WB: Tăng trưởng toàn cầu “lao dốc” chưa từng có kể từ khủng hoảng 2008
Trong báo cáo Triển vọng Kinh tế Toàn cầu mới nhất, Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định tăng trưởng toàn cầu năm nay sẽ giảm xuống mức thấp nhất kể từ năm 2008 – nếu loại trừ các giai đoạn suy thoái nghiêm trọng – do căng thẳng thương mại leo thang và chính sách kinh tế thiếu chắc chắn.
Theo WB, gần 70% các nền kinh tế trên toàn thế giới – không phân biệt khu vực hay mức thu nhập – đã chứng kiến các dự báo tăng trưởng bị điều chỉnh giảm. Cụ thể, tăng trưởng toàn cầu năm 2025 được dự báo chỉ đạt 2,3%, thấp hơn gần 0,5 điểm phần trăm so với kỳ vọng đầu năm.
Mặc dù chưa đến mức dẫn tới một cuộc suy thoái toàn cầu, nhưng nếu kịch bản dự báo cho hai năm tới trở thành hiện thực, tốc độ tăng trưởng trung bình trong 7 năm đầu thập niên 2020 sẽ là thấp nhất kể từ thập niên 1960.
“Ngoài châu Á, phần lớn thế giới đang phát triển đang trở thành 'vùng trắng' trên bản đồ phát triển,” ông Indermit Gill – Kinh tế trưởng và Phó Chủ tịch cấp cao phụ trách Kinh tế Phát triển của WB – cảnh báo.
Thế giới đang phát triển đi chậm dần đều
Trong ba thập niên qua, tăng trưởng của các nền kinh tế đang phát triển đã sụt giảm liên tục – từ mức 6% mỗi năm trong thập niên 2000, xuống còn 5% trong thập niên 2010, và hiện chỉ còn chưa đầy 4% trong thập niên 2020.
Xu hướng này phản ánh sự suy yếu của thương mại toàn cầu – vốn từng tăng trưởng trung bình 5% một năm trong thập niên 2000, nay chỉ còn dưới 3%. Cùng lúc, đầu tư giảm tốc trong khi nợ công tăng vọt lên mức kỷ lục.
Dự báo trong năm 2025, khoảng 60% các nền kinh tế đang phát triển sẽ chứng kiến tăng trưởng chậm lại, với mức trung bình chỉ đạt 3,8% – thấp hơn hơn 1 điểm phần trăm so với mức trung bình của thập niên trước đó. Giai đoạn 2026–2027, con số này chỉ nhích nhẹ lên 3,9%.
Với các quốc gia thu nhập thấp, tăng trưởng năm nay dự kiến chỉ đạt 5,3%, thấp hơn 0,4 điểm phần trăm so với dự báo đầu năm 2025.
Áp lực lạm phát và khoảng cách thu nhập nới rộng
Trong khi tăng trưởng chậm lại, thế giới vẫn đang phải đối mặt với áp lực lạm phát cao. Với dự báo lạm phát toàn cầu trung bình đạt 2,9% trong năm 2025, con số này vẫn vượt xa mức trước đại dịch.
Mức tăng trưởng yếu kém này sẽ làm suy giảm khả năng tạo việc làm, giảm nghèo và thu hẹp khoảng cách thu nhập giữa các nước đang phát triển và các nền kinh tế tiên tiến. Dự báo, thu nhập bình quân đầu người ở các nước đang phát triển sẽ chỉ tăng 2,9% trong năm 2025 – thấp hơn 1,1 điểm phần trăm so với mức trung bình giai đoạn 2000–2019.
Nếu các nền kinh tế đang phát triển (ngoại trừ Trung Quốc) có thể duy trì tốc độ tăng trưởng 4% như dự kiến cho năm 2027, họ vẫn sẽ cần tới hai thập niên để quay lại quỹ đạo phát triển trước đại dịch.
Lối thoát từ thương mại và cải cách
Dù bức tranh ngắn hạn ảm đạm, WB cho rằng tăng trưởng toàn cầu vẫn có thể phục hồi nhanh hơn nếu các cường quốc kinh tế lớn tìm được tiếng nói chung, tháo gỡ căng thẳng thương mại và làm dịu các bất ổn chính sách.
Phân tích cho thấy, nếu các tranh chấp thương mại hiện nay được giải quyết bằng các thỏa thuận cắt giảm một nửa thuế quan so với mức cuối tháng 5/2025, tăng trưởng toàn cầu có thể được cải thiện thêm 0,2 điểm phần trăm mỗi năm trong 2025 và 2026.
“Các nền kinh tế mới nổi từng được hưởng lợi lớn từ hội nhập thương mại, nhưng giờ lại là những quốc gia chịu ảnh hưởng nặng nề nhất bởi xung đột thương mại toàn cầu,” ông M. Ayhan Kose – Phó Kinh tế trưởng WB – nhận định.
“Đáp án đúng lúc này là tăng cường hội nhập với các đối tác mới, thúc đẩy cải cách kinh tế và củng cố tài khóa để chống chọi trước biến động.”
Báo cáo của WB nhấn mạnh, trong bối cảnh các rào cản thương mại gia tăng, các nền kinh tế đang phát triển cần chủ động mở rộng tự do hóa thương mại, ký kết các thỏa thuận khu vực và chiến lược đầu tư với nhiều đối tác hơn.
Trước những hạn chế về ngân sách và nhu cầu phát triển ngày càng lớn, các chính phủ nên tập trung huy động nguồn thu nội địa, ưu tiên chi tiêu cho các nhóm dễ bị tổn thương và củng cố khung khổ tài khóa.
Đồng thời, việc cải thiện môi trường kinh doanh, phát triển kỹ năng lao động và tạo điều kiện cho thị trường lao động vận hành hiệu quả là chìa khóa để thúc đẩy tăng trưởng dài hạn.
Hợp tác toàn cầu là yếu tố then chốt
Cuối cùng, WB nhấn mạnh rằng hợp tác toàn cầu sẽ đóng vai trò sống còn trong việc hỗ trợ các nền kinh tế đang phát triển – đặc biệt là thông qua các sáng kiến đa phương, nguồn vốn ưu đãi, và viện trợ khẩn cấp cho các quốc gia đang chìm trong xung đột.