Trung Quốc bứt tốc trên đường đua eVTOL toàn cầu

Mùa hè năm 1783, chiếc khinh khí cầu chở người đầu tiên cất cánh tại Paris, mở ra kỷ nguyên chinh phục bầu trời. Hơn hai thế kỷ sau, tầm nhìn hàng không lại hướng về “bầu trời thấp” với cuộc cách mạng eVTOL – máy bay điện cất/hạ cánh thẳng đứng.

Trên đường đua công nghệ bay mới – vốn do Âu, Mỹ thống trị suốt thế kỷ qua – Trung Quốc đang bứt tốc để chiếm lĩnh vị thế dẫn đầu. Trong tháng 7/2025, hai cột mốc liên tiếp đánh dấu bước tiến lịch sử của ngành hàng không tầng thấp Trung Quốc.

Một là đơn hàng xuất khẩu 500 eVTOL trị giá 1,75 tỷ USD – lớn nhất từ trước đến nay trong lĩnh vực này. Hai là việc chiếc eVTOL cỡ lớn đầu tiên trên thế giới do Trung Quốc phát triển đã đồng thời đạt đủ ba chứng nhận: thiết kế, sản xuất và đủ điều kiện bay.

Hai dấu mốc này không chỉ thể hiện bước tiến công nghệ và thương mại của eVTOL Trung Quốc, mà còn mang ý nghĩa kinh tế, chiến lược sâu rộng, góp phần nâng cao vị thế Trung Quốc trong thị trường hàng không Châu Á.

Pan Pacific đặt mua 500 eVTOL Volant – Đơn hàng lớn nhất lịch sử eVTOL Trung Quốc

Tại Triển lãm Quốc tế Kinh tế Tầng thấp 2025 ở Thượng Hải, Volant ký thỏa thuận cung cấp 500 eVTOL VE25-100 cho Pan Pacific (Thái Lan) và AVIC, trị giá 1,75 tỷ USD – đơn hàng lớn nhất lịch sử ngành eVTOL Trung Quốc.

Ông Hoàng Tiểu Phi, Phó Chủ tịch cấp cao Volant Aerotech, nhận định việc Pan Pacific triển khai eVTOL tại Thái Lan, Maldives và nhiều địa điểm khác sẽ góp phần đẩy nhanh tiến trình thương mại hóa eVTOL trong thực tế.

​​Theo ông Hoàng, kết hợp với AVIC – đơn vị giàu kinh nghiệm phát triển hạ tầng – sẽ tạo điều kiện xây dựng các điểm cất hạ cánh thẳng đứng, trung tâm sửa chữa và chuỗi dịch vụ hỗ trợ bay cho eVTOL.

“Các sản phẩm eVTOL tốt nhất của Trung Quốc có thể thực sự cất cánh ra thế giới, tạo nên giá trị du lịch và khai thác kinh tế mới”, ông nói.

Đây không chỉ là một giao dịch thương mại đơn thuần. Bản hợp đồng mang tính biểu tượng, khẳng định năng lực thiết kế, sản xuất và định vị thương hiệu của eVTOL Trung Quốc trên trường quốc tế.

Mẫu VE25-100, còn gọi là Skyler, được thiết kế với cấu hình cánh lai (cánh cố định kết hợp quạt nâng), chở tối đa 6 người, tốc độ hành trình đạt 235 km/h và có tầm bay từ 200 đến 400 km.

Với cabin rộng, vận hành tiết kiệm và linh hoạt trong điều kiện địa hình đặc biệt, Skyler được định hướng cho các nhiệm vụ taxi bay, vận chuyển y tế, cứu hộ và du lịch liên đảo.Máy bay này được đánh giá đặc biệt phù hợp với thị trường Đông Nam Á, điển hình như Thái Lan, Maldives.

