Bị Delay quá nhiều, Ryanair phạt khách, gây sức ép chính quyền

Delay hàng đầu là Pháp, Tây Ban Nha

Hãng hàng không giá rẻ lớn nhất châu Âu Ryanair đã và đang đề nghị CEO của dịch vụ không lưu Quốc gia Vương quốc Anh (NATS), ông Martin Rolfe từ chức ngay sau khi gần 12.000 hành khách của Ryanair di chuyển đi và đến sân bay London - Stansted vào ngày 31/5/2025.

Hàng chục ngàn khách này đã phải chịu cảnh chậm chuyến (Delay) không cần thiết lên tới 50 phút do tình trạng thiếu nhân sự trong đội ngũ kiểm soát không lưu của NATS.

Đây là hành động gây sức ép tiếp theo của hãng hàng không có lượng khách lớn nhất châu Âu này (năm 2024, Ryanair đã vận chuyển hơn 200 triệu hành khách) nhằm vãn hồi tình trạng Delay đang phổ biến ở châu Âu. Ryanair có trụ sở tại Dublin, Ireland. Trong năm tài chính kết thúc vào ngày 31/3/2024, Ryanair ghi nhận doanh thu đạt 13,44 tỷ Euro, tăng 24,77% so với năm trước đó.

Từ lâu Ryanair đã vận động cải tổ để đảm bảo các trung tâm kiểm soát không lưu có đủ nhân lực nhằm xử lý lưu lượng không lưu ở nhiều quốc gia châu Âu. Tuy nhiên, Tập đoàn này cho biết các sự cố chậm chuyến do kiểm soát không lưu (ATC) không những không được cải thiện mà đang ngày càng tệ hơn ở nhiều nước châu Âu. Điển hình là các chuyến bay đi và đến London Stansted bị chậm do thiếu nhân viên của NATS.

Sự cố mới nhất này xảy ra chỉ một ngày sau khi Ryanair công bố “Bảng xếp hạng trì hoãn ATC” vào ngày 30/5/2025. Danh sách do Ryanair công bố đã nêu rõ danh sách những quốc gia có trung tâm kiểm soát không lưu thiếu nhân sự và bị cho là “quản lý kém” khi đã gây ra tình trạng Delay tệ nhất cho các chuyến bay và cho hành khách của Ryanair trong năm 2025.

Danh sách “Bảng xếp hạng trì hoãn ATC” do Ryanair công bố cho thấy, từ ngày 1/1/2025 đến ngày 26/5/2025, các chuyến bay của Ryanair đã bị Delay nhiều nhất tại Pháp với 15.634 chuyến bay. Tiếp theo là Tây Ban Nha với 11.576 chuyến và Đức với 4.367 chuyến. Bồ Đào Nha đứng thứ tư với 2.601 chuyến, trong khi Vương quốc Anh xếp thứ năm với 1.642 chuyến bay bị trì hoãn, ảnh hưởng đến hơn 295.000 hành khách.

Ryanair cho biết năm 2024 là năm kỷ lục về các sự cố Delay do kiểm soát không lưu (ATC) trong không phận châu Âu, dù số lượng chuyến bay đã ít hơn 5% so với trước đại dịch. Theo tập đoàn này, nguyên nhân là do các trung tâm kiểm soát không lưu quốc gia có sự quản lý yếu kém và thiếu hụt nhân sự, đặc biệt là trong khung giờ đầu của buổi sáng.

Nghịch lý là trong khi các sự cố chậm trễ do ATC gia tăng mạnh trong năm 2024, Ryanair chỉ ra rằng phí ATC mà các hãng hàng không phải trả lại tăng gấp đôi so với tốc độ lạm phát (tăng 35% kể từ sau COVID).

Phạt khách, buộc chính quyền chịu trách nhiệm

“Ủy ban và chính phủ các quốc gia châu Âu đã không có bất kỳ hành động nào để khắc phục tình trạng dịch vụ của ATC trở nên kém chất lượng, và hậu quả là các sự cố chậm trễ sẽ còn tệ hơn trong Hè 2025,” hãng hàng không đưa ra tuyên bố.

