Cơ quan An ninh Vận tải Hoa Kỳ (TSA) vừa thông báo chấm dứt quy định bắt buộc hành khách phải tháo giày khi đi qua các trạm kiểm tra tại sân bay.
Theo đó, Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem công bố quyết định này vào ngày 8/7 tại sân bay quốc gia Ronald Reagan ở Arlington, Virginia kết thúc gần hai thập kỷ áp dụng một trong những quy định an ninh bị nhiều người xem là "rườm rà và khó chịu nhất".
Bóng đen "Đánh bom giày"
Quy định buộc phải tháo giày khi kiểm tra an ninh được áp dụng sau vụ việc chấn động năm 2001. Richard Reid tên khủng bố có biệt danh “kẻ đánh bom giày” đã tìm cách kích nổ chất nổ giấu trong giày trên chuyến bay từ Paris đến Miami.
Richard Reid được mệnh danh là Kẻ đánh bom giày.
Sự kiện đó, cùng với nỗi ám ảnh dai dẳng từ các cuộc tấn công ngày 11/9, là nguyên cớ tạo ra loạt biện pháp an ninh khắt khe, trong đó việc cởi giày trở thành biểu tượng của "kỷ nguyên kiểm soát tuyệt đối" trong ngành hàng không Mỹ.
Trong gần 20 năm, quy định này không chỉ gây khó chịu mà còn làm chậm đáng kể quá trình kiểm tra an ninh đặc biệt tại các sân bay lớn như Atlanta, JFK hay LAX, nơi hàng trăm nghìn lượt hành khách di chuyển mỗi ngày.
“
Chúng tôi tin tưởng rằng quyết định này sẽ giảm thiểu thời gian chờ đợi, nâng cao trải nghiệm của hành khách mà không làm suy giảm tiêu chuẩn an ninh.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem
Công nghệ thay đổi cuộc chơi?
Theo giới chuyên gia, việc hủy bỏ quy định tháo giày là kết quả của sự tiến bộ mạnh mẽ trong công nghệ soi chiếu và phân tích hành lý.
Các hệ thống máy quét CT 3D hiện đại, công nghệ phân tích dấu hiệu bất thường bằng trí tuệ nhân tạo (AI), và các thiết bị nhận diện sinh trắc học đã giúp TSA phát hiện vật thể nguy hiểm mà không cần yêu cầu hành khách phải tháo bỏ giày như trước.
“
TSA đang chuyển từ mô hình kiểm tra thủ công, gây phiền hà, sang mô hình an ninh dựa trên công nghệ tiên đoán và phân tích rủi ro. Việc cởi giày từng là cần thiết, nhưng với máy quét mới, giày giờ đây không còn là ‘vùng mù’ nữa.
Jeffrey Price – Chuyên gia an ninh hàng không tại Đại học Metropolitan
Tuy vậy, ông cũng cảnh báo rằng chính sách mới cần đi kèm với huấn luyện chuyên sâu cho nhân viên an ninh để nhận diện các mối đe dọa không điển hình, vì công nghệ dù tiên tiến vẫn có thể bị đánh lừa.
Hành khách đến Mỹ sẽ không phải tháo giày để kiểm tra ở các sân bay.
Linh hoạt nhưng không thả lỏng
Dù quy định cởi giày bị xóa bỏ, giới chức Mỹ khẳng định một số hành khách vẫn có thể bị yêu cầu tháo giày nếu có nghi vấn cần kiểm tra bổ sung.
Điều này đặt ra câu hỏi về tính đồng nhất trong áp dụng và khả năng bị lạm dụng tùy nghi.
“
Việc để lại khoảng trống cho đánh giá chủ quan có thể dẫn đến tình trạng không công bằng trong kiểm tra an ninh. TSA cần minh bạch về các tiêu chí bổ sung để duy trì niềm tin công chúng.
Chuyên gia chính sách hàng không Harriet Holmes thuộc tổ chức RAND Corporation
Trong khi đó, chương trình TSA PreCheck vốn miễn trừ quy định cởi giày từ năm 2013 được cho là vẫn giữ nguyên lợi thế cạnh tranh.
“
PreCheck vẫn là lựa chọn tối ưu vì hành khách không chỉ được giữ nguyên giày mà còn không cần tháo thắt lưng, áo khoác hay lấy máy tính, chất lỏng đúng chuẩn ra khỏi hành lý.
Bộ trưởng An ninh Nội địa Kristi Noem
Một thay đổi nhỏ, tác động lớn
Theo thống kê của Bộ Giao thông Vận tải Mỹ, hơn 1 tỷ hành khách đã bay qua các sân bay nội địa trong năm tài khóa 2023.
Việc mỗi người không phải cúi xuống tháo rồi xỏ lại giày không chỉ tiết kiệm vài giây cá nhân, mà còn có thể giảm hàng triệu giờ chờ đợi trong năm.
Cơ quan An ninh Vận tải Hoa Kỳ chính thức bỏ quy định cởi giày tại sân bay.
Với tốc độ xử lý kiểm tra được tăng cường, các sân bay có thể bố trí lại luồng hành khách, giảm ùn ứ, đặc biệt trong mùa cao điểm.
Bên cạnh yếu tố tiện lợi, thay đổi này còn mang ý nghĩa biểu tượng sâu sắc khi nước Mỹ đang từng bước gỡ bỏ những "di sản tâm lý" của kỷ nguyên hậu 11/9. Tuy vậy, không ít chuyên gia vẫn giữ thái độ dè chừng.
John Pistole-m
“
Chúng ta nên ăn mừng những tiến bộ về công nghệ, nhưng cũng phải hiểu rằng, bất kỳ sự nới lỏng nào cũng tiềm ẩn rủi ro. Sự cảnh giác không bao giờ là lỗi thời.
Cựu Giám đốc TSA John Pistole
Việc chấm dứt quy định cởi giày là một bước đi táo bạo thể hiện sự chuyển mình của ngành an ninh hàng không Mỹ từ mô hình kiểm soát thủ công sang tiếp cận thông minh dựa trên công nghệ.
Tuy nhiên, sự thành công của chính sách này phụ thuộc vào khả năng quản lý rủi ro, minh bạch trong thực thi và cam kết không đánh đổi an toàn vì tiện lợi.
