120 máy bay Nga rầm rộ tham gia tập trận hải quân "Bão tháng Bảy"

Từ ngày 23/7 - 7/7 Hải quân Nga tiến hành cuộc tập trận quy mô lớn mang tên “Bão Tháng Bảy” trên bốn vùng biển chiến lược là Thái Bình Dương, Bắc Băng Dương, Baltic và Caspi.

Hơn 150 tàu chiến, 15.000 binh sĩ, cùng 120 máy bay quân sự được huy động, dưới sự chỉ huy trực tiếp của Đô đốc Alexander Moiseev, Tư lệnh Hải quân Nga.

Bên cạnh hoạt động tác chiến trên biển, một điểm nhấn đáng chú ý là vai trò ngày càng nổi bật của lực lượng hàng không hải quân, thành phần được đánh giá là đang dần trở thành trụ cột trong học thuyết tác chiến biển mới của Nga.

Không lực là xương sống của phòng thủ biển sâu

Trong bối cảnh các cuộc đối đầu trên biển ngày càng mang tính phi đối xứng và phụ thuộc nhiều vào công nghệ, lực lượng không quân vẫn đóng vai trò ngày càng then chốt trong bảo vệ, yểm trợ và mở rộng tầm tác chiến cho hải quân.

Tập trận Bão Tháng Bảy cho thấy Nga không chỉ dựa vào sức mạnh của tàu chiến hay tên lửa bờ biển, mà còn coi trọng việc triển khai đồng bộ các loại máy bay từ tiêm kích đa năng, máy bay tuần tra chống ngầm, cho tới máy bay mang vũ khí siêu vượt âm và hệ thống không người lái tân tiến.

Dẫn đầu trong số các máy bay chiến thuật tham gia tập trận là Su-30SM và Su-33, hai mẫu tiêm kích chủ lực của lực lượng hàng không hải quân Nga.

Trong đó, Su-30SM, với khả năng mang vũ khí đối hạm như tên lửa Kh-31AD hay Kh-35UE, có thể thực hiện cả vai trò yểm trợ hỏa lực lẫn tấn công tầm xa, đặc biệt hiệu quả khi phối hợp với nhóm tàu mặt nước.

Còn Su-33, vốn là chiến đấu cơ chuyên dùng trên tàu sân bay, đảm nhiệm nhiệm vụ phòng không và đánh chặn, bảo vệ các cụm tác chiến hải quân trước nguy cơ bị tập kích bất ngờ từ không trung.

Những dòng máy bay này, theo giới chuyên gia, đã được đưa vào vận hành với tần suất cao tại các vùng biển Baltic và Caspi – nơi có địa hình hẹp, không gian tác chiến bị giới hạn và yêu cầu phản ứng nhanh với các mối đe dọa cả từ trên không lẫn dưới mặt biển.

Tấn công chiến lược từ không trung

Một điểm nổi bật trong cuộc tập trận lần này là sự hiện diện của tiêm kích MiG-31K mang theo tên lửa siêu thanh Kh-47M2 Kinzhal, một trong những vũ khí chiến lược hiếm hoi có thể xuyên thủng lưới phòng không hiện đại.

Với tốc độ lên đến Mach 10 và tầm bắn hơn 2.000 km, tổ hợp MiG-31K/Kinzhal tạo ra “vùng cấm tiếp cận” rộng lớn, đủ sức răn đe cả nhóm tác chiến tàu sân bay hoặc căn cứ tiền phương của đối phương.

Theo chuyên gia quân sự Pavel Felgenhauer, việc tích hợp các loại vũ khí siêu vượt âm vào hệ thống hải quân không chỉ nhằm mục tiêu phô diễn năng lực công nghệ, mà còn thể hiện tham vọng định hình lại cách thức Nga kiểm soát biển khơi.

Nga không chỉ mong muốn kiểm soát bằng tàu nổi, mà bằng khả năng tung đòn từ trên không ở tầm xa chiến lược.

Tuần tra săn ngầm

Ở tuyến tác chiến chống ngầm, Nga triển khai bộ đôi Tu-142MZ và Il-38N, những mẫu máy bay tuần tra hải quân có năng lực bao quát và dò tìm mục tiêu dưới mặt nước ở độ sâu lớn.

Tu-142MZ, với tầm bay kéo dài hơn 10 giờ, là công cụ không thể thiếu trong tuần tra khu vực Bắc Băng Dương, nơi tàu ngầm hạt nhân thường xuyên hoạt động.

Trong khi đó, Il-38N với hệ thống radar Novella-P-38 cho phép theo dõi các tàu ngầm đối phương di chuyển trong vùng nước nông, đặc biệt phù hợp cho các hoạt động ở biển Caspi hoặc vùng ven Baltic.

Trong cấu trúc phòng thủ biển hiện đại, vai trò của các máy bay săn ngầm không chỉ dừng ở phát hiện và truy kích tàu ngầm, mà còn là mắt xích quan trọng kết nối thông tin với hệ thống tên lửa bờ và tàu chiến, giúp tạo lập ưu thế kiểm soát mặt nước.

UAV và chiến tranh không người lái

Một điểm nhấn chiến lược của Bão Tháng Bảy là việc Nga triển khai rộng rãi máy bay không người lái (UAV), bao gồm cả UAV trinh sát như Orlan-10, Forpost-R và UAV tấn công thế hệ mới như Sirius.

Những phương tiện này đóng vai trò giả lập mục tiêu, kiểm tra năng lực phòng không của tàu chiến, đồng thời là công cụ phản ứng nhanh trong môi trường chiến tranh phi đối xứng đặc biệt tại các khu vực có xung đột hoặc nguy cơ tiếp xúc gần như Biển Đen hay eo biển Kuril.

Việc đưa UAV vào huấn luyện tác chiến cho thấy Nga đang thích ứng với xu thế mới trong chiến tranh hiện đại, nơi khả năng triển khai nhanh, chi phí thấp và mức độ rủi ro thấp của UAV đang làm thay đổi hoàn toàn khái niệm kiểm soát biển.

Điểm đặc biệt của cuộc tập trận không nằm ở từng loại khí tài riêng lẻ, mà ở cách Nga phối hợp chúng thành một mạng lưới thống nhất.

Từ máy bay chiến đấu, trinh sát, săn ngầm, UAV, cho đến hệ thống radar bờ biển và tàu chiến mặt nước, tất cả đều vận hành theo mô hình tác chiến liên quân, được điều phối thông qua các trung tâm chỉ huy và hệ thống thông tin điện tử tích hợp.

Điều này phản ánh rõ ràng một hướng đi chiến lược rằng trong điều kiện lực lượng tàu mặt nước có phần suy giảm sau các tổn thất tại Biển Đen, Nga đang dồn lực để củng cố “lớp không gian” của hải quân và lấy không quân làm cánh tay vươn xa, mở rộng tầm đánh và kiểm soát biển sâu.

Cuộc tập trận “Bão Tháng Bảy” là phép thử chiến lược cho một mô hình tác chiến mới, nơi máy bay – cả có người lái và không người lái, trở thành thành phần then chốt của hải quân Nga.

Với sự phối hợp chặt chẽ giữa Su-30SM, MiG-31K, Tu-142, Il-38N và UAV tấn công, Moscow đang từng bước tái định nghĩa sức mạnh hải quân không chỉ bằng hạm đội tàu, mà bằng quyền kiểm soát trên không trung, yếu tố quyết định trong các cuộc đối đầu trên biển thế kỷ 21.