Xu hướng "xanh hóa" xe vận hành trong sân bay
Các dòng xe xanh, từ xe buýt chuyên chở hành khách tới các thiết bị hỗ trợ mặt đất, đang xuất hiện ngày một nhiều tại các sân bay trên thế giới.
Xu thế giao thông chuyển dịch toàn cầu đang hướng đến một tương lai bền vững, nơi xe xanh (bao gồm xe điện, xe hybrid, xe chạy nhiên liệu hydro...) dần vươn mình nắm lấy thị phần từ xe xăng/dầu.
Thị trường xe vận hành tại sân bay cũng không nằm ngoài xu thế này và đang trải qua sự chuyển mình lớn trong những năm gần đây.
Sự thay đổi tất yếu này được thúc đẩy bởi tiến bộ công nghệ ngày một nhanh, tính bền vững ngày càng được chú trọng và nhu cầu ngày càng cao về trải nghiệm liền mạch và thoải mái hơn của hành khách toàn cầu.
Nguyên nhân đẩy nhanh tốc độ xanh hóa xe vận hành trong sân bay
Trong bối cảnh ngành hàng không toàn cầu đứng trước áp lực cắt giảm khí thải nhà kính, các sân bay toàn cầu đang trở thành mũi nhọn tiên phong trong công cuộc xanh hóa ngành hàng không.
Trong nhóm xe xanh hiện tại, xe điện, bao gồm xe vận chuyển hạng sang và xe buýt, đang được sử dụng ngày một rộng rãi hơn nhờ 2 ưu thế không khí thải và chi phí vận hành thấp hơn theo thời gian.
Ngoài ra, một ưu điểm lớn của xe điện là chi phí vận hành thấp hơn. Chi phí sạc xe điện luôn thấp hơn chi phí đổ nhiên liệu xăng/dầu, đồng thời chi phí bảo trì bảo dưỡng của xe điện cũng thấp hơn xe chạy động cơ đốt trong.
Tiếp đến, chính phủ nhiều quốc gia đang đưa ra những gói tài trợ lớn thúc đẩy chuyển đổi giao thông, trong đó bao gồm xe vận hành tại sân bay, sang giao thông bền vững. Ngoài hỗ trợ tài chính trực tiếp, họ còn có thể đưa ra các chính sách hỗ trợ như hạ thuế nhập khẩu xe điện hay hỗ trợ xây dựng trạm sạc.
Không chỉ dừng ở xe đưa đón hành khách
Bên cạnh xe buýt đưa đón hành khách, các thiết bị hỗ trợ mặt đất (GSE) tại sân bay như xe chuyên chở hành lý, xe nâng hay cầu lên máy bay cũng là một nguồn phát thải khí nhà kính không nhỏ và do đó đã và đang nhanh chóng chuyển dịch sang sử dụng công nghệ năng lượng xanh.
Theo ước tính của Cơ quan Hàng không Dân dụng Mỹ FAA, các thiết bị hỗ trợ mặt đất chiếm khoảng 5 tới 10% tổng phát thải CO2 của sân bay.
Trước đây, các thiết bị này thường xuyên sử dụng nhiên liệu diesel do bản chất động cơ trên giúp mang tới lực kéo tốt hơn giúp chở/kéo nặng ưu việt hơn. Tuy nhiên, việc tập trung một số lượng lớn thiết bị như vậy trong một khuôn viên thường xuyên dẫn tới tình trạng ô nhiễm không khí tại khu vực quanh sân bay.
Ở thời điểm hiện tại, công nghệ chế tạo động cơ điện đã đạt đến độ hoàn thiện cao, qua đó đủ sức đáp ứng nhu cầu vận hành nặng tương tự động cơ diesel trước đây và do đó cho phép thay thế dần dần các thiết bị hỗ trợ mặt đất từ chạy động cơ đốt trong sang động cơ điện.
Yếu tố này giúp giảm đáng kể lượng xả thải CO2 (nếu dùng động cơ xăng) hoặc NOx (nếu dùng động cơ diesel) của các thiết bị hỗ trợ mặt đất, qua đó cải thiện chất lượng không khí và đảm bảo sức khỏe hành khách và nhân viên tại sân bay.
