Ông Trump công bố chuyển giao vũ khí cho Ukraine thông qua các nước Châu Âu

Vũ khí Mỹ, tiền Châu Âu, chuyển cho Ukraine

Theo đó, ông Trump đề xuất cơ chế chuyển giao vũ khí mới thông qua các đồng minh Châu Âu và đặt thời hạn 50 ngày để Moscow đạt được thỏa thuận hòa bình, nếu không sẽ đối mặt với các biện pháp trừng phạt kinh tế nghiêm khắc.

Thay vì viện trợ trực tiếp cho Ukraine, kế hoạch của ông Trump cho phép các quốc gia Châu Âu mua vũ khí từ Mỹ và sau đó chuyển giao cho Kiev.

Hệ thống phòng không Patriot là ưu tiên hàng đầu, cùng với các loại tên lửa tầm ngắn, đạn pháo và tên lửa không đối không tầm trung.

Việc bán vũ khí thay vì viện trợ trực tiếp còn giúp Washington thu lợi về kinh tế. Một hệ thống Patriot có giá khoảng 1 tỷ USD và chính quyền Trump kỳ vọng mang về hàng tỷ USD từ các đơn đặt hàng quốc phòng.

Thuế phụ trội và trừng phạt thứ cấp

Cùng với kế hoạch vũ khí, ông Trump đặt ra một tối hậu thư nếu Nga không đạt thỏa thuận hòa bình trong 50 ngày tới, Mỹ sẽ áp thuế 100% lên các sản phẩm của Nga và áp dụng trừng phạt thứ cấp với các nước mua dầu Nga, bao gồm cả Ấn Độ và Trung Quốc.

Theo đại sứ Mỹ tại NATO, Matt Whitaker, Mỹ hiện không có nhiều giao dịch thương mại trực tiếp với Nga, nên “đòn bẩy thực sự” nằm ở các trừng phạt thứ cấp, tức là nhắm vào các quốc gia tiếp tục mua dầu Nga.

Đây là cách gây áp lực gián tiếp lên nền kinh tế Moscow thông qua các đối tác thương mại chủ chốt.

Từ “hòa giải” sang “tối hậu thư”

Ông Trump, người từng nhiều lần ca ngợi Tổng thống Nga Vladimir Putin, giờ đây thể hiện sự thất vọng rõ rệt. Ông nói rằng đã nhiều lần tưởng như đạt được thỏa thuận với Nga, nhưng nỗ lực luôn bị đổ vỡ.

“

Tôi nghĩ rằng chúng tôi có thỏa thuận đến bốn lần. Nhưng rồi nó cứ tiếp tục kéo dài.

Tổng thống Mỹ Donald Trump

Một quan chức Mỹ cho biết, ông Trump hiện “thực sự tức giận” với ông Putin và muốn chứng minh sự cứng rắn thông qua kế hoạch viện trợ và đòn trừng phạt mới.

Ngay trong tối cùng ngày, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho biết ông đã có một cuộc điện đàm “rất tốt” với Tổng thống Trump, đồng thời bày tỏ sự cảm kích trước nỗ lực của Mỹ và các đồng minh trong việc cung cấp thêm hệ thống phòng thủ Patriot cho Kiev.

“

Ukraine hoàn toàn sẵn sàng cho mọi bước đi trung thực và hiệu quả hướng đến một nền hòa bình bền vững. Nga mới là bên không sẵn sàng. Nga cần bị buộc phải thay đổi.

Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky

Ngoài hệ thống Patriot, ông Zelensky cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của các thỏa thuận quốc phòng dài hạn và các vũ khí bổ sung từ châu Âu.

Châu Âu đổi vai

Tổng Thư ký NATO Mark Rutte, người gặp ông Trump tại Nhà Trắng cùng ngày khẳng định kế hoạch mới là một “bước ngoặt thực sự” trong cách NATO hỗ trợ Ukraine.

Ông nêu tên Đức, Phần Lan, Đan Mạch, Thụy Điển và Na Uy là các quốc gia có thể tham gia chuyển giao vũ khí.

Các nước châu Âu cũng được cho là ủng hộ kế hoạch do họ đã lo ngại từ lâu về việc ông Trump với lập trường “nước Mỹ trên hết” – có thể rút sự hậu thuẫn cho Ukraine.