Cũng trong thỏa thuận này, Tổng công ty Kỹ thuật Hàng không Trung Quốc (AVIC Engineering) đóng vai trò cầu nối hạ tầng, cam kết hỗ trợ triển khai mạng lưới sân đáp, trung tâm kỹ thuật, bảo dưỡng và đào tạo phi công tại khu vực Đông Nam Á.

Mô hình hợp tác ba bên – thiết bị Trung Quốc, hạ tầng địa phương, bảo trợ chính phủ – cho thấy một chiến lược xuất khẩu “giải pháp trọn gói” ngày càng rõ ràng của ngành hàng không Trung Quốc.

Ông Vorachart Petnunthawong, Chủ tịch Pan Pacific, nhận định: “Chúng tôi chọn Volant vì công nghệ ổn định, tính khả dụng cao và hỗ trợ kỹ thuật toàn diện.”

Trong khi đó, phía AVIC đánh giá đây là một bước đi chiến lược trong việc thực hiện “Con đường tơ lụa trên không”, đưa sản phẩm eVTOL Trung Quốc ra thế giới không chỉ bằng giá rẻ, mà bằng cả năng lực tích hợp công nghệ – dịch vụ.

V2000CG – Bước ngoặt “tam chứng” cho eVTOL cỡ lớn

Trước sự kiện thương mại đình đám kể trên một ngày, ngành eVTOL Trung Quốc đón nhận một dấu mốc kỹ thuật mang tính nền tảng: chiếc eVTOL V2000CG do Fengfei Aviation phát triển đã chính thức đạt đủ ba chứng chỉ hàng không dân dụng Trung Quốc – gồm chứng nhận thiết kế (TC), chứng nhận sản xuất (PC) và chứng nhận đủ điều kiện bay (AC)

Đây là mẫu eVTOL đầu tiên trên thế giới có trọng lượng trên 1 tấn được cấp đủ “tam chứng”, mở đường cho việc đưa eVTOL cỡ lớn vào vận hành thương mại thực sự.

V2000CG, còn được biết đến với biệt danh “Kerry O”, là máy bay vận tải không người lái, sử dụng hoàn toàn động cơ điện, trọng lượng cất cánh tối đa 2.000kg, tải hữu ích 400kg, tầm bay khoảng 200km, tốc độ hành trình 200km/h.

Điểm nổi bật là khả năng bay linh hoạt với thiết kế cánh cố định kết hợp khả năng cất/hạ cánh thẳng đứng, cho phép hoạt động ở nhiều địa hình khắc nghiệt – từ vùng núi, hải đảo đến đô thị đông đúc.

Máy bay có thể thực hiện nhiệm vụ thả hàng cứu trợ, chữa cháy từ trên cao, vận chuyển thiết bị đến các khu vực bị cô lập – tất cả mà không cần phi công điều khiển trực tiếp.

Theo Fengfei, để đạt được ba chứng chỉ trên, V2000CG đã phải trải qua hơn 40.000 km bay thử trên khắp Trung Quốc và quốc tế, từ đồng bằng Hoa Đông đến cao nguyên Thanh Hải, từ đảo Hải Nam đến tận UAE và Nhật Bản.

Việc chứng minh tính ổn định trong môi trường thực tế giúp mẫu máy bay này vượt qua được các tiêu chuẩn khắt khe nhất của CAAC.

Chuyên gia đánh giá việc đạt “tam chứng” là bước ngoặt giúp eVTOL Trung Quốc bước vào sản xuất hàng loạt. Fengfei chọn chiến lược “chở hàng trước, chở người sau” để đảm bảo an toàn, nhanh chóng chứng minh hiệu quả công nghệ – phản ánh triết lý phát triển thực dụng, bài bản của ngành hàng không tầng thấp Trung Quốc.

“Một vành đai, Một con đường” và giấc mơ “tơ lụa hàng không”

Sự trỗi dậy của ngành eVTOL Trung Quốc không thể tách rời khỏi chiến lược chính trị mang tên “Một vành đai, Một con đường” (BRI). Thay vì chỉ bán thiết bị đơn lẻ, Trung Quốc đang xuất khẩu trọn gói cả hệ sinh thái bay: từ máy bay, sân đỗ, bảo trì, đào tạo, đến quản lý không phận tầng thấp – định hình nên khái niệm “con đường tơ lụa trên không”.

