Tin tức

Một tuần xung đột: Iran mất 21 tướng, hệ thống phòng không tê liệt

Phương Thảo • 20/06/2025 11:32

Một tuần đã trôi qua kể từ khi Israel phát động chiến dịch quân sự lớn nhất từ trước đến nay nhằm vào Iran. Trên phương diện tác chiến thông thường, Tehran đang phải chịu áp lực chưa từng có.

Ngay trong vài giờ đầu tiên, Israel đã nhanh chóng giành ưu thế áp đảo trên bầu trời Iran. Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) tuyên bố đã nhanh chóng vô hiệu hóa tới 120 hệ thống phòng không của Iran thông qua các đợt không kích chính xác và các chiến dịch bằng máy bay không người lái – tương đương khoảng một phần ba tổng số hệ thống phòng thủ của Tehran trước chiến tranh.

Trong bối cảnh đó, vũ khí phản công hiệu quả nhất mà Iran có trong tay chính là kho tên lửa đạn đạo tốc độ cao – vốn được IDF ước tính khoảng 2.000 quả vào thời điểm bắt đầu chiến sự.

Tuy nhiên, việc Israel liên tiếp tập kích các bệ phóng tên lửa ở miền tây Iran – đặc biệt tại các cơ sở ngầm như ở Kermanshah – cùng với việc ám sát có chủ đích các chỉ huy quân sự cấp cao, đã khiến năng lực phản công của Tehran bị tổn hại nghiêm trọng.

Tính đến nay, Iran đã phóng hơn 400 tên lửa nhằm vào Israel. Nhưng một sự thật là gần một nửa trong số đó – khoảng 200 quả – được bắn đi ngay trong đợt trả đũa đầu tiên vào thứ Sáu tuần trước.

Từ đầu tuần này, tần suất và quy mô các đợt phóng đã giảm mạnh, xuống còn khoảng 15–20 quả mỗi đợt, theo thống kê của Viện Nghiên cứu Chiến tranh (ISW) – một tổ chức nghiên cứu có trụ sở tại Mỹ. Trong khi đó, khả năng sản xuất tên lửa mới của Iran cũng bị giới hạn, ước tính chỉ đạt khoảng 50 quả mỗi tháng trước khi xung đột nổ ra.

Tên lửa đạn đạo – với vận tốc cực cao – là loại vũ khí đầy nguy hiểm, và khoảng 10% trong số đó vẫn có thể xuyên thủng mạng lưới phòng không của Israel.

Một trong số đó đã đánh trúng Trung tâm Y tế Soroka ở Beersheba vào thứ Năm, khiến 76 người bị thương. Tuy nhiên, hầu hết các đòn tấn công của Iran dường như không nhắm trúng các mục tiêu chiến lược như cơ sở công nghiệp quốc phòng của Israel. Ngoại lệ duy nhất là vụ tấn công vào nhà máy lọc dầu ở Haifa hôm Chủ nhật, buộc cơ sở này phải ngừng hoạt động.

Loại máy bay được sử dụng trong cuộc xung đột Israel - Iran

Trong cuộc xung đột Israel – Iran hiện nay, Không quân Israel (IAF) đã triển khai một loạt máy bay chiến đấu hiện đại, chủ yếu là tiêm kích tàng hình F-35I "Adir" – phiên bản nâng cấp riêng cho Israel từ dòng F-35 Lightning II của Mỹ.

Đây là lực lượng chủ lực trong các đòn tấn công phủ đầu nhằm vào hệ thống phòng không, các cơ sở phóng tên lửa và căn cứ ngầm của Iran.

Với khả năng tàng hình, mang vũ khí dẫn đường chính xác và tích hợp sâu vào mạng lưới chiến tranh điện tử, F-35I đã giúp Israel chiếm ưu thế tuyệt đối trên không, đặc biệt tại miền tây và trung Iran – nơi hệ thống radar bị tê liệt gần như hoàn toàn.

Bên cạnh đó, các tiêm kích F-15I Ra’am cũng đóng vai trò quan trọng trong các nhiệm vụ tấn công tầm xa và mang theo vũ khí hạng nặng. Israel cũng sử dụng rộng rãi máy bay không người lái (UAV) tấn công – trong đó có dòng Hermes và Harop – để thực hiện các nhiệm vụ ám sát, trinh sát sâu trong lãnh thổ Iran, và phá hủy hệ thống radar, bệ phóng tên lửa trước khi phi đội tiêm kích tiến hành không kích chính.

Phía Iran, trong khi đó, dường như không triển khai được máy bay chiến đấu nào có hiệu quả trong việc phản ứng hoặc ngăn chặn các đòn tấn công, do phần lớn lực lượng không quân của họ gồm các máy bay MiG-29, F-14 hoặc F-4 thế hệ cũ, thiếu năng lực tác chiến điện tử và không thể cạnh tranh với ưu thế công nghệ vượt trội của Israel.

Hệ thống phòng không Iran bị ảnh hưởng thế nào?

Nhiệm vụ đánh chặn tên lửa đạn đạo phần lớn do hệ thống phòng thủ hiện đại nhất của Israel – Arrow 3 – đảm nhận. Đây là hệ thống có tầm bắn lên tới 2.400 km và có khả năng tiêu diệt tên lửa từ ngoài tầng khí quyển.

Israel cũng triển khai Arrow 2 – phiên bản cũ hơn – cùng với sự hỗ trợ của Mỹ thông qua hệ thống THAAD và các tàu khu trục trang bị Aegis hoạt động ở phía đông Địa Trung Hải.