“Bảng xếp hạng trì hoãn ATC của chúng tôi đã vạch trần những trung tâm kiểm soát không lưu tệ nhất châu Âu do sự quản lý yếu kém và thiếu nhân sự trong giai đoạn từ tháng 1 đến tháng 5 năm 2025,” ông Michael O’Leary của Ryanair phát biểu và cho biết thêm:

“Chúng tôi sẽ buộc các bộ trưởng bộ giao thông vận tải EU phải chịu trách nhiệm vì đã để những sự cố được cho là không cần thiết và hoàn toàn có thể tránh được nhưng vẫn liên tục xảy ra.”

“Các trung tâm kiểm soát không lưu quốc gia đã nhận được lịch trình bay của các hãng hàng không gần như trước đó 12 tháng. Vì vậy, không có lý do gì khiến họ không thể bố trí đủ nhân sự để xử lý lưu lượng này. Điều này đặc biệt quan trọng đối với các chuyến bay đầu ngày, vì nếu bị trì hoãn vào buổi sáng, nó sẽ ảnh hưởng (Delay dây chuyền) đến toàn bộ lịch bay trong ngày”, Michael O’Leary nói.

Là hãng hàng không trong top 10 thế giới về quy mô khách bay và là hãng hàng không giá rẻ lớn nhất châu Âu nên việc liên tiếp bị Delay khiến chi phí của hãng tăng, lợi nhuận giảm và số khách bị phiền toái ngày càng nhiều. Hiện mạng lưới đường bay của Ryanair bao gồm 229 điểm đến tại 37 quốc gia, chủ yếu ở châu Âu, tiếp đến là Bắc Phi và Trung Đông.

“Việc giải quyết tình trạng thiếu nhân sự ở các trung tâm kiểm soát không lưu châu Âu và bảo vệ các chuyến bay quá cảnh trong thời gian đình công sẽ giúp loại bỏ 90% các sự cố chậm trễ do ATC tại EU. Thế nhưng, các bộ trưởng bộ giao thông vẫn không chịu hành động”, ông nói thêm.

Trong lúc đó, Ryanair đang kêu gọi hành khách truy cập trang web với cái tên “Air Traffic Control Ruined My Flight” (Kiểm soát không lưu đã phá hỏng chuyến bay của tôi) của hãng để gây áp lực và buộc các bộ trưởng bộ giao thông trên khắp châu Âu hành động, đảm bảo đủ nhân lực cho các trung tâm kiểm soát không lưu quốc gia và ngăn chặn tình trạng trì hoãn kỷ lục trong Hè này.

Liên quan đến các giải pháp nhằm giảm Delay, từ ngày 1/5/2025, Ryanair đã chính thức áp dụng mức phạt mới đối với hành khách đến trễ khi làm thủ tục lên máy bay.

Theo đó, hành khách có mặt tại quầy làm thủ tục trong vòng chưa đầy 40 phút trước giờ khởi hành sẽ bị phạt 100 Euro (113,25 USD), gọi là “phí bỏ lỡ chuyến bay”.

Đây là một phần trong chính sách mới của Ryanair nhằm nâng cao tính đúng giờ của các chuyến bay và giảm thiểu tình trạng chậm chuyến do hành khách đến sát giờ.

Hãng cho biết các trường hợp đến trễ vào phút chót không chỉ gây khó khăn cho khâu tổ chức mặt đất mà còn ảnh hưởng đến toàn bộ lịch bay trong ngày, tạo ra Delay dây chuyền.

Ryanair nhấn mạnh chính sách này nằm trong chiến lược tối ưu hóa vận hành, cắt giảm chi phí phát sinh và duy trì lợi thế cạnh tranh về giá vé rẻ. Hãng cũng khuyến cáo hành khách nên đến sân bay ít nhất hai giờ trước khi cất cánh để đảm bảo hoàn tất thủ tục đúng thời gian và tránh phải chịu các chi phí phát sinh không cần thiết.

Biện pháp mới dự kiến sẽ giúp Ryanair duy trì tỷ lệ đúng giờ vốn là một trong những yếu tố quan trọng tạo nên sức hút của hãng trong phân khúc hàng không giá rẻ tại châu Âu.

Nam Quốc