Bay mùa mưa bão: Mỗi lần đổi hướng là một quyết định “cân não”
Mỗi chuyến bay cất/hạ cánh an toàn hay phải bay vòng chờ, đổi hướng hạ cánh hoặc hoãn, hủy chuyến… đều là những quyết định "cân não" của cả một hệ thống vận hành hàng không.
Những đợt mưa lớn kéo dài đầu mùa hè đã ảnh hưởng nghiêm trọng đến hoạt động khai thác hàng không trên cả nước.
Hàng nghìn chuyến bay bị hoãn/hủy, chuyển hướng hoặc phải bay vòng chờ, gây ra áp lực lớn cho hệ thống khai thác hàng không dân dụng.
Thời tiết cực đoan thử thách hệ thống điều hành bay
Theo thống kê từ Vietnam Airlines, chỉ trong 12 ngày đầu tháng 6, đã có 285 chuyến bay bị ảnh hưởng trực tiếp bởi thời tiết, 734 chuyến bị chậm dây chuyền và hơn 2.830 hành khách chịu tác động.
Tại sân bay Nội Bài, đêm 11 và rạng sáng 12/6, 7 chuyến bay Hà Nội – Đà Nẵng buộc phải hủy do bão số 1, hơn 1.200 hành khách bị kẹt lại. Tình hình "rối như tơ vò" khi hàng nghìn hành khách chỉ mong được sớm về nhà trong khi điều kiện thời tiết không đảm bảo an toàn cho chuyến bay.
Chị Hoàng Thị Ly Hương, Đội phó Đội Dịch vụ Hành khách thuộc Trung tâm Dịch vụ và Khai thác sân bay Vietnam Airlines (ASOC), cùng đội trực nhanh chóng huy động lực lượng, phối hợp với VIAGS và NASCO để tổ chức đưa hành khách về trung tâm Hà Nội. Tất cả các quyết định và việc tổ chức thực hiện được tiến hành trong chưa đầy một giờ đồng hồ.
Cũng trong đêm "giông bão" 11/6, tại Trung tâm điều hành Vietnam Airlines, Trực ban trưởng Nguyễn Anh Dũng liên tục cập nhật tình hình, điều phối phương án khai thác khi hàng loạt chuyến bay có nguy cơ bị ảnh hưởng do bão WUTIP.
Yêu cầu công việc của anh Dũng là phải đưa ra các phương án cụ thể để điều hành an toàn các chuyến bay tại thời điểm đó: để máy bay bay chờ trong thời gian giới hạn nếu điều kiện thời tiết có thể cải thiện hoặc nếu không đảm bảo an toàn hạ cánh, buộc phải cho máy bay quay đầu hoặc chuyển hướng.
"Mỗi quyết định hủy chuyến đều đầy đắn đo vì gây ra rất nhiều ảnh hưởng khác, nhưng chúng tôi không bao giờ đánh đổi an toàn lấy lợi ích", anh Dũng chia sẻ.
Tại TP.HCM, trận mưa lớn cuối tháng 5 khiến khoảng 20 chuyến bay phải bay vòng hoặc chuyển hướng, gây áp lực lớn tại sân bay Tân Sơn Nhất.
Trong số hành khách bị ảnh hưởng có một đoàn 10 người đang nối chuyến từ Hà Nội để đi tiếp. Họ yêu cầu được bay ngay trong vòng 20 phút nếu không sẽ lỡ chuyến tiếp theo, thậm chí dọa khiếu nại hãng.
Trước tình huống đó, anh Trương Minh Hải, Trưởng Trung tâm phục vụ hành khách, Công ty VIAGS chi nhánh TP.HCM, cùng đội ngũ đã nhanh chóng vào vị trí, chủ động điều phối các phương án xử lý. Kết quả, đoàn khách không chỉ kịp nối chuyến mà còn gửi thư cảm ơn đội ngũ vì chuyến bay an toàn.
Chia sẻ với Tạp chí Hàng không, ông Trần Xuân Sơn, Giám đốc Trung tâm Khí tượng Hàng không – Tổng Công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM) cho biết, thông thường, vào mùa hè thường xảy ra hiện tượng giông nhiệt, gây ra gió to, sét.
Đây là hiện tượng thời tiết nguy hiểm, đe dọa an toàn bay. Khi xảy ra giông nhiệt, chắc chắn máy bay không bao giờ đi qua được đám mây này.
Nếu buộc phải đi qua, máy bay sẽ để lại dấu tích như “móp mũi tàu bay”, kính vỡ… vì va chạm với đá trong các đám mây giông nhiệt. Các đám mây này tiến triển rất nhanh theo từng phút, có thể dự báo nhưng không thể chính xác và sớm được.
