.jpg "Chim đâm vỡ mũi, máy bay phải quay đầu hạ cánh khẩn cấp")
Gửi bình luận
Đó là 60 phút với những quyết định khó khăn của Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên khi phải đưa ra lựa chọn nhanh chóng, hạ cánh an toàn để cấp cứu cho hành khách khi máy bay chỉ vừa cất cánh 2 tiếng đồng hồ.
Trong suốt sự nghiệp phi công, đây là lần thứ hai Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên phải phát đi khẩu lệnh “MAYDAY”.
Một ngày tháng 9/2025 tại Frankfurt (Đức), chuyến bay VN30 của Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên khởi hành từ Frankfurt về sân bay Tân Sơn Nhất (TP.HCM). Hành trình dự kiến kéo dài 11 giờ đồng hồ với phi hành đoàn gồm 4 phi công và 180 hành khách.
“Trời đẹp, máy bay cất cánh đúng giờ, chiếm được độ cao tối ưu từ sớm… lòng tôi lâng lâng với khởi đầu thuận lợi”, ông nhớ lại giây phút khởi đầu của chuyến bay.
Thế nhưng, sự bình yên nhanh chóng bị phá vỡ bởi thông báo khẩn từ tiếp viên trong khoang hành khách: Một nam hành khách người Việt bất ngờ thổ huyết liên tục, tình trạng nguy kịch. Tiếp viên lập tức phát loa tìm kiếm sự trợ giúp y tế.
Từ hàng ghế, có ba hành khách xác nhận là bác sĩ xung phong hỗ trợ. Ngay lập tức, hộp thuốc cấp cứu trên máy bay, vốn chỉ được sử dụng khi có bác sĩ chuyên nghiệp, được mở. Bệnh nhân được truyền huyết thanh nhưng tình trạng không thuyên giảm.
Trong buồng lái, Cơ trưởng Nguyễn Nam Liên cùng tổ bay bắt đầu chạy đua với thời gian. Ông lập tức cập nhật thời tiết tại bốn sân bay dự bị, đồng thời thông báo về trung tâm điều hành của hãng ở Hà Nội để chuẩn bị phương án hạ cánh khẩn cấp.
Đây không phải lần đầu cơ trưởng Nguyễn Nam Liên gặp tình huống này trên các chuyến bay. Là chỉ huy cao nhất của chuyến bay, PIC - Pilot in Command), ông yêu cầu tiếp viên trưởng duy trì cập nhật liên tục về ý kiến hội chẩn của 3 bác sĩ trên tàu.
Cùng với đó, ông triệu tập tất cả các phi công trên chuyến bay trở về buồng lái để thống nhất các phương án và chuẩn bị sẵn sàng khi tình huống khẩn cấp xuất hiện.
Ba bác sĩ sau hội chẩn đã đưa ra kết luận, bệnh nhân cần được đưa xuống mặt đất trong vòng một giờ, nếu không sẽ nguy hiểm tính mạng. “Chai huyết thanh chỉ đủ cho bệnh nhân cầm cự thời gian ngắn”, cơ trưởng thuật lại.
Khi đó, sân bay gần nhất có điều kiện thích hợp là Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ). Ngay lập tức, ông Liên phát đi khẩu lệnh khẩn nguy cao nhất: “MAYDAY, MAYDAY, MAYDAY…” tới không lưu Ankara.
“Cảnh báo khẩn cấp mức cao nhất trong ngành hàng không được tôi sử dụng gần như là câu đầu tiên sau câu chào thiết lập liên lạc với không lưu ANKARA. Đây là lần thứ hai trong sự nghiệp bay, tôi phải sử dụng đến câu “thần chú” này, sau lần đầu vào ngày 30/9/2014 trên không phận Romania”, ông Liên kể lại.
Quyết định hạ cánh khẩn cấp luôn là thử thách nặng nề cho cơ trưởng. Đó không chỉ là câu chuyện kỹ thuật mà còn liên quan đến chi phí, lịch trình, thậm chí danh tiếng của hãng hàng không. Nhưng hơn hết, đó là sự lựa chọn giữa sinh mạng con người và những yếu tố khác.
Cơ trưởng Liên lúc này tự nhắc mình, cao hơn tất cả vẫn là sự an toàn của cả 180 con người phía sau cùng khối tài sản mà ông được giao phó. Chuyến bay chỉ mới cất cánh được hơn 2 giờ, máy bay lúc này còn đang rất nặng, trên giới hạn cấu trúc trọng tải hạ cánh tối đa rất xa (MLW - Max Landing Weight).
