Gửi bình luận
Với phương pháp tuyển chọn khắt khe, cạnh tranh khốc liệt, Trung Quốc dù mở rộng nguồn tuyển phi công nhưng vẫn giữ tiêu chuẩn thép.
Quân đội Trung Quốc đang đẩy mạnh hiện đại hóa, đặc biệt trong lực lượng không quân và hàng không hải quân.
Với việc mở rộng hạm đội tiêm kích và tàu sân bay (Liêu Ninh, Sơn Đông, Phúc Kiến), nhu cầu phi công quân sự tăng vọt – cả về số lượng lẫn chất lượng.
Theo một sĩ quan không quân, sức mạnh tàu sân bay phụ thuộc vào ba yếu tố: bản thân tàu, máy bay mang theo, và phi công.
Khi trang bị kỹ thuật đã sẵn sàng, bài toán cấp bách là đào tạo được đội ngũ phi công tinh nhuệ – đạt chuẩn khắt khe về thể chất, kỹ năng và bản lĩnh chính trị. Công tác tuyển chọn do đó được ví như “vạn lý chọn một” – phản ánh mức độ cạnh tranh chưa từng có.
Tỷ lệ trúng tuyển cực kỳ thấp – “Vạn lý chọn một”
Hằng năm, hàng chục nghìn thanh niên Trung Quốc mơ ước trở thành phi công quân sự, nhưng chỉ một phần rất nhỏ đạt được mục tiêu. Tỷ lệ chọi vào chương trình phi công của Không quân Trung Quốc (PLAAF) được đánh giá là khắc nghiệt hơn cả thi vào Đại học Thanh Hoa hay Bắc Kinh.
Tại tỉnh Triết Giang, năm 2025 chỉ có 29 thí sinh trúng tuyển phi công từ khoảng 400.000 thí sinh, tức tỷ lệ 1 chọi 13.800. Riêng Hàng Châu có 6 nam sinh trúng tuyển – con số cao nhất tỉnh, nhưng vẫn vô cùng nhỏ bé so với tổng thể.
Năm 2018, có hơn 123.000 học sinh trung học đăng ký sơ tuyển, nhưng chỉ 1.480 người được chọn, tương đương 1 chọi 83.
Mỗi suất trúng tuyển được xem là “của hiếm”, bởi tất cả đều là học sinh ưu tú hàng đầu. Truyền thông Trung Quốc mô tả: trở thành học viên phi công còn khó hơn vào đại học top đầu, minh chứng cho tính cạnh tranh khốc liệt.
Lý do tỷ lệ trúng tuyển thấp nằm ở hệ thống sàng lọc nhiều tầng, với tiêu chí cực kỳ nghiêm ngặt. Ứng viên phải vượt qua hàng loạt vòng: khám sức khỏe, kiểm tra y sinh, đánh giá tâm lý, thể lực, lý lịch chính trị và học lực.
Đặc biệt, Không quân áp dụng cơ chế loại trừ từng hạng mục – chỉ cần không đạt một tiêu chí, thí sinh lập tức bị loại. Qua từng vòng, số lượng ứng viên giảm mạnh, chỉ còn lại những cá nhân thật sự xuất sắc toàn diện, đủ sức đáp ứng yêu cầu của một phi công quân sự trong kỷ nguyên hiện đại.
Ứng viên phi công quân sự Trung Quốc phải đáp ứng hàng loạt tiêu chuẩn khắt khe cả về thể chất, tâm lý, học lực và lý lịch chính trị.
Về thể chất, ứng viên phải có chiều cao từ 164–185 cm, cân nặng trên 52 kg (hoặc trên 50 kg nếu dưới 18 tuổi), không dị tật, không xăm mình, không có sẹo ảnh hưởng chức năng. Đặc biệt, thị lực tối thiểu phải đạt 0.8 mỗi mắt (tương đương 6/7.5), không được cận thị hay từng phẫu thuật mắt. Ngoài ra, sức khỏe tim mạch, thần kinh, hô hấp phải tốt và chịu được gia tốc cao trong khi bay.
Về tâm lý, ứng viên trải qua các bài kiểm tra phản xạ, khả năng xử lý tình huống, mức độ tập trung và sự ổn định cảm xúc. Chỉ những người có bản lĩnh vững vàng, phản xạ nhanh, kiểm soát tốt áp lực mới đạt yêu cầu.
Thành tích học tập cũng là yếu tố then chốt. Ứng viên phải đạt điểm trên mức “nhất bản tuyến” (điểm chuẩn đại học tốp đầu của tỉnh). Với các lớp hàng không từ cấp 2, học sinh phải có điểm thi vào lớp 10 nằm trong nhóm cao nhất địa phương.
Bên cạnh đó, tiêu chuẩn chính trị và đạo đức được xem là bắt buộc. Ứng viên và gia đình phải có hồ sơ lý lịch “sạch”, tư tưởng trung thành với Đảng, sẵn sàng cống hiến và tuân thủ kỷ luật quân đội.
Chính vì vậy, mỗi năm chỉ một số ít ứng viên vượt qua được vòng tuyển chọn khắt khe này để trở thành phi công quân sự – lực lượng tinh hoa của Trung Quốc.
