chương trình phát triển công nghệ và công nghiệp chiến lược; Quỹ đầu tư phát triển công nghiệp chiến lược (ưu tiên một số các lĩnh vực khác nhau trong đó có lĩnh vực không gian vũ trụ…)” và “Ban hành các chiến lược nghiên cứu, ứng dụng khoa học, công nghệ trong khai thác, phát triển không gian vũ trụ.
Cùng với đó, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ban hành một số Quyết định quan trọng về lĩnh vực công nghệ vũ trụ như Quyết định số 149/QĐ-TTg ngày 26/01/2021 của TTg ban hành “Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040”.
Quyết định số 169/QĐ-TTg ngày 04/02/2021 của Thủ tướng Chính phủ ban hành Chiến lược phát triển và ứng dụng khoa học và công nghệ vũ trụ đến năm 2030.
Gần đây nhất, Thủ tướng Chính phủ cũng đã ký QĐ số 1131/QĐ-TTg ngày 12/6/2025 ban hành Danh mục công nghệ chiến lược và Sản phẩm công nghệ chiến lược, trong đó công nghệ hàng không, vũ trụ nằm trong nhóm 11 công nghệ chiến lược được ưu tiên đầu tư phát triển.
Đối với nhóm sản phẩm công nghệ chiến lược được ưu tiên đầu tư phát triển cũng bao gồm nhiều sản phẩm trong đó có các sản phẩm thuộc Lĩnh vực công nghệ vũ trụ bao gồm Vệ tinh viễn thám và viễn thông tầm thấp; Trạm mặt đất và điều khiển vệ tinh; Thiết bị bay không người lái.
Nhiều giải pháp được thực thi
Ông Lý Hoàng Tùng cho biết, để thực hiện nhiệm vụ được Đảng, Nhà nước và Chính phủ trao, trong thời gian qua Bộ KH&CN đã triển khai nhiều giải pháp để thúc đẩy lĩnh vực công nghệ hàng không vũ trụ, trong đó bao gồm:
- Về nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ và ứng dụng công nghệ vũ trụ: Tiếp tục triển khai thực hiện Chương trình KH&CN cấp quốc gia về Công nghệ Vũ trụ, nhằm đưa các tiến bộ của KH&CN phục vụ cho phát triển các ngành kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.
Đến nay, Chương trình đang được triển khai ở giai đoạn 4 (2021-2030) với 4 nội dung chính: Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn cho việc hoàn thiện khung pháp luật của Việt Nam về lĩnh vực vũ trụ; Nghiên cứu phát triển Công nghệ Vũ trụ; Nghiên cứu phát triển Ứng dụng công nghệ Vũ trụ; Nghiên cứu cơ bản định hướng ứng dụng.
Chương trình đã huy động được sự tham gia của đông đảo đội ngũ chuyên gia, nhà khoa học của các Bộ, ngành, địa phương, qua đó đạt được nhiều kết quả quan trọng, có tiềm năng ứng dụng ra thực tiễn, cả trong các lĩnh vực dân sinh cũng như góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh của đất nước.
- Về phối hợp với các Bộ, ngành khác: Ban hành các nghị định, thông tư hướng dẫn về quản lý và ứng dụng dữ liệu vệ tinh, đảm bảo chia sẻ, khai thác hiệu quả, phục vụ mục tiêu phát triển kinh tế – xã hội, quốc phòng – an ninh (cụ thể đã góp ý với Bộ Nông nghiệp và Môi trường Nghị định thay thế Nghị định số 03/2019/NĐ-CP ngày 04/01/2019 của Chính phủ về hoạt động viễn thám).
Xây dựng cơ chế, chính sách khuyến khích chuyển giao các công nghệ, sản phẩm thuộc lĩnh vực công nghệ vũ trụ có tính lưỡng dụng giữa dân sự và quốc phòng, an ninh.
- Về liên thông quốc tế: Bộ KH&CN đã và đang chủ trì, thực hiện các thủ tục đăng ký, phối hợp tần số, quỹ đạo vệ tinh với Liên minh viễn thông quốc tế (ITU) và các nước liên quan. Hướng dẫn các cơ quan, tổ chức, doanh nghiệp thực hiện các thủ tục đăng ký, phối hợp tần số, quỹ đạo vệ tinh theo quy định của Liên minh viễn thông quốc tế.
- Về phát triển nguồn nhân lực và hạ tầng: Tập trung triển khai việc đào tạo các chuyên gia và các nhà khoa học trong lĩnh vực hàng không vũ trụ. Chính phủ đang tiếp tục đầu tư có trọng điểm Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, nâng cấp các phòng thí nghiệm chuyên sâu. Tập trung hỗ trợ các nhóm nghiên cứu mạnh về công nghệ vũ trụ tại các viện nghiên cứu và các trường đại học.
- Về ứng dụng thực tiễn: Có phương án thay thế 2 vệ tinh viễn thông VINASAT-1 và VINASAT-2, đảm bảo năng lực viễn thông quốc gia. Có phương án phát triển hệ thống định vị dẫn đường quốc gia, giảm phụ thuộc vào GPS toàn cầu. Ứng dụng khinh khí cầu và thiết bị bay tầng bình lưu để nghiên cứu khí quyển và phát triển khoa học về công nghệ vũ trụ.
- Về Hợp tác quốc tế và xã hội hóa: Kết nối với các tổ chức như NASA (Mỹ), JAXA (Nhật Bản), CNES (Pháp),… để phối hợp nghiên cứu và nhận chuyển giao công nghệ. Khuyến khích các doanh nghiệp lớn, các doanh nghiệp khởi nghiệp và đổi mới sáng tạo tham gia vào Hệ sinh thái về công nghệ vũ trụ của Việt Nam.