Canada bước vào đường đua không gian với tên lửa siêu thanh
Canada chuẩn bị phóng tên lửa do chính mình chế tạo, đánh dấu bước khởi đầu cho ngành công nghiệp không gian nội địa.
Hai công ty NordSpace và ProtoSpace đang đặt nền móng cho sứ mệnh không gian đầu tiên do quốc gia này tự thực hiện.
Tại một địa điểm ven biển ở Newfoundland, một tên lửa mới do Canada sản xuất đang chuẩn bị cất cánh. Đây là nỗ lực tiên phong của NordSpace – công ty khởi nghiệp đang hướng tới vụ phóng thương mại bằng tên lửa nhiên liệu lỏng đầu tiên trong lịch sử Canada.
Dự kiến, vào giữa tháng 8, Taiga – mẫu tên lửa siêu thanh nhỏ gọn do NordSpace chế tạo – sẽ thực hiện chuyến bay thử nghiệm dưới quỹ đạo.
Đồng hành cùng NordSpace là ProtoSpace – một nhánh của công ty sản xuất Protocase – nổi bật với khả năng sản xuất các linh kiện vũ trụ chỉ trong vài ngày, thay vì vài tuần như thông lệ.
Hai công ty đang chung tay xây dựng một ngành công nghiệp không gian “made in Canada”: từ cơ sở hạ tầng, sản xuất linh kiện, đến khả năng phóng độc lập từ lãnh thổ quốc gia.
“Canada luôn đóng vai trò hỗ trợ trong các dự án không gian, nhưng chưa từng dẫn đầu,” Rahul Goel – CEO kiêm đồng sáng lập NordSpace – chia sẻ. “Điểm thiếu lớn nhất chính là khả năng phóng độc lập.”
Mở đường bằng Taiga
Taiga sẽ chưa lên quỹ đạo trong lần phóng tới, nhưng đây là bước khởi đầu cho mục tiêu dài hạn: đưa các tải trọng do Canada sản xuất, phóng từ cảng vũ trụ Canada, bằng chính tên lửa Canada. Chuyến bay thứ hai – hoàn chỉnh hơn – dự kiến diễn ra cuối năm nay hoặc đầu 2026.
Sau Taiga, NordSpace sẽ phát triển Tundra – một phương tiện phóng tương đương tên lửa Electron của Rocket Lab, có khả năng đưa 500 kg lên quỹ đạo Trái đất thấp (LEO). Mục tiêu là ra mắt Tundra vào cuối 2027.
Về lâu dài, NordSpace đặt tham vọng phát triển Titan – tên lửa tái sử dụng nặng 5 tấn cho LEO, nhằm đạt đến tầm vóc của Falcon 9 (SpaceX). Công ty kỳ vọng có thể phóng ít nhất một lần mỗi tháng vào cuối thập kỷ này.
Nền tảng hạ tầng và nội lực quốc gia
Khu phức hợp vũ trụ ASX (Atlantic Spaceport Complex) rộng 60 ha tại Newfoundland được thiết kế để hỗ trợ nhiều loại vụ phóng, gồm cả các đối tác trong và ngoài nước. “Chúng tôi xây hai bệ phóng – một dành riêng cho các đối tác khác,” Goel cho biết.
Đặc biệt, NordSpace tự phát triển toàn bộ động cơ: Hadfield (giai đoạn một) và Garneau (giai đoạn hai), sử dụng công nghệ in 3D, làm mát tái tạo và sản xuất bồi đắp.
Ban đầu, Goel tưởng phải nhập khẩu phần lớn linh kiện, nhưng sau phát hiện chỉ trong bán kính 10 phút quanh trụ sở có đến năm công ty từng cung cấp linh kiện cho động cơ Raptor và Merlin (của SpaceX).
ProtoSpace đóng vai trò tăng tốc sản xuất cho toàn ngành vũ trụ Canada. Chủ tịch Doug Milburn nhấn mạnh: “Tốc độ là yếu tố sống còn. Dự án càng chậm, chi phí càng tăng và khả năng thất bại càng cao.”
Vượt rào cản quản lý
Một trong những thách thức lớn nhất hiện nay là hệ thống pháp lý. Canada vẫn chưa có khung cấp phép hoàn chỉnh cho các vụ phóng thương mại. NordSpace quyết định đi trước một bước, nộp đơn xin cấp phép cho cả chuyến bay dưới quỹ đạo như Taiga, nhằm giúp các bên làm quen quy trình quản lý từ sớm.
Goel kỳ vọng vụ phóng sắp tới sẽ là cú hích cho hệ sinh thái không gian nội địa, bất chấp thái độ dè dặt của nhiều địa phương. "Chúng tôi từng bị từ chối tại hầu hết mọi nơi từng đề xuất thử nghiệm động cơ," ông chia sẻ. Cuối cùng, NordSpace đã mua lại một mỏ bỏ hoang làm địa điểm thử nghiệm.
Một biểu tượng quốc gia
Theo Goel, Canada có lợi thế cạnh tranh khi không bị ràng buộc bởi ITAR – quy định kiểm soát công nghệ nghiêm ngặt như tại Mỹ – điều này giúp mô hình NordSpace hấp dẫn với các quốc gia đang tìm cách phát triển chương trình không gian riêng như Kenya, Peru, Philippines…
“Chúng tôi không xây dựng NordSpace chỉ để kể câu chuyện của một nhóm người chinh phục điều không tưởng,” Goel nói. “Chúng tôi muốn chứng minh rằng điều này hoàn toàn khả thi, thậm chí với ngân sách dưới 100 triệu USD.”
Hơn cả một công ty, NordSpace đang khơi dậy khát vọng chinh phục vũ trụ bằng nội lực Canada – một biểu tượng cho sự tự chủ công nghệ, năng lực sản xuất và khả năng đổi mới quốc gia.