Khu thương mại tự do đầu tiên ở Việt Nam kết nối cả cảng biển và sân bay
Nam Bình•28/06/2025 18:48
Sau Khu thương mại tự do đầu tiên tại Đà Nẵng vừa Thủ tướng Chính phủ cấp phép thành lập, Đồng Nai đang chạy đua các công tác chuẩn bị để xây dựng Khu thương mại tự do, gắn với sân bay Long Thành.
Mới đây, UBND tỉnh Đồng Nai vừa công bố kế hoạch xây dựng đề án khu thương mại tự do (FTZ), tạo động lực cất cánh cùng sân bay Long Thành.
Đây là dự án được kỳ vọng tạo động lực mới cho tăng trưởng GRDP của Đồng Nai, thu hút đầu tư quốc tế, tạo việc làm với thu nhập cao cho người lao động…
FTZ đầu tiên với đa hệ sinh thái
Theo đề án, khu thương mại tự do tại Đồng Nai có diện tích rộng khoảng 8.100–8.300 ha, với tổng vốn đầu tư khoảng 16 tỷ USD. Sẽ có bốn khu chức năng chính được tích hợp trong FTZ Đồng Nai, gồm: Khu sản xuất (gần 3.100ha); khu chức năng logistics (hơn 2.200ha); khu tài chính - thương mại - dịch vụ (1.500ha); khu nghiên cứu đổi mới sáng tạo, công nghệ thông tin, kinh tế số (hơn 1.400ha).
Đồng Nai sẽ lựa chọn 18 ngành nghề trong khu thương mại, gồm logistics số, điện tử, cơ khí, công nghệ thông tin, dược phẩm, chế biến thực phẩm, đào tạo nhân lực...
Ngoài gắn với sân bay Long Thành, việc kết nối với cảng nước sâu Phước An giúp FTZ Đồng Nai hình thành chuỗi logistics đa phương thức. Ảnh minh họa.
Đây là khu FTZ đầu tiên tại Việt Nam được thiết kế để kết nối trực tiếp với sân bay Long Thành và cảng biển Phước An, tạo chuỗi logistics đa phương thức nhằm tối ưu chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.
Đồng thời, cũng là khu thương mại tự do đầu tiên tích hợp đầy đủ cả hệ sinh thái từ sản xuất, logistics sân bay – cảng nước sâu gắn với các hoạt động thương mại, dịch vụ tài chính, công nghiệp công nghệ cao và các chức năng phụ trợ khác.
Dự án do đó được kỳ vọng tạo động lực mới cho tăng trưởng GRDP của Đồng Nai, thu hút đầu tư quốc tế, tạo việc làm với thu nhập cao...
Theo UBND tỉnh Đồng Nai, mục tiêu lập khu thương mại tự do nhằm khai thác tối đa về lợi thế sân bay Long Thành, cảng Phước An và hệ thống các khu công nghiệp đang hoạt động trên địa bàn tỉnh.
Ngoài ra, FTZ của Đồng Nai có nhiều lợi thế như vị trí cạnh sân bay Long Thành, cung cấp lưu lượng hành khách lớn. Trong tương lai, hạ tầng đô thị khu vực quanh sân bay Long Thành phát triển mạnh mẽ với hệ thống kết nối giao thông thuận tiện như đường Vành đai 4 – TP.HCM, đường cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, đường tỉnh 769E kết nối từ sân bay Long Thành đến cao tốc Phan Thiết - Dầu Giây, đường tỉnh 773 kết nối từ đường vành đai 4 đến Cẩm Mỹ, Xuân Lộc...
Việc kết nối với trung tâm tài chính quốc tế tại TPHCM cũng sẽ giúp doanh nghiệp trong khu thương mại tự do tiếp cận dễ dàng dịch vụ tài chính, đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao. Đề án cũng đề xuất xây dựng Trung tâm Giao dịch vàng quốc tế tại Đồng Nai.