Giờ đây, họ đóng vai trò chủ động hơn trong việc duy trì sự hỗ trợ quốc phòng cho Kiev.

Kế hoạch mới được coi là một nước đi thực dụng: vừa giữ được lời hứa tranh cử “giảm vai trò Mỹ trong các cuộc chiến nước ngoài”, vừa tránh gây chia rẽ nội bộ đảng Cộng hòa.

Đồng thời, ông Trump có thể sử dụng đòn kinh tế để tạo đòn bẩy đàm phán mà không cần đưa thêm quân Mỹ ra nước ngoài.

Về mặt địa chính trị, giới phân tích cho rằng Trump muốn gửi một tín hiệu rõ ràng tới Điện Kremlin rằng ông không còn kiên nhẫn với tình trạng bế tắc hiện tại, và việc tăng tốc viện trợ vũ khí dù gián tiếp là minh chứng cho sự thay đổi lập trường.

Hội nghị NATO: Điểm khởi đầu của một bước ngoặt

Kế hoạch viện trợ mới được hình thành sau các cuộc gặp bên lề hội nghị thượng đỉnh NATO tại Hà Lan hồi tháng 6.

Tại đó, Tổng thống Trump đã có các cuộc trao đổi “bất ngờ hiệu quả” với Tổng thống Zelensky và các lãnh đạo châu Âu.

Theo các quan chức Mỹ, ông Trump đã “ký duyệt” một số loại vũ khí trong danh sách yêu cầu từ Kiev, đặc biệt là hệ thống phòng không.

Các quốc gia Châu Âu cũng đồng thuận với phương án “bù kho”. Họ sẽ chuyển giao vũ khí đã có sẵn cho Ukraine và mua mới từ Mỹ để bổ sung vào kho dự trữ quốc phòng của mình.

Thị trường hàng không quốc phòng và dân dụng "nóng lên"

Việc Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố kế hoạch chuyển giao vũ khí cho Ukraine thông qua các nước Châu Âu không chỉ tác động đến bàn cờ địa chính trị mà còn tạo ra những chuyển biến đáng kể trong ngành hàng không, đặc biệt là lĩnh vực sản xuất và hậu cần quân sự.

Theo các chuyên gia quốc phòng, hệ thống Patriot, loại vũ khí chủ lực trong kế hoạch mới, đòi hỏi sự hỗ trợ hậu cần phức tạp từ các công ty công nghiệp quốc phòng hàng đầu Mỹ như Raytheon và Lockheed Martin.

Những hệ thống này bao gồm radar, trung tâm điều khiển, xe phóng và tên lửa đánh chặn, tất cả đều liên quan mật thiết đến chuỗi cung ứng hàng không quân sự.

Việc triển khai vũ khí từ Mỹ sang châu Âu và tiếp đó đến Ukraine sẽ làm tăng tải trọng đối với các hệ thống vận tải quân sự đường không.

Các dòng máy bay như C-17 Globemaster III hoặc C-130 Hercules sẽ phải hoạt động ở cường độ cao hơn để kịp vận chuyển các thành phần hệ thống phòng không, đặc biệt trong thời hạn 50 ngày mà ông Trump đặt ra.

Ngoài ra, nếu một số thiết bị được chuyển bằng hàng không thương mại theo hình thức thuê chuyến hoặc chuyển giao từ các hãng logistics quốc phòng tư nhân, các cảng hàng không quân sự chiến lược tại châu Âu như Ramstein (Đức), Rzeszów-Jasionka (Ba Lan), hoặc Sigonella (Italy) sẽ đối mặt với áp lực điều phối tần suất cao hơn bình thường.

Khi các cơ sở hạ tầng quân sự tại châu Âu được ưu tiên cho các đợt vận chuyển vũ khí, không loại trừ khả năng các sân bay dân dụng gần khu vực biên giới Ukraine sẽ chịu ảnh hưởng.

Việc kiểm soát không phận chặt chẽ hơn, tăng cường an ninh hàng không hoặc các lệnh giới hạn tạm thời đối với các tuyến bay thương mại có thể xuất hiện.