Dù tiêu chuẩn tuyển chọn khắt khe, Quân đội Trung Quốc vẫn nỗ lực mở rộng nguồn tuyển nhằm đáp ứng nhu cầu nhân lực phi công ngày càng tăng.
Một thay đổi đáng chú ý là việc nới lỏng tiêu chuẩn thị lực. Hải quân Trung Quốc (PLAN) nay chấp nhận tuyển ứng viên đã phẫu thuật điều chỉnh tật khúc xạ (ví dụ mổ laser chữa cận). Trước đây, mọi vấn đề khúc xạ đều bị loại. Quan chức tuyển sinh cho biết điều này nhằm “không để lãng phí tài năng bay lượn chỉ vì tật khúc xạ”, trong bối cảnh tỷ lệ cận thị ở thanh niên Trung Quốc cao do áp lực học tập.
Đồng thời, độ tuổi và trình độ học vấn của ứng viên cũng được mở rộng. Truyền thống tuyển từ học sinh THPT (17–18 tuổi) được bổ sung bởi hai hướng: tuyển sớm hơn và muộn hơn. Một mặt, chương trình “thanh thiếu niên hàng không” từ năm 2015 cho phép tuyển học sinh cấp 2 (14–15 tuổi) vào lớp chuyên hàng không tại 14 tỉnh, thành.
Năm 2023, có khoảng 4.500 học sinh lớp 9 trúng tuyển. Ngoài chương trình phổ thông, các em còn được đào tạo kiến thức hàng không và quân sự bởi giảng viên quân đội, giúp làm quen sớm với môi trường đặc thù.
Mặt khác, từ năm 2023, Hải quân cũng tuyển cử nhân, thạc sĩ chuyên ngành kỹ thuật và cả người từng hoàn thành nghĩa vụ quân sự vào chương trình phi công tàu sân bay – bổ sung nguồn nhân lực chất lượng cao cho lực lượng hạm đội mới.
Đặc biệt, năm 2023, lần đầu tiên Trung Quốc tuyển nữ học viên phi công tàu sân bay từ sinh viên dân sự, mở ra cơ hội cho nữ giới trong lĩnh vực vốn chỉ dành cho nam.
Tất cả các điều chỉnh trên nhằm đa dạng hóa đầu vào, nhưng không hạ thấp chuẩn mực. Trung Quốc chỉ tạo điều kiện để nhiều người đủ năng lực hơn được thử sức, đảm bảo đầu ra vẫn là những phi công tinh nhuệ bậc nhất.
Với lượng ứng viên đầu vào khổng lồ nhưng chỉ số ít được chọn, chất lượng học viên phi công Trung Quốc nhìn chung rất cao. Thống kê năm 2023 cho thấy trình độ của tân học viên đạt mức kỷ lục: phần lớn đều đáp ứng tiêu chuẩn thể chất của phi công tiêm kích, và 95% số học viên được đánh giá có tiềm năng bay xuất sắc.
Không quân Trung Quốc tuyên bố năm 2023 họ tuyển được số lượng học viên phi công đông nhất từ trước tới nay, đồng thời chất lượng đầu vào cũng cao chưa từng có, phản ánh hiệu quả của việc mở rộng tìm kiếm gắn liền với sàng lọc nghiêm túc.
Để đảm bảo chất lượng phi công quân sự, Trung Quốc đã chuyên nghiệp hóa toàn bộ quy trình tuyển chọn. Quân đội tăng cường tuyên truyền, phối hợp với các trường trung học và đại học hàng đầu để phát hiện sớm nhân tài. Quy trình đánh giá được chuẩn hóa và cập nhật các phương pháp trắc nghiệm hiện đại.
Ngoài ra, quân đội còn hợp tác với các đại học dân sự elite để đào tạo kết hợp giữa văn hóa học thuật và kỹ năng quân sự, giúp học viên vừa có bằng cấp, vừa đáp ứng chuẩn quân đội – một cách thu hút học sinh giỏi mà không buộc họ từ bỏ con đường học vấn dân sự.
Bên cạnh tuyển chọn, Trung Quốc cũng đầu tư bài bản vào công tác huấn luyện và truyền cảm hứng. Năm 2023, sau khi trúng tuyển, tân học viên được chở bằng máy bay vận tải chiến lược Y-20 từ nhiều địa phương đến Trường Xuân nhập học.
Tại lễ nhập học, học viên được trao giấy báo trúng tuyển in hình tiêm kích J-20 và hoa chúc mừng, kèm khẩu hiệu “Lý trí không gian, truy cầu trác việt” – thể hiện kỳ vọng đào tạo những phi công ưu tú cho tương lai.
Hiệu quả của quá trình này thể hiện rõ qua chất lượng đầu ra: các phi công tốt nghiệp có thể làm chủ tiêm kích J-20, J-15 và máy bay ném bom chiến lược.
Giới quan sát nhận định, với hướng đi bài bản, Trung Quốc đang dần hình thành đội ngũ phi công “vừa hồng vừa chuyên” – trung thành tuyệt đối và giỏi chuyên môn – làm nòng cốt cho tham vọng quân sự của nước này trong thập kỷ tới.
