Tranh cãi nên hay không lắp camera buồng lái sau thảm họa Air India
Vụ tai nạn thảm khốc của Air India đang làm thổi bùng tranh cãi toàn cầu về việc nên hay không lắp camera trong buồng lái.
Mới đây, Giám đốc điều hành Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) ông Willie Walsh đã lần đầu tiên lên tiếng kêu gọi một giải pháp gây tranh cãi. Đó là việc lắp đặt camera ghi hình trong buồng lái nhằm hỗ trợ điều tra tai nạn.
Phát biểu với truyền thông Singapore ngày 16/7, ông Walsh nhấn mạnh: "Dựa trên những gì chúng ta biết đến hiện tại, rất có thể một đoạn ghi hình bên cạnh dữ liệu ghi âm sẽ hỗ trợ đáng kể cho quá trình điều tra."
Đây là lần đầu tiên người đứng đầu IATA công khai ủng hộ chủ trương vốn bị các hiệp hội phi công phản đối gay gắt trong nhiều năm qua vì lo ngại quyền riêng tư và nguy cơ bị lạm dụng dữ liệu.
Tuy nhiên, ông Walsh là một cựu phi công khẳng định có thể hiểu được sự dè dặt của đội ngũ buồng lái, nhưng đồng thời nhấn mạnh:
"Ngành hàng không luôn đi đầu trong việc chia sẻ thông tin vì an toàn, và chúng ta cần đảm bảo mọi cuộc điều tra tai nạn đều toàn diện và minh bạch."
Cuộc điều tra hé lộ bất thường kỹ thuật trên Boeing 787
Cuộc tranh luận xoay quanh vấn đề camera buồng lái được thổi bùng trở lại sau khi Ủy ban Điều tra Tai nạn Hàng không Ấn Độ (AAIB) công bố báo cáo sơ bộ hôm 11/7.
Báo cáo đã chỉ ra chi tiết gây chấn động hai công tắc điều khiển nhiên liệu của chiếc Boeing 787 đã bị chuyển sang chế độ “cắt” (cutoff) chỉ vài giây sau khi máy bay cất cánh, khiến cả hai động cơ ngừng hoạt động gần như đồng thời.
Đáng chú ý, đoạn ghi âm buồng lái trích trong báo cáo cho thấy một phi công đã hỏi đồng nghiệp: “Tại sao anh lại ngắt nhiên liệu?”, và nhận được câu trả lời: “Tôi không làm điều đó.”
Điều này đặt ra nghi vấn lớn về nguyên nhân thao tác là lỗi kỹ thuật, lỗi người hay do hệ thống điều khiển.
Báo cáo cũng dẫn lại khuyến nghị năm 2018 của Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) yêu cầu kiểm tra cơ chế khóa của công tắc nhiên liệu trên một số mẫu máy bay Boeing bao gồm 787.
Dù FAA chưa từng yêu cầu sửa chữa bắt buộc, tình tiết này càng làm dấy lên lo ngại về độ an toàn của thiết kế gốc.
Trao đổi với FlightGlobal, chuyên gia kỹ thuật hàng không Martin Solberg, người từng làm việc cho một hãng bay châu Âu vận hành Boeing 787, nhận định:
"Việc hai công tắc ngắt nhiên liệu bị chuyển gần như đồng thời sau cất cánh là rất bất thường. Đây không phải là thao tác được thực hiện trong giai đoạn bay này và càng không thể cùng lúc trừ phi có lỗi điều khiển điện tử hoặc hành động có chủ đích."
Ông Solberg nhấn mạnh rằng nếu có hình ảnh video buồng lái, các điều tra viên có thể xác định liệu tay phi công có thực sự chạm vào công tắc hay hệ thống đã tự động can thiệp.
Một chuyên gia khác từ Viện Nghiên cứu Tai nạn Hàng không châu Á, yêu cầu giấu tên, cũng cho rằng:
"Sự vắng mặt của bằng chứng hình ảnh khiến cuộc điều tra như mảnh ghép thiếu trong trò chơi ghép hình. Những vụ như Air India cho thấy cần thiết phải nâng chuẩn ghi dữ liệu buồng lái trong thời đại kỹ thuật số."
Phản ứng toàn cầu và áp lực tăng lên Boeing
Sau khi báo cáo được công bố, nhiều hãng hàng không bao gồm Singapore Airlines và Scoot đã chủ động tiến hành kiểm tra phòng ngừa hệ thống công tắc nhiên liệu trên toàn bộ dòng Boeing 787 của mình.
Dù Boeing chưa đưa ra chỉ đạo chính thức, nhưng giới chuyên môn cho rằng hãng sản xuất Mỹ có thể sẽ phải đối mặt với các yêu cầu cải tiến thiết kế.
Ông Walsh ca ngợi việc AAIB công bố báo cáo sơ bộ chi tiết, giúp tạo áp lực cần thiết buộc các nhà sản xuất phải minh bạch và chủ động hơn.
Ngoài câu chuyện về camera và công tắc, người đứng đầu IATA cũng gửi đi thông điệp rõ ràng:
"Chúng tôi kêu gọi các chính phủ công bố báo cáo tai nạn đúng thời hạn theo quy định quốc tế. Càng sớm minh bạch, cả ngành càng có thể học hỏi và cải thiện."
Trường hợp Air India cho thấy điều tra hàng không không chỉ là trách nhiệm quốc gia mà là vấn đề toàn cầu, nơi từng chi tiết dù là nút công tắc nhỏ hay đoạn video ngắn đều có thể quyết định sinh mạng của hàng trăm con người.