FTZ Đồng Nai có tổng diện tích hơn 8.100 ha, nằm cạnh sân bay Long Thành. Ảnh: UBND Đồng Nai.
Để thu hút doanh nghiệp, nhà đầu tư, tỉnh Đồng Nai đưa ra các chính sách miễn thuế thu nhập doanh nghiệp thời gian 5 năm các ngành ưu tiên cho các công ty hoạt động trong khu thương mại tự do; miễn thuế thu nhập cá nhân trong 5 năm cho chuyên gia, người lao động làm việc trong khu thương mại tự do (chỉ áp dụng đối với người nước ngoài) và miễn thuế giá trị gia tăng.
Trong khi đó, thời gian cho thuê đất tại FTZ Đồng Nai tối đa là 70 năm và xem xét gia hạn từ 10 đến 29 năm; miễn tiền thuê đất trong 20 năm đầu tiên. Tỉnh Đồng Nai cũng kiến nghị Quốc hội, Chính phủ sớm Luật hóa việc thành lập khu thương mại tự do tại các địa phương để tỉnh có căn cứ pháp lý để triển khai thực hiện.
Kỳ vọng tạo sức bật mạnh mẽ
Với vị trí liền kề TP.HCM và kết nối với các địa phương Bình Dương, Bà Rịa - Vũng Tàu và Lâm Đồng, Đồng Nai được xem như cầu nối quan trọng giữa các trung tâm công nghiệp vùng Đông Nam bộ và khu vực Tây nguyên.
Ngoài ra, Đồng Nai cũng đồng thời là cửa ngõ giao thương quốc tế với khả năng hội tụ quy mô lớn các luồng hàng hóa, nguồn nhân lực trên cơ sở khai thác lợi thế sân bay Long Thành và cảng Phước An.
Theo ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM, ở đâu có khu thương mại tự do gắn với cảng biển, sân bay thì sẽ tạo sức bật mạnh mẽ. Tuy vậy, vấn đề còn lại là làm sao thiết kế được hệ thống hạ tầng kết nối hiệu quả, chuỗi khu công nghiệp – logistics – dữ liệu số phải được đồng bộ từ đầu.
Ông Vũ cho rằng, động lực phát triển của Đồng Nai sắp tới nói riêng và khu vực nói chung sẽ không chỉ là sân bay mà là tổng thể đô thị sân bay với vốn ước tính khoảng 40 tỷ USD. FTZ do đó phải được phát triển đồng bộ với sân bay, cảng biển và vành đai giao thông vùng.
“
Ở đâu có khu thương mại tự do gắn với cảng biển, sân bay thì sẽ tạo sức bật mạnh mẽ!
Ông Trương Minh Huy Vũ, Viện trưởng Viện Nghiên cứu Phát triển TP.HCM
Ông Lê Hoàng Châu, Chủ tịch Hiệp hội Bất động sản TP.HCM, cũng thông tin, mục tiêu của Đồng Nai là đến năm 2028 hoàn thiện cơ sở hạ tầng và thu hút các nhà đầu tư trong lĩnh vực công nghệ cao, dịch vụ tài chính, logistics.
Tiếp đó, dự kiến đến trước năm 2030 sẽ đưa vào vận hành khai thác khoảng 35 - 40% diện tích đất đã có hạ tầng. Đến năm 2030 thu hút khoảng 8,4 tỷ USD nguồn vốn đầu tư vào khu thương mại tự do này.
Để đạt được mục tiêu này, theo ông Châu, cần sớm xây dựng hoàn thiện các tuyến đường sắt kết nối từ TP.HCM đến khu FTZ, tạo điều kiện thuận lợi cho luồng hàng hóa và hành khách. Đồng thời, áp dụng cơ chế chính sách vượt trội tương đương trung tâm tài chính quốc tế TP.HCM cho khu FTZ đặc biệt này.
Ông Châu cũng cho rằng, cần tiếp tục nghiên cứu để mở rộng thêm diện tích và quy mô khu thương mại tự do này, đồng thời đẩy mạnh kết nối với hệ thống cảng biển, từ đó gia tăng hiệu quả chuỗi logistics và tạo sức bật phát triển kinh tế vùng.