Các sân bay tiên phong
Sân bay quốc tế Washington Dulles vào 2022 đã công bố chuyển đổi sang sử dụng xe buýt điện đưa đón hành khách do Proterra cung ứng. Sân bay đã bổ sung đội hình xe buýt điện ZX5+ cùng với 3 trạm sạc Proterra 150 kW thay thế 5 xe buýt diesel cũ. Mỗi chiếc ZX5+ có pin 450 kW/h cung cấp tầm hoạt động từ 248 tới 348 km mỗi lần sạc, cho phép xe hoàn thành ca làm việc với chỉ một lần sạc trung bình kéo dài 4 giờ.
Một sân bay khác là Munich hiện đang vận hành hơn 380 phương tiện chạy điện với phần lớn trong số đó là các phương tiện chuyên dụng. Đội xe thuộc sở hữu của sân bay cũng bao gồm hơn 130 xe điện. Ngoài ra, họ cũng đang gấp rút mở rộng cơ sở hạ tầng sạc điện, qua đó nhắm tới mục tiêu sử dụng 100% xe xanh từ 2030.
Các sân bay như Los Angeles International, Newcastle International và Heathrow đều đã mở rộng đáng kể hạ tầng sạc xe điện vừa để hỗ trợ phương tiện của hành khách, vừa để hỗ trợ phương tiện vận hành sân bay.
Tại Anh, British Airways đang thay thế dần các phương tiện mặt đất tại vùng Tây London bao gồm xe van, xe du lịch, xe chở hàng và cầu lên máy bay bằng các lựa chọn xe hybrid hoặc điện. Hiện đã có hơn 90% xe và thiết bị mặt đất của British Airways tại Heathrow hoặc là thiết bị điện không khí thải, hoặc đang vận hành bằng dầu thực vật xử lý hydro (HVO).
Từ 2021, nhà ga New Terminal của Sân bay Kansas City International đã nhận được khoản đầu tư trị giá 1,5 tỷ USD từ Cục Hàng không Kansas City để đưa vào sử dụng hệ thống sạc xe không dây cảm ứng đầu tiên tại một sân bay trên thế giới.
Các khu vực sạc cảm ứng được bố trí ở vị trí dừng chờ đón khách tại sân bay. Khi xe buýt điện dừng chờ hành khách, chúng sẽ được sạc lại tự động trong thời gian chờ này, nhờ vậy mà không cần quay về điểm sạc cố định trong ngày.
Tại Việt Nam, Càng Hàng không Quốc tế Vinh đã đưa vào vận hành hệ thống trụ sạc xe điện VinFast vào tháng 5 vừa qua. Hệ thống trụ sạc triển khai tại cảng bao gồm 10 trụ sạc đôi có công suất 60kW và 2 trụ đôi sạc nhanh công suất 120kW. Cảng cũng cam kết sẽ triển khai thêm các giải pháp năng lượng xanh trong thời gian tới, qua đó tạo tiền đề để các sân bay khác trên cả nước đưa ra giải pháp tương tự trong tương lai gần.
Không thiếu thách thức
Quy trình chuyển đổi sang phương tiện điện của các sân bay toàn cầu là không tránh khỏi thách thức. Chi phí ban đầu cao và nhu cầu hạ tầng sạc rộng khắp có thể là 2 trong số những rào cản phổ biến nhất đối với việc triển khai xe điện tại sân bay rộng rãi.
Hiệu quả của xe điện tại sân bay phụ thuộc rất nhiều vào độ phủ và hiệu năng của các trạm sạc. Các trạm sạc nhanh là yếu tố không thể thiếu khi giúp xe quay vòng nhanh hơn để hoạt động liên tục. Việc lắp đặt các trạm sạc trên cũng như bổ sung công suất điện phục vụ hạ tầng mới sẽ là một quá trình nâng cấp không đơn giản cho các sân bay khi thiết kế ban đầu của chúng không tính toán tới những yếu tố này.
Ngoài ra, một yếu tố khác cần sự chung tay của các tổ chức toàn cầu để hỗ trợ chuyển đổi xe điện là vấn đề đồng bộ hóa chuẩn sạc cho xe điện cũng như các thiết bị hỗ trợ mặt đất. Ở thời điểm hiện tại, mỗi công ty hoặc mỗi khu vực vẫn đang có những chuẩn sạc riêng, chẳng hạn CHAdeMO tại Nhật, CCS2 tại châu Âu/Bắc Mỹ hay GB/T tại Trung Quốc.
