Mỹ thử nghiệm máy bay X-Plane tốc độ cao không cần đường băng
Cơ quan Dự án Nghiên cứu Quốc phòng Tiên tiến Hoa Kỳ (DARPA) đã chọn Bell Textron để chế tạo một máy bay thử nghiệm tốc độ cao không cần đường băng, loại bỏ đối thủ cạnh tranh Aurora Flight Sciences khỏi chương trình.
Trong thông cáo báo chí ngày 9/7, Bell cho biết họ đã được chọn tham gia Giai đoạn 2 của chương trình Speed and Runway Independent Technologies (SPRINT) của DARPA, cho phép công ty tiếp tục thực hiện “thiết kế, chế tạo, thử nghiệm mặt đất và chứng nhận” mẫu máy bay X-plane của mình. Giai đoạn 3 cũng đã được lên kế hoạch để thử nghiệm bay.
Một phát ngôn viên của DARPA xác nhận với trang Breaking Defense rằng Bell là công ty duy nhất được chọn cho giai đoạn 2 của chương trình SPRINT.
DARPA kỳ vọng chương trình này sẽ hoàn thiện mẫu trình diễn vào năm 2027 và tiến hành bay thử vào năm 2028. Cơ quan này đang đề nghị ngân sách 55,2 triệu USD cho năm tài khóa 2026, theo các tài liệu ngân sách.
“Bell rất vinh dự khi được chọn vào giai đoạn tiếp theo của chương trình SPRINT và rất hào hứng khi được trình diễn một mẫu máy bay hoàn toàn mới với công nghệ ‘stop/fold’ lần đầu tiên trên thế giới”, ông Jason Hurst, Phó Chủ tịch Kỹ thuật của Bell, cho biết. “Chúng tôi đã nỗ lực hơn 10 năm để đạt được thành tựu này, dựa trên gần 90 năm kinh nghiệm phát triển máy bay X-plane nhằm mang lại công nghệ mới cho quân đội.”
Chương trình máy bay X có thể cất/hạ cánh thẳng đứng
Chương trình SPRINT là nỗ lực hợp tác giữa DARPA và Bộ Tư lệnh Tác chiến Đặc biệt Hoa Kỳ (SOCOM), nhằm tạo ra một loại máy bay X có thể cất cánh và hạ cánh thẳng đứng, bay với tốc độ 400–450 hải lý/giờ (tương đương hơn 800 km/h), và có khả năng lơ lửng trong môi trường khắc nghiệt từ các bề mặt chưa được chuẩn bị, theo mô tả của DARPA.
.png)
Cơ quan này cho biết mục tiêu của chương trình là xác nhận các công nghệ nền tảng, có thể sau đó được ứng dụng trên nhiều thiết kế và kích cỡ máy bay khác nhau.
Giai đoạn đầu của chương trình SPRINT từng có sự tham gia của các đối thủ như Northrop Grumman, Piasecki Aircraft Corp., Aurora và Bell. Năm ngoái, Aurora và Bell là hai cái tên được chọn để tiếp tục vào giai đoạn 1B.
Trong một tuyên bố hôm 9/7, Aurora, công ty con của Boeing, cho biết: “Chúng tôi đã thiết kế một mẫu X-plane với cánh quạt tích hợp trong cánh (fan-in-wing) nhằm tạo ra sự kết hợp mang tính đột phá giữa tốc độ bay cao và khả năng hoạt động không cần đường băng. Các thử nghiệm trong giai đoạn 1 đã xác thực khả năng khả thi của thiết kế và các ước tính hiệu suất máy bay.”
Aurora nói thêm rằng họ “tự hào về những tiến bộ đạt được qua chương trình SPRINT” và đang mong muốn áp dụng công nghệ quạt trong cánh cho các chương trình máy bay tốc độ cao và cất cánh thẳng đứng trong tương lai.
Công nghệ “stop/fold” độc đáo của Bell
Trong quá trình giảm thiểu rủi ro cho chương trình SPRINT, Bell cho biết họ đã trình diễn công nghệ cánh quạt gập được, hệ thống động lực tích hợp, và kiểm soát bay tại Căn cứ Không quân Holloman, đồng thời thử nghiệm trong hầm gió tại Viện Nghiên cứu Hàng không Quốc gia thuộc Đại học Bang Wichita.
Công nghệ “stop/fold” của Bell bao gồm một cánh quạt nghiêng dùng để bay lơ lửng và cất/hạ cánh thẳng đứng, sau đó có thể gập lại để giảm lực cản, trong khi động cơ phản lực sẽ đảm nhiệm lực đẩy về phía trước để đạt tốc độ cao hơn, theo The Warzone.
Bell từng quảng bá mẫu X-plane này như một hệ thống không người lái, có thể hoạt động trên biển, nhắm đến các nhiệm vụ trong khu vực khó tiếp cận như Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, nơi thiếu sân bay hoặc đường băng phù hợp.
Ngoài chương trình SPRINT, Bell còn đang tham gia phát triển các mẫu máy bay thế hệ tiếp theo khác, nổi bật là V-280 Valor – mẫu máy bay đã được Lục quân Mỹ chọn cho chương trình Tấn công tầm xa tương lai (FLRAA). Lục quân hiện đang đẩy nhanh tiến độ chương trình này.