Trên thực tế, UBND tỉnh Đồng Nai chia sẻ rằng, mô hình FTZ này được nghiên cứu với mục tiêu chính là khai thác hiệu quả sân bay Long Thành và cảng Phước An, hỗ trợ phát triển công nghệ cao, xuất khẩu với tỷ trọng nội địa hóa ngày càng tăng .
Khu FTZ dự kiến tập trung cho phép ưu đãi thuế, phát triển ngành logistics số, điện tử, cơ khí, dược phẩm, chế biến thực phẩm, công nghệ thông tin và đào tạo nhân lực.
Mục tiêu chiến lược đặt ra là đưa 30 % doanh nghiệp nội địa chiếm lĩnh tổng kim ngạch xuất khẩu tại khu FTZ vào năm 2030 và đạt 50 % đến năm 2035, đồng thời thu hút khoảng 150.000 việc làm vào năm 2030, tăng lên 250.000 vào giai đoạn 2030–2040, tập trung vào các lĩnh vực sản xuất bán dẫn, công nghệ hàng không vũ trụ và công nghệ sinh học.
Khu thương mại tự do gắn với sân bay Long Thành được kỳ vọng thúc đẩy kinh tế Đồng Nai nói riêng và khu vực nói riêng phát triển. Ảnh minh họa: Trần Khánh.
Còn theo ông Vũ, thách thức lớn nhất không chỉ sân bay Long Thành, mà các khu lân cận quanh sân bay như FTZ đang phải đối mặt hiện nay là hạ tầng đường vào sân bay. Vấn đề này cần được giải quyết sớm, dựa trên việc kết nối về mặt thể chế và quy trình, cải cách thủ tục cả vùng Đông Nam bộ để tránh dự án lớn bị chậm tiến độ, đội vốn sau ngày 1/7.
Hơn nữa, hiện khu vực Đông Nam Bộ có hai đề án thương mại tự do, một tại Cái Mép Hạ và một tại Long Thành. Cả hai đều đang ở giai đoạn hoàn thiện. Tuy nhiên, phải xem đây là tổ hợp thống nhất về chính sách, giao thông cũng như cách làm.
Theo đó, khu FTZ của Đồng Nai cần được kết nối với FTZ Cái Mép Hạ tại Bà Rịa – Vũng Tàu để hình thành một ‘siêu khu’ liên vùng, tránh cạnh tranh mà bổ sung lẫn nhau.
“Có thể là hai tờ trình nhưng phải cùng một mục tiêu, không cạnh tranh mà bổ sung lẫn nhau", ông Vũ nhấn mạnh.
Thủ tướng Chính phủ cấp phép thành lập FTZ đầu tiên tại Đà Nẵng
Thủ tướng Chính phủ vừa ký ban hành Quyết định về việc thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng, giao Ban Quản lý Khu công nghệ cao và các khu công nghiệp Đà Nẵng (DSEZA) là cơ quan thực hiện chức năng quản lý nhà nước trực tiếp tại khu vực này theo mô hình “một cửa, tại chỗ”.
Đây là quyết định mang tính lịch sử, lần đầu tiên Việt Nam có một khu thương mại tự do (FTZ) được thành lập và vận hành trên cơ sở kết hợp giữa thể chế đặc biệt, hạ tầng hiện đại và tư duy phát triển đột phá theo chuẩn quốc tế.
Theo đánh giá, không chỉ dừng lại ở một mô hình kinh tế mở đơn thuần, FTZ Đà Nẵng được kỳ vọng sẽ trở thành một phòng thí nghiệm thể chế, nơi thử nghiệm các chính sách mới về đầu tư, thuế, hải quan, công nghệ, tài chính, nhân lực và chuyển đổi số, qua đó tạo động lực tăng trưởng mới cho khu vực miền Trung – Tây Nguyên và cả nước.
