.jpg "Công nghệ đang thay đổi 'cuộc chơi' trong ngành vận tải hàng không")
Gửi bình luận
Cuộc đối đầu công nghệ giữa hai nền kinh tế lớn nhất nhì thế giới là Mỹ và Trung Quốc tiếp tục nóng lên, đang tập trung vào lĩnh vực hàng không – nơi sự phụ thuộc của Trung Quốc vào công nghệ phương Tây vẫn là một điểm yếu chí tử.
Theo New York Times, ngày 29/5 vừa qua, trong một bước đi mới được đánh giá là đầy cứng rắn, chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump vừa ban hành lệnh tạm ngừng xuất khẩu một số công nghệ hàng không trọng yếu sang Trung Quốc, bao gồm linh kiện và thiết kế động cơ phản lực – những sản phẩm mà Mỹ đang nắm giữ vị thế thống trị toàn cầu.
Động thái này nhắm thẳng vào các dự án đầy tham vọng của Trung Quốc trong lĩnh vực hàng không dân dụng, đặc biệt là chương trình phát triển dòng máy bay chở khách C919 do hãng COMAC sản xuất.
Mặc dù là máy bay nội địa, C919 vẫn phụ thuộc lớn vào chuỗi cung ứng quốc tế, đặc biệt là các hệ thống điều khiển bay và động cơ do các tập đoàn Mỹ và châu Âu cung cấp như GE Aerospace và Honeywell.
Một nguồn tin từ Bộ Thương mại Mỹ tiết lộ, Washington đã tạm dừng cấp phép xuất khẩu cho COMAC trong bối cảnh căng thẳng leo thang liên quan đến chuỗi cung ứng công nghệ chiến lược.
Việc ngừng cấp phép không chỉ ảnh hưởng đến COMAC, mà còn gián tiếp gây áp lực lên toàn bộ chiến lược tự chủ hàng không dân dụng của Trung Quốc – quốc gia vẫn chưa đủ năng lực sản xuất nội địa các loại động cơ phản lực hiện đại.
Đây là một phần trong nỗ lực mở rộng kiểm soát xuất khẩu của Mỹ, nhằm bảo vệ lợi thế công nghệ trong các lĩnh vực cốt lõi như hàng không vũ trụ, chip bán dẫn và quốc phòng.
Các biện pháp mới không chỉ khiến Trung Quốc gặp khó khăn trong việc tiếp cận linh kiện hàng không cao cấp, mà còn làm dấy lên lo ngại về sự gián đoạn của chuỗi cung ứng toàn cầu trong các ngành công nghiệp liên quan, từ chế tạo máy bay đến robot và sản xuất chip.
Trong bối cảnh cạnh tranh công nghệ ngày càng khốc liệt, hàng loạt tập đoàn hàng không – từ nhà sản xuất động cơ đến các nhà thầu quốc phòng – đều đang theo dõi sát sao diễn biến mới nhất này.
Việc Trung Quốc kiểm soát khắt khe nguồn đất hiếm và nam châm – những vật liệu then chốt cho ngành hàng không và vũ trụ – được xem là đòn đáp trả trực tiếp, làm gia tăng rủi ro cho các nhà sản xuất Mỹ và đồng minh.
C919 – được coi là biểu tượng cho khát vọng “tự cường” của ngành hàng không Trung Quốc – đã thực hiện chuyến bay thương mại đầu tiên vào năm 2023. Tuy nhiên, sau gần hai thập kỷ phát triển, mẫu máy bay này vẫn chưa thoát khỏi sự lệ thuộc vào công nghệ phương Tây.
Hệ thống động cơ LEAP-1C, do liên doanh giữa GE và Safran (Pháp) sản xuất, là “trái tim” của C919. Việc Mỹ tạm ngừng xuất khẩu công nghệ liên quan đến động cơ và điều khiển bay có thể khiến chương trình C919 rơi vào thế bị động, thậm chí trì hoãn các kế hoạch bàn giao trong tương lai.
Các chuyên gia nhận định rằng, bất chấp những nỗ lực thúc đẩy nội địa hóa, Trung Quốc vẫn cần ít nhất một thập kỷ nữa mới có thể phát triển được động cơ máy bay thương mại mang tính cạnh tranh, đủ khả năng thay thế các sản phẩm của GE, Rolls-Royce hay Pratt & Whitney.
Cuộc đối đầu Mỹ - Trung đã mở rộng từ thương mại sang công nghệ và giờ đây đang bao trùm cả lĩnh vực hàng không – một trong những biểu tượng của năng lực kỹ thuật quốc gia.
Mỹ không chỉ giới hạn xuất khẩu động cơ, mà còn nhắm tới phần mềm thiết kế chip và mạch điện tử – nền tảng cho hệ thống điều khiển bay hiện đại và cảm biến trong ngành hàng không.
Washington đã tạm dừng xuất khẩu phần mềm từ các công ty như Cadence, Synopsys, Siemens – những tên tuổi không thể thiếu trong thiết kế và mô phỏng hệ thống điện tử hàng không. Trong khi đó, Bắc Kinh đẩy mạnh tự phát triển công nghệ, nhưng vẫn vấp phải các giới hạn do phụ thuộc lớn vào phần mềm, thiết bị và vật liệu từ nước ngoài.
Sự gia tăng các biện pháp kiểm soát từ cả hai phía đang làm thay đổi sâu sắc cục diện chuỗi cung ứng hàng không toàn cầu. Các công ty sản xuất động cơ, linh kiện và phần mềm hàng không sẽ buộc phải tính toán lại chiến lược thị trường, trong khi những quốc gia trung lập có thể trở thành mắt xích thay thế trong chuỗi cung ứng.
Về phần mình, Trung Quốc đang tìm cách duy trì quan hệ hợp tác với nhiều đối tác khác, đồng thời xúc tiến đầu tư vào các ngành công nghiệp nền tảng như chế biến đất hiếm, chip và vật liệu hàng không.
Tuy nhiên, một điều rõ ràng: ngành hàng không – vốn phụ thuộc nặng nề vào hợp tác quốc tế – đang bị kéo vào một cuộc xung đột kéo dài, nơi mà công nghệ không còn là công cụ phát triển, mà trở thành chiến trường giành ảnh hưởng.
Các biện pháp kiểm soát xuất khẩu công nghệ hàng không và bán dẫn của Mỹ đối với Trung Quốc có thể gián tiếp ảnh hưởng đến Việt Nam – quốc gia đang ngày càng hội nhập sâu vào chuỗi cung ứng toàn cầu.
Nếu căng thẳng giữa hai nền kinh tế lớn tiếp tục leo thang, nguy cơ gián đoạn chuỗi cung ứng – đặc biệt là đối với các mặt hàng có hàm lượng công nghệ cao như động cơ phản lực hay chip điều khiển – sẽ đặt ra thách thức lớn cho các hãng hàng không và doanh nghiệp công nghệ tại Việt Nam.
