Mất động cơ giữa Đại Tây Dương, phi công bay 120 km đưa 306 hành khách về nhà an toàn
Chuyến bay kỳ tích của Air Transat đã lập kỷ lục lịch sử khi lượn không động cơ hơn 120 km trên Đại Tây Dương, cứu sống toàn bộ 306 hành khách và trở thành biểu tượng về bản lĩnh con người trong buồng lái.
Ngày 24/8/2001, chiếc Airbus A330-243 của hãng hàng không Canada Air Transat đã trở thành tâm điểm của một trong những vụ việc gây sửng sốt nhất trong lịch sử hàng không hiện đại.
Đó là việc chết máy động cơ giữa trời Đại Tây Dương nhưng vẫn hạ cánh an toàn sau khi bay hơn 120 km không dùng lực đẩy.
306 hành khách và phi hành đoàn đã thoát chết nhờ bản lĩnh, sự phối hợp và kỹ năng điều khiển đỉnh cao của tổ bay đặc biệt là cơ trưởng Robert Piché và cơ phó Dirk DeJager.
Hành trình sinh tử 120 km trên không
Chuyến bay TS236 cất cánh từ Toronto (Canada) đi Lisbon (Bồ Đào Nha), bay qua Đại Tây Dương với hành trình kéo dài hơn 7 giờ.
Khi đang ở giữa đại dương, cách đảo Terceira (Azores, Bồ Đào Nha) khoảng 120 km, hệ thống máy bay cảnh báo mất áp suất nhiên liệu ở cả hai bên cánh.
Ngay sau đó, cả hai động cơ dừng hoạt động, một tình huống cực kỳ hiếm và đặc biệt nguy hiểm đối với máy bay thương mại đường dài.
Không có động cơ, không có lực đẩy, máy bay buộc phải hoạt động như một chiếc tàu lượn nặng 250 tấn.
Phi hành đoàn phải tính toán chính xác từng mét độ cao còn lại, giữ tốc độ tối ưu để máy bay có thể "trượt" đến điểm hạ cánh gần nhất, căn cứ không quân Lajes của Bồ Đào Nha trên quần đảo Azores.
Trong khoảng 18 phút sau khi mất động cơ, tổ lái đã điều khiển thủ công hoàn toàn chiếc máy bay, duy trì trạng thái lượn ổn định, đưa máy bay tiếp đất an toàn với tốc độ cao.
Một số bánh xe bị phá vỡ, hệ thống phanh nóng chảy – nhưng tất cả hành khách và phi hành đoàn đều sống sót.
Nguyên nhân và góc khuất bảo dưỡng
Cuộc điều tra sau đó cho thấy nguyên nhân trực tiếp đến từ một lỗi bảo trì.
Một ống nhiên liệu sai kích cỡ đã được lắp đặt vào động cơ, gây ra rò rỉ nhiên liệu nghiêm trọng mà phi hành đoàn không phát hiện kịp thời. Khi mức nhiên liệu giảm đến mức tối thiểu, cả hai động cơ đều ngừng hoạt động.
Dù tổ lái bị chỉ trích vì không phát hiện sớm các cảnh báo, nhưng kỹ năng bay thủ công và sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ trưởng Piché, một cựu phi công lái tàu lượn và cơ phó DeJager đã cứu mạng toàn bộ 306 người.
Vụ việc trở thành minh chứng sống động cho tầm quan trọng của kỹ năng bay thủ công trong bối cảnh tự động hóa ngày càng phổ biến.
Chuyên gia hàng không David Learmount nhận xét: “Trong mọi khóa đào tạo phi công, chúng ta đều dạy về kỹ năng xử lý mất động cơ. Nhưng để lượn một chiếc A330 trong hơn 120 km và hạ cánh an toàn? Đó là kỹ năng đỉnh cao và sự điềm tĩnh chỉ có ở những phi công hàng đầu.”
Giới chức hàng không quốc tế nhanh chóng nhìn nhận đây không phải là một sự cố cá biệt, mà là dấu hiệu của khoảng trống trong khâu giám sát kỹ thuật nhất là khi chiếc ống dẫn sai kích cỡ được lắp đặt lại không bị phát hiện qua nhiều khâu kiểm tra.
TS236 vì thế trở thành cột mốc để tái đánh giá các quy trình bảo trì trong ngành.
Đặc biệt, tổ lái của Air Transat gồm cơ trưởng Robert Piché và cơ phó Dirk DeJager đã được đưa vào giáo trình tại nhiều học viện đào tạo phi công trên toàn thế giới như một hình mẫu về sự phối hợp, bản lĩnh và năng lực bay thủ công.
Kịch bản “tàu lượn khổng lồ giữa Đại Tây Dương” đã thay đổi cách giới chuyên môn tiếp cận khái niệm “bất khả thi” trong hàng không hiện đại.
TS236 cũng trở thành một trong những sự kiện tiêu biểu, thường được so sánh với các kỳ tích khác trong ngành.
“Phép màu trên sông Hudson” (2009)
Khi cơ trưởng huyền thoại Chesley “Sully” Sullenberger hạ cánh chiếc A320 xuống dòng sông Hudson sau khi cả hai động cơ bị chim trời hút vào.
Với chỉ ba phút để quyết định, ông đã cứu sống toàn bộ 155 người. Nếu TS236 là bài toán đường dài, thì Hudson là bài toán tốc độ – nhưng cả hai đều đòi hỏi kỹ năng vượt chuẩn và tinh thần thép.
Vụ Qatar Airways QR161 (2014)
Một chiếc A330 mất một động cơ giữa Bắc Đại Tây Dương, vùng không có sân bay gần nhưng phi công quyết định tiếp tục bay bằng một động cơ trong điều kiện gió ngược và hạ cánh an toàn tại London.
Một quyết định khó khăn và chiến thuật, cho thấy vai trò của kinh nghiệm và sự điềm tĩnh trong không gian giới hạn lựa chọn.
Chuyến bay Air Canada 143 (1983)
Một chiếc Boeing 767 hết nhiên liệu giữa trời vì lỗi chuyển đổi từ gallon sang kilogram.
Cơ trưởng và cơ phó vốn có nền tảng bay tàu lượn đã lướt máy bay về đường băng bỏ hoang cũ và hạ cánh bằng tay, không thương vong. Vụ việc này chính là tiền đề để TS236 được nhắc đến như “Gimli Glider thế kỷ 21”.