Rung lắc khi đi máy bay - nhiễu động không khí có đáng lo ngại?
Những cú rung lắc dữ dội giữa không trung từng khiến nhiều hành khách hoảng loạn. Với ngành hàng không, đó là hiện tượng nhiễu động không khí – một yếu tố thời tiết khó lường, tiềm ẩn rủi ro. Vậy nhiễu động không khí là gì và mức độ nguy hiểm ra sao?
.jpeg)
Theo Independent, vào tháng 3 vừa qua, một chuyến bay từ Mỹ đến Singapore đã bất ngờ gặp vùng nhiễu động mạnh khi bay qua không phận Philippines. Vụ việc khiến 4 hành khách bị thương nhẹ và một thành viên phi hành đoàn bị chấn thương nghiêm trọng.
Trước đó không lâu, một máy bay của SkyWest cũng buộc phải hạ cánh khẩn cấp tại Texas do nhiễu động khiến 5 người phải nhập viện.
Năm ngoái, một chuyến bay từ London, Anh của Singapore Airlines buộc phải hạ cánh khẩn cấp xuống Bangkok, Thái Lan do nhiễu động khí quyển. Vụ tai nạn nghiêm trọng đã khiến một nam hành khách 73 tuổi, người Anh, tử vong và khiến 30 người khác bị thương.
Những tai nạn này khiến nhiều người đặt câu hỏi: điều gì thực sự xảy ra khi máy bay rung lắc? Và liệu nhiễu động có thể khiến máy bay rơi?
Nhiễu động không khí là gì?
Nhiễu động xảy ra khi luồng khí trong khí quyển bị xáo trộn đột ngột, khiến máy bay mất ổn định, chao đảo hoặc rung lắc trong chốc lát. Nguyên nhân có thể đến từ dòng không khí nóng - lạnh va chạm, địa hình đồi núi làm gián đoạn luồng gió, hoặc gió đứt – khi hai lớp khí di chuyển với tốc độ và hướng khác nhau.
Đáng lo ngại nhất là hiện tượng nhiễu động trời trong – xảy ra khi không có mây, không có dấu hiệu cảnh báo trực quan. Phi công có thể không kịp trở tay nếu không được radar phát hiện trước. Hành khách vì thế càng dễ bị thương do chủ quan, không thắt dây an toàn.
Dù vậy, nhiễu động không phải là điều bất thường. Các chuyên gia khẳng định hiện tượng này xảy ra hàng ngày, và phần lớn các chuyến bay đều có thể xử lý an toàn.
Máy bay hiện đại được thiết kế để chịu lực rung lắc lớn hơn nhiều so với những gì hành khách cảm nhận. Phi công được huấn luyện bài bản để xử lý tình huống, và luôn nhận cảnh báo từ các đài kiểm soát không lưu hoặc thiết bị radar tích hợp.
Thống kê từ Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) cho thấy, trong 15 năm (2009–2023), chỉ có 184 người bị thương nghiêm trọng do nhiễu động, phần lớn là tiếp viên hàng không – những người thường di chuyển trong khoang khi máy bay gặp sự cố.
Nhiễu động ngày càng khó lường
Điều đáng lo ngại là nhiễu động đang ngày càng xuất hiện thường xuyên và khó đoán hơn, do tác động của biến đổi khí hậu. Giáo sư Paul Williams, chuyên gia khí tượng tại Đại học Reading (Anh), cho biết các dòng gió đứt ở tầng đối lưu đã tăng 15% kể từ năm 1979.
Ông dự đoán đến giữa thế kỷ này, hiện tượng nhiễu động trời trong sẽ tăng gấp đôi – đặc biệt trên các tuyến bay nhộn nhịp như New York – London hay San Francisco – Tokyo.
Trong bối cảnh đó, giới chuyên gia liên tục kêu gọi hành khách nâng cao ý thức an toàn, bắt đầu từ việc đơn giản như luôn cài dây an toàn trong suốt chuyến bay.
“Ngay cả khi trời quang mây tạnh, vẫn có thể có những làn sóng vô hình phía trước”, cơ trưởng Steve Landells, chuyên gia an toàn của Hiệp hội Phi công hàng không Anh, từng nhấn mạnh.
.jpeg)
FAA cũng khuyến cáo hành khách lắng nghe hướng dẫn của tiếp viên, sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em và tuân thủ các quy định về hành lý xách tay – những yếu tố tưởng nhỏ nhưng có thể giúp hạn chế rủi ro khi xảy ra nhiễu động.
Câu hỏi liệu nhiễu động có thể khiến máy bay rơi hay không thường khiến nhiều người lo lắng. Các chuyên gia thừa nhận rủi ro này là có thật, nhưng rất hiếm.
“Từ những năm 1960 đến nay, chỉ có vài vụ tai nạn do nhiễu động gây ra. Nhờ công nghệ hiện đại và kỹ thuật bay cải tiến, ngành hàng không đã kiểm soát được phần lớn nguy cơ này”, cố vấn hàng không cấp cao Adrian Young nhận định.
Những cú rung lắc giữa bầu trời xanh có thể khiến nhiều người mất bình tĩnh. Nhưng với sự chuẩn bị kỹ lưỡng từ tổ bay, công nghệ hiện đại và ý thức của hành khách, những “con sóng vô hình” trong không trung hoàn toàn có thể vượt qua một cách an toàn.
Các chuyên gia khuyến cáo, khi gặp nhiễu động không khí, hành khách nên thắt dây an toàn trong suốt chuyến bay, kể cả khi đèn hiệu đã tắt. Hạn chế di chuyển, đặc biệt là tránh đi lại khi máy bay đang rung lắc.
Trẻ em dưới hai tuổi nên được ngồi ghế an toàn và sử dụng đai an toàn chuyên dụng. Hành lý xách tay cần được sắp xếp gọn gàng, tránh để đồ đạc rơi khỏi khoang chứa.
Luôn tuân thủ hướng dẫn của tiếp viên và phi hành đoàn. Lắng nghe các thông báo an toàn đầu chuyến bay để chuẩn bị tâm lý và hành động đúng khi có sự cố. Khi có cảnh báo nhiễu động, đừng chủ quan dù chuyến bay đang êm ái.