Gửi bình luận
Mỹ phạt 3 công ty vận chuyển sau loạt vụ cháy pin lithium-ion trên máy bay, một lần nữa cảnh báo rủi ro từ vật liệu nguy hiểm.
Những vụ cháy gần đây liên quan đến pin lithium-ion được vận chuyển bằng máy bay hàng hóa đã làm dấy lên lo ngại về mức độ rủi ro và khiến Cục Hàng không Liên bang Mỹ (FAA) ra quyết định xử phạt ba công ty.
Trong thông báo ngày 5/9, FAA cho biết các công ty liên quan đã vi phạm quy định về vận chuyển vật liệu nguy hiểm. Hai trong số các công ty đã sử dụng dịch vụ chuyển phát nhanh hàng không để gửi các kiện hàng chứa pin lithium-ion, và sau đó các kiện hàng này đã bốc cháy.
FAA nêu rõ: “Gói hàng phát ra khói, có mùi khét. Khi kiểm tra, phát hiện tình trạng cháy, ba viên pin đã nóng chảy và dính vào nhau”. Lô hàng này gồm 25 pin lithium-ion dùng cho điện thoại di động.
Theo FAA, công ty Mobilesentrix có trụ sở tại bang Virginia đã gửi số pin này qua hãng hàng không chuyển phát nhanh FedEx nhưng không đóng gói đúng quy chuẩn cũng như không khai báo là hàng nguy hiểm. Cơ quan này không cho biết vụ cháy xảy ra ở giai đoạn nào trong quá trình vận chuyển.
Mobilesentrix, một nhà bán buôn linh kiện điện thoại, cũng từng ba lần gửi pin lithium-ion qua FedEx không đúng quy định vào tháng 9 và 11 năm ngoái. FAA khẳng định: “Không lô hàng nào được phân loại, mô tả, đóng gói, dán nhãn, gắn ký hiệu hay đảm bảo tình trạng vận chuyển đúng theo yêu cầu”.
Cơ quan quản lý đề xuất mức phạt 170.000 USD đối với Mobilesentrix. Công ty này đã đề nghị được trao đổi trực tiếp với FAA về vụ việc.
Tình huống tương tự xảy ra với LG Energy Solution (Hàn Quốc). Ngày 4/1/2024, lô pin lithium-ion công ty gửi đến Los Angeles qua FedEx cũng bốc cháy. FAA cho biết: “Nhân viên FedEx đã phát hiện khi kiện hàng tỏa nhiệt, bốc khói và cháy âm ỉ tại cơ sở phân loại ở Irvine, California. Bên trong, một hoặc nhiều viên pin đã bị cháy xém và nóng chảy”.
FAA đề xuất phạt LG Energy 60.000 USD do không khai báo hàng nguy hiểm và đóng gói, dán nhãn không đúng quy cách.
Ngoài ra, công ty Mokwheel E-Bikes (California) cũng bị đề xuất phạt 74.250 USD vì vi phạm quy định về vận chuyển vật liệu nguy hiểm khi gửi pin lithium-ion qua hãng vận chuyển UPS tới Thâm Quyến (Trung Quốc) vào tháng 12/2023.
Theo FAA, Mokwheel không khai báo đúng lô hàng và cũng không đảm bảo nhân viên đã được huấn luyện về xử lý vật liệu nguy hiểm. “Nhân viên UPS đã phát hiện lô hàng tại trung tâm phân loại ở Anchorage, Alaska”, FAA cho biết.
Nhiều nước siết chặt quy định
Pin lithium-ion, công nghệ nền tảng của hầu hết các bộ sạc dự phòng, được ứng dụng phổ biến nhờ mật độ năng lượng cao và khả năng sạc lại. Tuy nhiên, chính mật độ năng lượng này lại khiến chúng dễ gặp phải hiện tượng "nhiệt độ mất kiểm soát".
Nếu một cell pin bị hỏng, chập mạch hoặc tiếp xúc với nhiệt độ quá cao, nó có thể nhanh chóng bị quá nhiệt, bốc khói hoặc bốc cháy. Trong không gian hạn chế của khoang máy bay, ngay cả một đám cháy nhỏ cũng có thể gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến sự an toàn của hành khách.
