Không phải tai nạn, cú rơi này định hình cả ngành hàng không mới

Ngày 26/6, NASA thực hiện một thử nghiệm thả rơi quy mô lớn tại Trung tâm Nghiên cứu Langley (Hampton, Virginia), với mục tiêu đánh giá mức độ an toàn cấu trúc và khả năng chứng nhận của các thiết kế taxi bay thế hệ tiếp theo – một phần trong chiến lược dài hạn nhằm phát triển hệ sinh thái di chuyển trên không tiên tiến (AAM – Advanced Air Mobility).

Đây không chỉ là một cột mốc kỹ thuật, mà còn là bước đệm để thiết lập các quy chuẩn an toàn toàn diện cho phương tiện bay đô thị trong tương lai gần.

Thử nghiệm được thiết kế sát điều kiện thực tế

Mô hình thân máy bay được sử dụng trong thử nghiệm được thiết kế theo nguyên mẫu taxi bay, tích hợp vật liệu nhẹ, công nghệ pin điện và hệ thống ghế ngồi có gắn hình nộm mô phỏng trọng lượng hành khách thật.

Máy bay được nâng lên độ cao 10,6 mét và thả rơi trong điều kiện có kiểm soát tại Cơ sở Nghiên cứu Hạ cánh và Va chạm. Đáng chú ý, mô phỏng bao gồm độ lệch 10 độ – tình huống “xoắn” đặc trưng trong các sự cố tiếp đất ngoài ý muốn – nhằm đáp ứng các tình huống mà Cục Hàng không Liên bang Hoa Kỳ (FAA) yêu cầu trong quá trình chứng nhận an toàn.

Toàn bộ quá trình thả rơi được theo dõi bằng hệ thống cảm biến và camera tốc độ cao, ghi lại từng phản ứng của cấu trúc máy bay, bao gồm biến dạng vật liệu, sự toàn vẹn của khoang hành khách và độ ổn định của hệ thống pin khi chịu tác động mạnh.

Đặc biệt, các kết quả va chạm thực tế gần như trùng khớp với các mô phỏng máy tính trước đó – một dấu hiệu cho thấy các công cụ thiết kế kỹ thuật số của NASA đang đạt được độ chính xác rất cao, giúp rút ngắn thời gian và chi phí phát triển sản phẩm.

Tác động trực tiếp đến chứng nhận và phát triển sản phẩm

Theo ông Justin Littell, trưởng nhóm thử nghiệm, những dữ liệu thu được từ loạt thí nghiệm này sẽ đóng vai trò nền tảng cho việc xây dựng quy định an toàn và chứng nhận cho taxi hàng không trong tương lai. Ông nhấn mạnh:

“Bằng cách tái hiện chính xác cách các hệ thống hấp thụ năng lượng khi va chạm, chúng tôi không chỉ kiểm tra độ bền vật liệu, mà còn hỗ trợ ngành công nghiệp phát triển các thiết kế an toàn hơn – với trọng tâm là hành khách”.

Đối với các nhà sản xuất, dữ liệu này cho phép tinh chỉnh thiết kế dựa trên thực tế thay vì chỉ dựa vào giả lập lý thuyết. Điều này không chỉ giảm rủi ro trong giai đoạn thương mại hóa mà còn giúp đẩy nhanh quá trình đàm phán và phê duyệt từ phía các cơ quan quản lý.

Thách thức còn đó: từ kỹ thuật đến đạo đức

Dù đạt được những tiến bộ quan trọng, ngành taxi hàng không vẫn đang đối mặt với hàng loạt rào cản. Chi phí đầu tư hạ tầng chuyên dụng – như điểm cất hạ cánh (vertiport), trung tâm điều hành bay – đang đặt ra áp lực tài chính lớn cho các thành phố và nhà đầu tư. Bên cạnh đó, sự gián đoạn của chuỗi cung ứng toàn cầu (nhất là pin và vật liệu siêu nhẹ) tiếp tục gây ảnh hưởng tới tiến độ triển khai thực tế.

Ngoài ra, còn có những mối lo ngại đáng kể về quyền riêng tư và đạo đức. Việc taxi bay phụ thuộc vào các hệ thống thu thập dữ liệu hành khách, điều hướng AI và liên lạc kỹ thuật số khiến người dùng đặt câu hỏi về việc dữ liệu cá nhân sẽ được lưu trữ, xử lý và bảo vệ như thế nào. Đây là lĩnh vực mà các nhà phát triển công nghệ và cơ quan quản lý cần sớm xây dựng hành lang pháp lý rõ ràng, tránh để công nghệ vượt mặt quy định.

Phản ứng của thị trường và hướng đi chiến lược

Trước những thách thức đó, nhiều công ty đang tăng cường đầu tư vào hệ thống an toàn chủ động sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI-powered safety systems), đồng thời hợp tác với các hãng hàng không truyền thống để tận dụng cơ sở dữ liệu, kinh nghiệm vận hành và uy tín thị trường. Một số doanh nghiệp còn mở rộng hợp tác với chính quyền địa phương để xây dựng các khu thử nghiệm và mô hình vận hành thử, qua đó hoàn thiện quy trình chứng nhận theo hướng thực tiễn.

Việc NASA công bố kết quả thử nghiệm một cách minh bạch cũng tạo điều kiện cho các doanh nghiệp nhỏ – vốn không có ngân sách R&D lớn – có thể truy cập dữ liệu tin cậy để phát triển sản phẩm cạnh tranh hơn và an toàn hơn. Điều này giúp duy trì sự đa dạng trong hệ sinh thái taxi bay, giảm thiểu rủi ro độc quyền công nghệ.

Taxi bay không chỉ là một bước tiến công nghệ – mà còn là thử thách chính sách và xã hội

Thử nghiệm thả rơi của NASA là minh chứng rõ ràng cho vai trò không thể thiếu của kiểm định thực nghiệm trong hành trình phát triển taxi hàng không. Không chỉ đơn thuần là cải tiến kỹ thuật, nó đặt ra yêu cầu về sự phối hợp chặt chẽ giữa cơ quan nghiên cứu, doanh nghiệp, cơ quan quản lý và xã hội dân sự để xử lý những câu hỏi lớn về an toàn, quyền riêng tư và công bằng tiếp cận.

Trong bối cảnh taxi hàng không đang dần tiến từ ý tưởng sang thực tiễn, việc chia sẻ dữ liệu công khai, cùng với các chính sách hỗ trợ minh bạch và khuyến khích đổi mới, sẽ là nền tảng để công nghệ này thực sự cất cánh – một cách an toàn, hiệu quả và bền vững.

Linh Phương