Thương vụ giữa Volant – Pan Pacific và AVIC là hình mẫu điển hình. Bằng cách mang công nghệ sang, liên kết với địa phương và đưa vốn nhà nước hậu thuẫn vào, Trung Quốc đang mở ra các “điểm nối” mới trong mạng lưới hàng không châu Á – từ Thái Lan, Maldives, Sri Lanka cho đến Châu Phi.

Khi một quốc gia tiếp nhận eVTOL Trung Quốc, họ cũng đang đặt cược vào cả hạ tầng và hệ thống vận hành từ Trung Quốc. Điều đó tạo nên sự phụ thuộc công nghệ bền vững, đồng thời cho phép Bắc Kinh mở rộng ảnh hưởng không chỉ trong lĩnh vực hàng không mà cả trong thương mại, du lịch và cứu hộ khẩn cấp.

Mô hình “sản phẩm + hạ tầng + chính sách” của Trung Quốc đang tạo ra lợi thế cạnh tranh vượt trội so với các đối thủ phương Tây – vốn chủ yếu phát triển sản phẩm đơn lẻ.

Ở thời điểm hiện tại, không phải Joby hay Volocopter, chính Trung Quốc mới là bên đã thương mại hóa eVTOL một cách toàn diện và đang thúc đẩy “xuất khẩu theo cụm” ra thị trường quốc tế.

Tốc độ Trung Quốc – Bài học vượt mặt phương Tây

Dù khởi đầu sớm, nhiều startup eVTOL phương Tây như Joby, Archer, Volocopter vẫn kẹt ở giai đoạn thử nghiệm. Trong khi đó, Trung Quốc đã vượt lên với mẫu eVTOL được cấp phép đầy đủ, bay thử đô thị, ký đơn hàng xuất khẩu lớn và triển khai mạng lưới vận hành thực tế.

Trung Quốc có ba lợi thế then chốt: thị trường nội địa lớn, cấp phép linh hoạt và chính quyền vào cuộc đồng bộ. Năm 2024, “kinh tế tầng thấp” lần đầu được đưa vào Báo cáo công tác của Chính phủ. Các đô thị như Thượng Hải, Thâm Quyến, Hàng Châu đẩy mạnh hành lang bay, trạm cất hạ cánh và cơ sở bảo trì eVTOL.

Một đại diện trong ngành đã nhấn mạnh quyết tâm thương mại hóa: “Chúng ta không thể cứ giậm chân tại chỗ ở giai đoạn kể chuyện nữa. Năm nay nên là năm đầu tiên ứng dụng kinh tế tầng thấp. Chỉ khi có kịch bản ứng dụng thì mới có thể tạo ra chu kỳ thương mại.”

Ông cũng khẳng định: “Ngành công nghiệp này mong muốn mở rộng hợp tác trên quy mô lớn hơn và mạnh mẽ hơn.”

Thượng Hải nổi lên như trung tâm eVTOL của châu Á, quy tụ bốn công ty dẫn đầu gồm Volant, TCab, Fengfei và Vertaxi. Họ không chỉ nhận vốn đầu tư quốc tế, mà còn tích hợp với hệ sinh thái hạ tầng đô thị, kiểm soát không lưu và hỗ trợ chính sách.

Theo kế hoạch giai đoạn 2024–2027, Thượng Hải sẽ mở 400 tuyến bay tầng thấp. Nếu các dự án ở Thái Lan và Maldives thành công, chuẩn eVTOL “kiểu Trung Quốc” có thể trở thành mặc định tại Đông Nam Á. Đó không chỉ là chiến thắng công nghệ – mà là kết quả của chính sách, tốc độ và chiến lược đồng bộ hiếm có trong lịch sử ngành hàng không.

Kha Linh