Do đó, những sự cố từ pin lithium-ion như trên không chỉ là vấn đề của Mỹ mà là thách thức toàn cầu. Nhiều nước và hãng hàng không đã siết chặt quy định liên quan pin lithium-ion trên chuyến bay, đặc biệt ở châu Á.
Hàn Quốc quy định rất nghiêm ngặt. Từ ngày 1/3, hành khách phải luôn mang pin lithium-ion theo người, không được để trong khoang hành lý ký gửi. Các pin có công suất trên 160 Wh bị cấm, trong khi mỗi hành khách được phép mang tối đa 5 pin dưới 100 Wh. Việc sạc pin trên máy bay cũng bị cấm tuyệt đối.
Từ ngày 8/7, Nhật Bản yêu cầu hành khách giữ pin trong tầm mắt, chẳng hạn để trên đùi hoặc trong túi đựng lưng ghế máy bay, không được bỏ trong khoang hành lý trên cao hay ký gửi. Pin từ 100 - 160 Wh phải được khai báo, pin hơn 160 Wh bị cấm. Ngoài ra, không được phép sử dụng hoặc sạc pin trên máy bay.
Singapore Airlines và hàng hãng không giá rẻ Scoot từ ngày 1/4 cấm hành khách sử dụng sạc dự phòng để sạc thiết bị trên máy bay, bao gồm cả pin lithium-ion. Pin vẫn có thể mang theo hành lý xách tay nhưng không được sạc hoặc sử dụng trong suốt chuyến bay.
Từ 28/6, Trung Quốc ban hành quy định mới siết chặt hơn về pin lithium-ion. Theo đó, chỉ các loại pin dự phòng dán nhãn chứng nhận đạt chuẩn CCC (3C) mới được phép mang lên máy bay. Pin không có nhãn, nhãn bị mờ hoặc thuộc danh sách sản phẩm bị thu hồi sẽ bị cấm. “3C” là chứng nhận bắt buộc tại Trung Quốc, khẳng định sản phẩm đạt tiêu chuẩn an toàn quốc gia.
Ngoài yêu cầu về nhãn, Trung Quốc duy trì quy định về công suất. Pin dưới 100 Wh được phép mang theo hành lý xách tay. Pin 100 - 160 Wh cần xin phê duyệt của hãng bay. Pin lớn hơn 160 Wh tuyệt đối cấm vận chuyển.
Các hãng hàng không lớn như Air China, China Eastern, China Southern cũng nhấn mạnh rằng pin dự phòng phải tắt nguồn hoàn toàn, để trong hành lý xách tay và không được sử dụng để sạc trong chuyến bay. Nhân viên an ninh tại sân bay có quyền kiểm tra và buộc hành khách bỏ lại những viên pin không đạt chuẩn.
Tại Việt Nam, trong thông báo ngày 9/9, Vietnam Airlines Group cho biết việc sử dụng pin sạc dự phòng lithium bị cấm trên toàn bộ chuyến bay của công ty, bao gồm Vietnam Airlines, Pacific Airlines và Vasco.
Hành khách cần khai báo tại quầy thủ tục khi mang pin sạc loại này trong hành lý xách tay và đặt ở vị trí dễ quan sát để thuận tiện cho việc kiểm soát, phát hiện kịp thời các dấu hiệu bất thường.
Vietnam Airlines cho biết đã trang bị các dụng cụ chuyên dụng như găng tay cách nhiệt, túi đặc chủng chống cháy và chống khói trên máy bay để ứng phó nếu xảy ra sự cố liên quan đến pin lithium.
Trước đó, Vietnam Airlines và Vietjet từ khoảng tháng 3–4/2025 cũng yêu cầu hành khách không được sử dụng pin dự phòng trên máy bay. Pin dự phòng phải được để trong hành lý xách tay hoạc ở vị trí dễ quan sát trong trạng thái không sử dụng.