Tuy nhiên, các hệ thống này đều có chi phí rất cao – một tên lửa đánh chặn Arrow 3 có giá ước tính khoảng 3,5 triệu USD, trong khi Arrow 2 có thể dao động từ 1,5 đến 2 triệu USD. Theo báo Globes của Israel, tổng chi phí cho tên lửa đánh chặn Arrow từ tháng 10/2023 đến nay đã có thể lên tới 1–1,5 tỷ USD.

Câu hỏi đang được đặt ra là: Israel còn bao nhiêu tên lửa đánh chặn trong kho?

Mối lo này càng gia tăng sau bài viết của Wall Street Journal, dẫn lời một quan chức Mỹ giấu tên, nói rằng Israel có thể đang đối mặt với tình trạng suy giảm kho dự trữ tên lửa phòng thủ.

Tuy nhiên, giới phân tích cho rằng Israel – với nhận thức rõ ràng về mối đe dọa tên lửa từ Iran – khó có khả năng hành động nếu chưa tự tin rằng họ có đủ năng lực phòng vệ phù hợp với mức độ rủi ro dự kiến.

Dù vậy, việc sản xuất các hệ thống đánh chặn tinh vi như Arrow cần thời gian dài – vấn đề từng được minh chứng rõ rệt tại Ukraine, nơi Kyiv luôn thiếu hụt hệ thống phòng không để đối phó với mưa tên lửa từ Nga.

Tên lửa đạn đạo của Iran tấn công Israel như thế nào?

Trong vòng chưa đầy một tuần, Israel đã báo cáo với các đồng minh rằng chiến dịch đang tiến triển nhanh hơn kỳ vọng. Trong 24 giờ đầu tiên, Israel tuyên bố đã tiêu diệt 21 trong số 22 chỉ huy quân sự cấp cao của Iran, cùng với 10 trong số 12 nhà khoa học hạt nhân hàng đầu.

Máy bay Israel hoạt động gần như không bị cản trở trên không phận miền tây và trung Iran – Tel Aviv mới chỉ xác nhận mất một máy bay không người lái – cho phép họ thực hiện các cuộc tấn công với độ chính xác và tự do hiếm có.

Ngay cả trong trường hợp kho tên lửa tấn công của Israel suy giảm trong vài tuần tới và không có thêm sự hỗ trợ từ Mỹ, ưu thế tuyệt đối về không quân vẫn giúp Tel Aviv tiếp tục duy trì áp lực với cường độ vừa phải.

Chuyên gia phân tích tên lửa Fabian Hinz, trong một nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), nhận định:

“

Khả năng tác chiến của Iran đã bị bộc lộ là thiếu hiệu quả. Lãnh đạo Israel – ít nhất ở thời điểm hiện tại – đang chấp nhận rủi ro từ các đòn tấn công bằng tên lửa đạn đạo vào khu vực dân cư

Chuyên gia Fabian Hinz, Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS)

Theo Hinz, “cán cân răn đe” giữa hai quốc gia đang nghiêng mạnh về phía Israel – và chỉ có thể được khôi phục trở lại có lợi cho Tehran nếu Iran có thể tung ra một lượng lớn tên lửa đủ sức đánh trúng các khu dân cư hoặc hạ tầng trọng yếu của Israel trong thời gian tới. Tuy nhiên, cho đến hiện tại, chưa có dấu hiệu nào cho thấy điều đó sẽ sớm xảy ra.

Thế cuộc xung đột Israel - Iran sẽ như thế nào?

Với ưu thế gần như tuyệt đối trên không, máy bay Israel đang hoạt động tự do trên không phận miền tây và trung Iran, tấn công các mục tiêu hạ tầng quân sự mà gần như không gặp kháng cự. Dù có thể phải giảm tốc độ không kích trong những tuần tới nếu thiếu tên lửa tấn công, Tel Aviv vẫn giữ thế chủ động.

Trong khi đó, phía Iran chưa có dấu hiệu phản công hiệu quả hoặc làm thay đổi cục diện chiến trường. Chuyên gia tên lửa Fabian Hinz, trong báo cáo cho Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế (IISS), nhận định rằng năng lực quân sự của Iran đã "bị phơi bày là thiếu hiệu quả", còn phía Israel "sẵn sàng chấp nhận rủi ro để duy trì thế chủ động chiến lược".

Ông cảnh báo, cán cân răn đe giữa hai nước đang nghiêng rõ rệt về phía Israel – và chỉ khi Iran có thể phóng số lượng lớn tên lửa với độ chính xác cao nhắm vào các trung tâm dân cư hoặc cơ sở trọng yếu, cục diện mới có thể xoay chuyển trở lại.

Trong ngắn hạn, Israel nắm thế áp đảo; Iran bị đẩy vào thế bị động. Nhưng về trung hạn, xung đột vẫn tiềm ẩn nguy cơ leo thang nếu Iran quyết định huy động lực lượng ủy nhiệm như Hezbollah hoặc phát động các cuộc phản công phi đối xứng ở các mặt trận khác trong khu vực.

Cục diện hiện tại giống như một cán cân chưa ổn định – bất kỳ một biến số lớn nào, như một vụ tấn công gây thương vong lớn ở Tel Aviv hay Jerusalem, đều có thể kéo các cường quốc như Mỹ, Nga hoặc các nước vùng Vịnh bước vào vòng xoáy chiến tranh.

“

Cuộc xung đột trực tiếp gần nhất giữa Israel và Iran là vào tháng 10/2024, khi Tehran phóng gần 200 tên lửa đạn đạo về phía lãnh thổ đối phương. Tuy nhiên, căng thẳng hiện tại đã kéo dài và gây thiệt hại nghiêm trọng hơn, cũng như tiềm ẩn nguy cơ leo thang lớn hơn nhiều.
"Mọi thứ chúng ta đang chứng kiến đều vượt ngoài dự đoán", Aaron Stein, Chủ tịch Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, nói.