Đặc biệt, các hãng hàng không khai thác các tuyến đến Ba Lan, Slovakia hoặc Romania, những quốc gia nằm sát Ukraine có thể phải điều chỉnh lại lịch bay hoặc tăng chi phí vận hành do thay đổi không lưu.

Các tập đoàn công nghiệp quốc phòng Mỹ như Raytheon Technologies, Boeing Defense, Northrop Grumman hoặc General Dynamics đang được kỳ vọng sẽ được hưởng lợi từ kế hoạch này.

Việc Châu Âu tăng mua các hệ thống Patriot hoặc tên lửa không đối không để chuyển cho Ukraine sẽ kích hoạt lại nhiều dây chuyền sản xuất từng bị cắt giảm sau đại dịch, tạo hiệu ứng lan tỏa đến các nhà cung cấp linh kiện hàng không nhỏ hơn tại Mỹ và châu Âu.

Thậm chí, một số chuyên gia dự đoán rằng các đơn hàng Patriot mới có thể tác động đến lịch giao máy bay dân dụng, do nhiều nhà thầu phụ tham gia chuỗi cung ứng chung cho cả hai mảng dân sự và quốc phòng.

Việc đẩy mạnh sản xuất hệ thống Patriot, đạn dược, cảm biến và các thiết bị radar có thể làm trầm trọng thêm tình trạng khan hiếm linh kiện hàng không trên toàn cầu, vốn đã căng thẳng do các cuộc xung đột kéo dài và hậu quả của đại dịch.

Nhiều doanh nghiệp nhỏ trong ngành hàng không từng phục vụ song song cả mảng thương mại và quân sự nay có thể chuyển hoàn toàn sang phục vụ quốc phòng nếu nhu cầu tăng đột biến.

Điều này có thể ảnh hưởng đến lịch giao hàng máy bay dân dụng của Airbus và Boeing, đặc biệt là với những dòng dùng chung nguồn cung (như hệ thống cảm biến, điện tử hàng không).

Việc Mỹ cam kết cung cấp thêm hệ thống phòng thủ đặc biệt là các loại vũ khí chống UAV sẽ khiến nhiều quốc gia châu Âu đẩy nhanh các chương trình phát triển drone nội địa hoặc mua drone do Mỹ và Israel sản xuất.

Điều này tạo thêm áp lực cạnh tranh trong thị trường drone quân sự, đồng thời mở rộng sân chơi cho các công ty hàng không vũ trụ vừa và nhỏ, đặc biệt là trong các lĩnh vực như radar tầm ngắn, camera cảm biến, và hệ thống điều khiển bay.

Kế hoạch viện trợ gián tiếp và đòn trừng phạt kinh tế của ông Trump vừa mang tính chiến thuật, vừa có sắc thái vận động tranh cử.

Ông đang tìm cách thể hiện mình là người có thể chấm dứt chiến tranh thông qua áp lực thương mại và sự phối hợp đồng minh không cần đưa Mỹ trở lại vai trò “cảnh sát toàn cầu”.

Tuy nhiên, hiệu quả thực tế của kế hoạch vẫn là dấu hỏi lớn: liệu Nga có phản hồi tích cực trong 50 ngày tới, hay sẽ đáp trả bằng đòn trả đũa thương mại?

Liệu các đồng minh châu Âu có đủ khả năng duy trì nhịp độ viện trợ khi gánh vác vai trò trung gian? Và liệu ông Trump có thực sự theo đuổi hòa bình, hay đang dùng xung đột để mặc cả chính trị?

Dưới lớp vỏ của một tuyên bố đậm chất thương mại, quyết định mới của ông Trump đặt ra một bàn cờ mới cho cuộc chiến tại Ukraine là châu Âu đóng vai trò trung gian, Mỹ vừa đứng ngoài vừa kiểm soát cuộc chơi, còn Nga đứng trước áp lực kinh tế leo thang.

Dù kết quả hòa bình trong 50 ngày còn xa vời, nhưng thông điệp thì rõ ràng ông Trump đã hết kiên nhẫn, và ông sẵn sàng dùng mọi công cụ từ tên lửa Patriot đến thuế 100% để tạo đòn bẩy trên bàn đàm phán.