Như ở Nội Bài, với mùa đông, quy định tầm nhìn từ buồng lái của phi công chỉ cần 900m thấy đường băng là có thể hạ cánh. Tuy nhiên, trong điều kiện mùa hè mưa giông, yêu cầu đảm bảo an toàn yếu tố tầm nhìn phải là 1.200m trở lên mới có thể hạ cánh. Nếu dưới 1.200m thì không đủ điều kiện để máy bay hạ cánh.
Không đánh đổi an toàn của khách bay!
Cũng theo ông Trần Xuân Sơn, những ngày thời tiết bất lợi, công việc của đội ngũ nhân viên khí tượng hàng không càng căng thẳng hơn. Việc quan trắc, dự báo, cảnh báo, tư vấn sớm và chính xác được thời điểm xuất hiện và kết thúc mưa dông rất quan trọng cho các hãng hãng không và các nhà khai thác
Qua đó, các đơn vị có thể chủ động điều chỉnh kế hoạch bay, giúp giảm thiểu thiệt hại cho các hãng hàng không, đồng thời, giúp các cơ sở điều hành bay chủ động điều hành bay trong điểu kiện thời tiết xấu nhằm đảm bảo bay an toàn, điều hòa, hiệu quả.
Như trong chiều tối ngày 15/6 mới đây, tại sân bay khu vực sân bay Nội Bài xuất hiện mưa dông có cường độ rất mạnh. Đặc biệt, tầm nhìn giảm xuống dưới 1km, gió giật cấp 6 và gió đứt ảnh hưởng lớn tới hoạt động bay tại sân bay, nhiều chuyến bay phải bay chờ và chuyển hướng đi sân bay dự bị.
Đáng chú ý, thời gian xảy ra thời tiết xấu cũng là thời điểm có mật độ hoạt động bay cao trong ngày tại sân bay Nội Bài nên ảnh hưởng rất lớn tới hoạt động bay. Đội trực ban của Trung tâm Khí tượng Hàng không do đó cũng phải liên tục cập nhật, cung cấp thông tin thời tiết chính xác, theo thời gian thực để các đơn vị liên quan điều hành bay an toàn.
Theo quy định, tiêu chuẩn khai thác tối thiểu cho hạ cánh bao gồm các tiêu chí: Trần mây - Ceiling, Tầm nhìn - Visibility và Tầm nhìn đường cất hạ cánh - RVR (đối với các sân bay/đường CHC/phương thức tiếp cận được công bố cả 3 tiêu chí). Khi 1 (một) trong 3 (ba) tiêu chí nêu trên thấp hơn giá trị khai thác tối thiểu (minima), KSVKL không được cấp huấn lệnh tiếp cận/hạ cánh hoặc phải hủy bỏ huấn lệnh (nếu đã cấp) cho tàu bay.
Ngoài ra, nhân viên khí tượng tại sân bay có trách nhiệm chủ động trao đổi, cung cấp thông tin thời tiết cho các cơ sở điều hành bay liên quan (APP/TWR) khi thời tiết có diễn biến bất thường hoặc điều kiện thời tiết bất lợi như xu hướng giảm về tầm nhìn (visibility)/tầm nhìn đường cất hạ cánh (RVR), trần mây (ceiling) thấp, gió cạnh mạnh, mây vũ tích (CB), mưa giông lớn, giông sét, mưa to, gió giật, gió đứt tầng thấp tại khu vực sân bay để kiểm soát viên không lưu lập phương án và ra quyết định phù hợp.
Thống kê của VATM cho thấy, trung bình 10 năm giai đoạn 2015-2024 tại sân bay Nội Bài, các tháng mùa hè (từ tháng 6 đến tháng 8) là các tháng có nhiều ngày dông xuất hiện nhất trong năm. Trong đó, tháng 6 có 14 ngày xuất hiện dông, tháng 7 có 13,2 ngày và tháng 8 là tháng xuất hiện dông nhiều nhất với 14,5 ngày.
Trước tình hình thời tiết ngày càng trở nên phức tạp và cực đoan, lịch làm việc của nhân viên Trung tâm Khí tượng hàng không trong lĩnh vực quan trắc, dự báo, cảnh báo, tư vấn sớm cho các hãng hàng không và các sơ sở điều hành bay càng bận rộn hơn.
“Nhờ kinh nghiệm và các trang thiết bị hỗ trợ, kíp trực ngày 15/6 vừa qua đã dự báo, cảnh báo khá chính xác được sự xuất hiện và kết thúc của hiện tượng mưa dông, gió giật, gió đứt, đảm bảo các chuyến bay đều an toàn”, đại diện VATM thông tin.
Theo thống kê của VATM, yếu tố tầm nhìn an toàn trong mùa mưa giông là 1.200m so với 900m trong mùa đông, trong khi đó, có đến 60% sự cố an toàn hàng không xảy ra trong thời tiết xấu.