Gửi bình luận
Theo xu hướng số hóa quốc tế và được nhiều hãng hàng không quốc tế áp dụng từ lâu, từ 1/12, tại các sân bay, mô hình khách không ký gửi hành lý phải tự làm thủ tục trực tuyến hoặc tại kiosk đã chính thức có hiệu lực.
Theo Chỉ thị 24/2025 của Thủ tướng, từ ngày 1/12, các quầy làm thủ tục chỉ phục vụ hành khách có hành lý ký gửi và khách đặc biệt. Khách không thuộc diện này sẽ làm thủ tục, kiểm tra an ninh, lên tàu bay thông qua ứng dụng công nghệ sinh trắc học gắn với định danh và xác thực điện tử VNeID, hoặc tại hệ thống kiốt tự phục vụ.
Đây được xem là bước chuyển quan trọng trong nỗ lực chuẩn hóa quy trình mặt đất, đồng thời đưa dịch vụ hàng không Việt Nam tiến gần hơn tới các chuẩn vận hành phổ biến trên thế giới.
Dù tạo ra thay đổi trong thói quen của một bộ phận hành khách, chính sách này thực tế phù hợp với xu hướng toàn cầu. Nhiều thị trường lớn đã đi trước hàng thập kỷ trong quá trình chuyển đổi sang mô hình “không quầy”, với trọng tâm là số hóa toàn bộ hành trình của những hành khách không ký gửi hành lý.
Trong bối cảnh đó, việc các hãng hàng không Việt chính thức hóa quy định bắt buộc cho nhóm khách “đi tay không” cho thấy các hãng đang theo đúng quỹ đạo phát triển của ngành hàng không quốc tế.
Mô hình "không cần quầy" trở thành chuẩn mặc định
Trong hơn 10 năm qua, ngành hàng không thế giới liên tục tối ưu hóa chi phí và giảm tải nhân sự tại sân bay bằng cách đẩy mạnh tự động hóa. Mô hình "không cần quầy" không tiếp nhận hành khách không ký gửi tại quầy, ngày càng phổ biến.
Các hãng áp dụng quy trình yêu cầu hành khách tự check-in trực tuyến hoặc tại kiosk, trong khi nhân viên mặt đất chỉ xử lý những trường hợp đặc biệt như người già, trẻ em, hành khách cần hỗ trợ y tế hay vướng mắc về vé. Luồng di chuyển của hành khách vì vậy được tối giản: từ lối vào sân bay đi thẳng vào khu vực kiểm tra an ninh, không dừng tại quầy thủ tục.
Hiệp hội Vận tải Hàng không Quốc tế (IATA) nhiều năm liền xác định “số hóa hành trình hành khách từ nhà đến cửa ra máy bay” là mục tiêu chiến lược. Theo định hướng này, khoảng 80% hành khách trong tương lai sẽ không cần tiếp xúc trực tiếp với nhân viên mặt đất. Việc Vietnam Airlines áp dụng mô hình bắt buộc cho hành khách không ký gửi cho thấy hãng đang bắt kịp nhịp vận hành ấy, thay vì chỉ khuyến khích như giai đoạn trước.
Hàng không Việt đang ở đâu trong bước tranh toàn cầu?
Mỹ: Tự check-in là thói quen cố hữu
Tại Mỹ, các hãng lớn như Delta Air Lines, United Airlines hay American Airlines gần như không còn làm thủ tục tại quầy cho hành khách không ký gửi hành lý. Ở các sân bay đông đúc như Atlanta, Los Angeles, Seattle hay Chicago O’Hare, gần như toàn bộ hành khách “đi tay không” được yêu cầu check-in trực tuyến.
Kiosk tự động được bố trí dày đặc, trong khi nhân viên chỉ hỗ trợ khi xảy ra trục trặc. Với hành khách Mỹ, việc tự làm thủ tục từ xa đã trở thành thói quen tương tự như việc tự đặt vé hoặc chọn ghế.
Châu Âu: Hướng đến sân bay “không chạm”
Tại các trung tâm hàng không lớn như Frankfurt, Munich, Paris Charles de Gaulle hay Schiphol, hành khách không ký gửi hành lý gần như không quay lại quầy thủ tục truyền thống. Các hãng như Lufthansa, Air France - KLM hay British Airways đều đã triển khai hệ thống lên máy bay bằng sinh trắc học, giảm phụ thuộc vào thẻ lên máy bay giấy. Châu Âu cũng là khu vực đi đầu trong việc cắt giảm diện tích quầy truyền thống, thay bằng các khu vực tự phục vụ hoàn toàn.
