Khi AI trở thành huấn luyện viên của phi công

Từ chương trình lý thuyết đến mô phỏng thực hành

Dẫn đầu xu hướng là CAE – tập đoàn hàng không vũ trụ Canada hiện đào tạo hơn 150.000 phi công mỗi năm tại hơn 240 trung tâm trên toàn thế giới. Theo ông Christopher Ranganathan, Giám đốc đào tạo hàng không thương mại tại CAE, AI đang được tích hợp vào mọi khâu trong chu trình đào tạo ADDIE (Phân tích – Thiết kế – Phát triển – Triển khai – Đánh giá).

“AI không chỉ hỗ trợ xây dựng chương trình giảng dạy, mà còn mô phỏng được nhiều tình huống huấn luyện phức tạp, điều chỉnh nội dung đào tạo theo điểm mạnh – yếu của từng học viên và cung cấp phản hồi theo thời gian thực,” ông Ranganathan cho biết.

Tại CAE, AI còn được sử dụng để thiết kế bài kiểm tra, tối ưu hóa mục tiêu học tập theo chuẩn quy định, và cung cấp dữ liệu hiệu suất từ hàng triệu sự kiện huấn luyện, giúp giảng viên và quản lý đào tạo có cái nhìn toàn diện hơn.

Rise – Nền tảng tự động hóa kết hợp giám sát của con người

Một ví dụ tiêu biểu là nền tảng Rise của CAE, kết hợp dữ liệu đo từ xa và theo dõi chuyển động mắt để phân tích hiệu suất bay của học viên trong buổi mô phỏng. AI đảm nhiệm việc ghi nhận các chỉ số kỹ thuật, trong khi huấn luyện viên có thể tập trung quan sát hành vi và phản xạ tình huống của phi công – sự kết hợp được kỳ vọng sẽ nâng tiêu chuẩn huấn luyện lên tầm cao mới.

AI cũng đang đóng vai trò trung tâm trong việc cá nhân hóa chương trình Đào tạo dựa trên bằng chứng (EBT) – mô hình học dựa trên dữ liệu thực tế thay vì chỉ dựa trên quy trình tiêu chuẩn. Theo CAE, tương lai của EBT sẽ được “lái” bởi 70% nội dung chuẩn máy bay, 20% phân tích AI từ tập thể phi hành đoàn và 10% từ dữ liệu riêng của từng cá nhân.

Từ đánh giá hiệu suất đến huấn luyện từ xa

Không chỉ CAE, nhiều tổ chức khác cũng đang đưa AI vào thực tiễn. Acron Aviation – tiền thân là L3Harris Commercial Aviation Solutions – gần đây đã ra mắt Astra, ứng dụng giúp phi công truy cập dữ liệu hiệu suất và đề xuất cải thiện trước và sau mỗi chuyến bay. Sử dụng kho dữ liệu từ 45 triệu chuyến bay, Astra cho phép so sánh hiệu suất cá nhân với trung bình của đội bay và khuyến nghị hành vi bay hiệu quả hơn.

Trong khi đó, Axis Flight Simulation, nhà sản xuất máy bay mô phỏng có trụ sở tại châu Âu, đã tích hợp AI vào thiết bị mô phỏng, công cụ VR và các mô-đun đào tạo trực tuyến. AI tại Axis theo dõi hành động của phi công, so sánh với chuẩn huấn luyện, và đưa ra phản hồi ngay lập tức – thậm chí là phản hồi bằng giọng nói – giúp giảng viên tập trung vào hướng dẫn thay vì ghi chép.

“AI của chúng tôi xử lý toàn bộ việc thu thập và phân tích dữ liệu huấn luyện. Kết quả là đánh giá được chuẩn hóa, học viên nhận phản hồi tức thời, còn giảng viên thì tiết kiệm thời gian”, ông Christian Theuermann, thành viên Ban điều hành của Axis, chia sẻ.

Tối ưu hoá đào tạo, tối giản chi phí

Một điểm đáng chú ý là hệ thống AI của Axis được phát triển trên nền tảng game engine, giúp tối ưu chi phí triển khai, vận hành nhẹ, dễ mở rộng và không yêu cầu nâng cấp phần cứng – lợi thế đặc biệt trong giai đoạn đại dịch.

Axis đang hướng đến mô hình đào tạo 24/7 với môi trường mô phỏng thực tế hỗn hợp (Mixed Reality), giúp phi công có thể luyện tập tại nhà, trong môi trường chi phí thấp mà vẫn đạt hiệu quả tương đương mô phỏng đầy đủ.

AI không còn là tương lai – mà là thực tại trong buồng lái

Từ Montreal đến Frankfurt, từ thiết bị mô phỏng đến iPad trên buồng lái ở độ cao trên 10.000 mét, AI đang định hình lại toàn bộ hành trình đào tạo phi công. Không chỉ thay đổi về công nghệ, mà còn thay đổi cả tư duy tiếp cận: cá nhân hóa – dựa trên dữ liệu – hướng đến thực chiến.

Trí tuệ nhân tạo không còn là tiện ích tương lai – mà đang trở thành một phần không thể thiếu trong đào tạo hàng không hiện đại.

Lê Linh