Lúc này, ông phải đưa ra quyết định lựa chọn giữa 2 phương án: hoặc chấp nhận các nguy cơ tiềm ẩn khi hạ cánh khẩn cấp vượt giới hạn (overweight landing) mà chỉ cần một sai sót nhỏ cũng có thể khiến cho máy bay phải nằm lại trên mặt đất vài ngày, thậm chí cả hàng tuần để tổng kiểm tra lại toàn bộ kết cấu, trước khi được phép cho quay lại hoạt động khai thác. Điều này cũng đồng nghĩa là tổn thất và tốn kém rất lớn cả về thời gian, công sức, vật chất cũng như các hậu quả khác.
Phương án thứ hai, cơ trưởng buộc phải thực hiện động tác xả nhiên liệu trên không để giảm tải trọng tàu bay, điều mà trong mỗi chuyến bay ông đều cân nhắc và tính toán tiết kiệm từng kilogram nhiên liệu. Việc phải xả hàng tấn nhiên liệu lúc này khiến Cơ trưởng Liên xót xa và phân vân khi thực hiện…
Cuối cùng, ông chọn phương án 2 nhằm đảm bảo an toàn cho toàn bộ hành khách và tàu bay khi hạ cánh. Chiếc Boeing 787-9 vốn đang trên đường thẳng về Việt Nam liền đổi hướng. Máy bay nghiêng cánh, vòng chờ và mở van xả hàng chục tấn nhiên liệu, chuẩn bị cho cú hạ cánh khẩn.
Trong 15 phút chờ xả nhiên liệu, cơ trưởng Liên thực hiện việc thông báo tới hành khách. Ông kể, đó luôn là thử thách khó khăn nhất, khi buộc lòng phải thông báo đến cho hành khách những điều bất thường, không may mắn và mang tính tiêu cực ngoài dự kiến.
“Trong các tình huống này, việc lựa chọn cách đặt vấn đề, từ ngữ và tâm thế phát ngôn phù hợp, đặc biệt là bằng cả hai ngôn ngữ, không phải lúc nào cũng dễ dàng...
Phải đặt mình vào vị thế của khách bay để kêu gọi lòng trắc ẩn, để hành khách cùng nhau cảm nhận được sự bao dung khi cùng chúng tôi đóng góp một phần cho nỗ lực cứu sống một hành khách. Cùng với đó là thông điệp cam kết đảm bảo an toàn cho tất cả hành khách khi bước lên các cánh bay của hãng”, Cơ trưởng Liên chia sẻ.
Cùng lúc đó, trong cabin, các tiếp viên kiên trì hỗ trợ bệnh nhân. Ngoài truyền dịch, họ dùng chăn thấm máu, liên tục động viên để giữ cho hành khách tỉnh táo. “Chú ơi, đừng ngủ nhé, mình sắp đáp rồi!”, những lời gọi tha thiết vang lên trong khoang, lay động tất cả những người chứng kiến.
Đúng như dự kiến, sau khẩu lệnh “MAYDAY”, sân bay Istanbul chuẩn bị đường băng. Ba xe cứu thương chờ sẵn. Máy bay VN30 tiếp đất an toàn, bác sĩ Thổ Nhĩ Kỳ lập tức tiếp cận bệnh nhân và đưa đi cấp cứu.
Sau khi hoàn tất bàn giao bệnh nhân cho cơ quan y tế sở tại, Cơ trưởng Liên ký các giấy tờ cần thiết, đồng thời cho máy bay nạp nhiên liệu. Chiếc Boeing 787-9 cất cánh trở lại lúc 17h32 giờ địa phương, hạ cánh tại Tân Sơn Nhất trễ hơn kế hoạch 3 giờ 20 phút. Vietnam Airlines xác nhận bệnh nhân được đưa đi cấp cứu ngay sau khi hạ cánh và hành khách còn lại tiếp tục hành trình an toàn.
Ba ngày sau, cơ trưởng Nguyễn Nam Liên hỏi thăm tình hình sức khỏe của vị khách đặc biệt ấy. Trên chuyến bay trở lại Việt Nam, túi rác y tế chứa ba chiếc chăn thấm đỏ vẫn còn đó, như một minh chứng lặng lẽ cho cuộc chiến giành giật sự sống trên không trung.
“Chúng tôi đã làm hết sức, chỉ mong hành khách sớm bình phục”, ông Liên chia sẻ.
MAYDAY là một khẩu lệnh bắt nguồn từ chữ “m’aidez” trong tiếng Pháp, có nghĩa là: Hãy cứu tôi.
Trong hàng không, khi gặp tình huống khẩn nguy, phi công sẽ lặp lại MAYDAY 3 lần, sau đó đọc tên chuyến bay và mô tả ngắn gọn sự cố.