Nhật Bản: “Sân bay yên lặng” - tự phục vụ trở thành tiêu chuẩn
Hai sân bay lớn Haneda và Narita vận hành mô hình trong đó khách không ký gửi hành lý đi thẳng vào soi chiếu, bỏ qua toàn bộ quầy thủ tục. JAL và ANA từ lâu đã khuyến nghị hành khách tự check-in trước 24 giờ và coi đây là nghĩa vụ cơ bản. Hệ thống kiosk và các cổng sinh trắc học được triển khai đồng bộ, giúp quy trình gần như “im lặng”, không cần giao tiếp nhiều giữa hành khách và nhân viên sân bay.
Hàn Quốc: Tự động hóa triệt để
Incheon và Gimpo là hình mẫu của châu Á trong việc triển khai tự động hóa. Korean Air và Asiana đều yêu cầu hành khách không ký gửi hành lý thực hiện check-in trực tuyến trước khi đến sân bay. Dữ liệu thủ tục bay được đồng bộ hóa với hệ thống kiểm soát xuất nhập cảnh thông minh, tạo ra hành trình liền mạch. Đối với phần lớn hành khách Hàn Quốc, việc không tự làm thủ tục bị xem là lỗi thời.
Singapore: Tiên phong sân bay “không quầy”
Singapore Changi là một trong những nơi triển khai mạnh mẽ nhất mô hình tự động, từ check-in, gửi hành lý tới boarding bằng nhận diện khuôn mặt. Singapore Airlines từ lâu đã yêu cầu hành khách không ký gửi tự check-in như một quy định bắt buộc. Ở Terminal 3 và Terminal 4, mô hình số hóa gần như hoàn toàn, giới hạn tối đa việc tương tác trực tiếp tại quầy.
Vì sao Việt Nam cần bước chuyển này?
Việc các hãng hàng không Việt Nam đưa vào áp dụng quy định bắt buộc đối với nhóm hành khách không ký gửi hành lý xuất phát từ ba mục tiêu chính.
Thứ nhất, hệ thống quầy thủ tục tại các sân bay lớn như Nội Bài hay Tân Sơn Nhất thường xuyên quá tải vào giờ cao điểm. Nhóm khách đi “tay không” chiếm tỷ trọng lớn, khiến tình trạng ùn tắc tại quầy càng nghiêm trọng hơn.
Thứ hai, việc duy trì lượng lớn nhân viên mặt đất để xử lý quy trình đơn giản như kiểm tra thẻ lên máy bay là tốn kém; tự động hóa sẽ giúp tối ưu chi phí dài hạn. Thứ ba, quy định này phù hợp với chiến lược chuyển đổi số của Chính phủ, bao gồm việc ứng dụng VNeID, AI, kiosk và nhận diện khuôn mặt trong hoạt động hàng không.
Việc bắt buộc tự check-in mang lại nhiều lợi ích rõ rệt như rút ngắn thời gian chờ xuống chỉ vài phút, giảm ùn tắc tại khu vực quầy và tăng mức độ chủ động cho hành khách. Tuy nhiên, cũng xuất hiện một số thách thức, đặc biệt đối với nhóm người lớn tuổi hoặc ít tiếp xúc công nghệ. Các sân bay cần đảm bảo đủ kiosk và bố trí nhân viên hỗ trợ trong giai đoạn chuyển tiếp.
Việc yêu cầu hành khách không ký gửi hành lý tự làm thủ tục không phải là sự siết chặt bất thường, mà là bước đi cần thiết để các hãng hàng không tiến gần hơn tới chuẩn vận hành quốc tế.
Trong tương lai, mô hình này có thể mở rộng với việc giảm thêm quầy truyền thống, tăng vùng tự phục vụ và tích hợp sâu hơn với VNeID để hành khách có thể đi thẳng vào soi chiếu mà không cần xuất trình giấy tờ. Đây không chỉ là xu hướng tất yếu của ngành hàng không toàn cầu mà còn là điều kiện để nâng cao trải nghiệm và tăng hiệu quả vận hành trong bối cảnh lưu lượng hành khách ngày một lớn.