Thiết kế hiện đại và ưu việt
Xe buýt sân bay hiện đại được thiết kế chú trọng đến sự thoải mái, hiệu quả, dễ tiếp cận với người dùng và bền vững. Các dòng xe mới có khí động học ưu việt hơn, vật liệu trọng lượng nhẹ hơn và hệ thống tiết kiệm năng lượng để giảm tiêu thụ nhiên liệu. Ở thời điểm hiện tại, xe buýt điện và hybrid đang bắt đầu trở thành tiêu chuẩn tại nhiều sân bay trên toàn cầu.
An toàn là trên hết
An toàn vẫn là tiêu chí hàng đầu đối với xe vận hành tại sân bay. Do xe điện và xe tự hành được sử dụng ngày một nhiều, các sân bay toàn cầu đang đưa vào áp dụng quy trình an toàn nghiêm ngặt hơn, bao gồm quy trình bảo trì bảo dưỡng thường xuyên hơn, các chương trình đào tạo tài xế thường xuyên và bổ sung lên xe các tính năng an toàn tân tiến như hệ thống tránh va chạm chủ động.
Dịch vụ limousine cao cấp
Sự chuyển dịch sang xe điện cũng mở ra cơ hội cho một dịch vụ mới. Hợp đồng gần đây giữa các hãng xe quốc tế và sân bay cho thấy dịch vụ xe xanh sang đưa đón trực tiếp từ cổng đến máy bay đang xuất hiện nhiều hơn.
Dịch vụ này trở thành một lựa chọn thay thế thân thiện với môi trường giúp mang lại trải nghiệm liền mạch và tiện lợi nhất cho nhóm khách hàng cao cấp.
Các công ty hàng đầu đang thâm nhập thị trường trên bằng cách cung cấp dịch vụ đưa đón độc quyền tại các nhà ga doanh nhân. Chẳng hạn, Menzies Aviation đã công bố thương vụ mua lại Flystar Flight Support, nhà cung cấp dịch vụ hàng không cao cấp hàng đầu tại khu vực Balkan.
Dự án Pearl Executive Aviation do 2 phía triển khai sẽ cung cấp dịch vụ mặt đất cao cấp cho máy bay tư nhân, hành khách VIP và phi hành đoàn tại hơn 25 địa điểm trên toàn cầu.
Tại Farnborough – sân bay hàng đầu về cung cấp dịch vụ kết nối hàng không cao cấp tại Anh, hành khách có thể di chuyển đến và từ máy bay bằng xe điện hạng sang BMW i7. Đây là một phần trong chiến dịch hợp tác của BMW Anh Quốc với sân bay.
Ba chiếc BMW i7 được sử dụng dùng làm phương tiện đưa đón khách VIP và còn được trưng bày nổi bật tại lối vào nhà ga sân bay để tăng tính nhận diện thương hiệu. Trước đó, cũng sân bay này từng hợp tác với hãng xe siêu sang Aston Martin để đưa đón hành khách bằng mẫu SUV siêu sang hiệu suất cao DBX707.
Tại Đông Nam Á, Malaysia Airlines đã triển khai dịch vụ đưa đón riêng bằng xe BMW i7 giữa nhà ga chính và nhà ga vệ tinh tại sân bay quốc tế Kuala Lumpur (KLIA) Terminal 1, nhằm thay thế tạm thời cho dịch vụ tàu điện Aerotrain.
Xu thế tất yếu
Nhờ phạm vi hoạt động giới hạn và cơ sở hạ tầng tập trung, các sân bay là mũi nhọn tiên phong phù hợp dẫn đầu quá trình xanh hóa của ngành hàng không, qua đó góp phần hạn chế phát thải. Xu thế xanh hóa hiện tại đã lan rộng tại châu Mỹ, châu Âu và cả châu Á, với nhiều khu vực và tổ chức đặt mục tiêu loại bỏ hoàn toàn nhiên liệu hóa thạch tại các sân bay từ 2050.