Gửi bình luận
Ngày 31/5/2025, chuyến bay CZ6850 của China Southern Airlines gặp sự cố cháy trong khoang hành khách do cháy pin sạc dự phòng. Phi hành đoàn đã xử lý nhanh chóng và chính xác để loại bỏ rủi ro.
Các tiếp viên hàng không thực hiện các bước theo quy trình khẩn cấp để đảm bảo an toàn cho hành khách, phi hành đoàn và tàu bay.
Tiếp viên hàng không là những chuyên gia an toàn được đào tạo bài bản, với nhiệm vụ chính là đảm bảo sự an toàn cho hành khách trên máy bay. Một phần quan trọng trong quá trình đào tạo của họ là xử lý các tình huống cháy nổ trên chuyến bay.
Rốt cuộc, ở độ cao 38.000 feet không có đội cứu hỏa nào cả. Họ phải phản ứng nhanh chóng vì một đám cháy ngoài tầm kiểm soát có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Tiếp viên hàng không tuân theo các quy trình cụ thể do hãng hàng không và Nhà chức trách hàng không quy định.
Nguyên nhân gây cháy trên máy bay
Một vụ cháy trên chuyến bay có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, chẳng hạn như lò nướng trong khu vực bếp, điện thoại di động bị kẹt trong ghế, tàn thuốc lá trong thùng rác của nhà vệ sinh hoặc sự cố điện phía sau một tấm bảng.
Trước tiên, tiếp viên hàng không phải xác định nguồn gốc và loại cháy, có thể là cháy do điện, pin lithium-ion, chất lỏng dễ cháy hoặc vật liệu rắn.
Giám sát khoang hành khách
Trong quá trình làm việc, tiếp viên hàng không thường xuyên kiểm tra các khu vực có nguy cơ cháy như bếp, nhà vệ sinh và khoang hành khách, với tần suất khoảng 20 đến 30 phút một lần. Họ luôn duy trì sự cảnh giác để phát hiện sớm nguy cơ cháy.
Nhà vệ sinh trên máy bay được trang bị hệ thống chữa cháy tự động trong thùng rác, và tiếp viên hàng không kiểm tra trước chuyến bay để đảm bảo hệ thống này hoạt động tốt.
Hành động theo nhóm
Tiếp viên hàng không sẽ đeo thiết bị bảo vệ hô hấp, còn gọi là mặt nạ chống khói, giúp họ tránh khỏi khói và khí độc đồng thời cung cấp oxy. Họ cũng có găng tay chống cháy để bảo vệ tay. Khi xảy ra cháy, nhóm tiếp viên sẽ phối hợp theo các vai trò sau:
- Người chữa cháy: Tiếp viên đầu tiên có mặt tại hiện trường sẽ sử dụng bình chữa cháy (BCF hoặc halon) hoặc nước để dập lửa đối với các đám cháy loại A.
- Người truyền tin: Truyền đạt thông tin về vị trí, nguồn gốc và mức độ nghiêm trọng của đám cháy đến buồng lái, cập nhật tình hình và lượng halon đã sử dụng, đồng thời giúp trấn an hành khách qua hệ thống liên lạc nội bộ.
- Người hỗ trợ: Thu thập thêm dụng cụ chữa cháy, di chuyển hành khách đến khu vực an toàn hơn, phân phát khăn ướt để giúp họ dễ thở hơn, và di dời các bình oxy khỏi khu vực cháy vì oxy có thể làm lửa bùng lên.
Nguồn oxy dự phòng dành cho hành khách không nên được sử dụng trong trường hợp này vì nó không có tác dụng bảo vệ khỏi khói và khí độc.
Khống chế đám cháy
Có nhiều phương pháp khác nhau để xử lý đám cháy tùy thuộc vào loại cháy và vị trí xảy ra. Ví dụ, nếu cháy xảy ra trong lò nướng, tiếp viên hàng không sẽ tắt lò, mở hé cửa để xịt halon vào bên trong, sau đó đóng lại ngay lập tức và tiếp tục theo dõi.
Nếu cháy xảy ra trong ngăn hành lý phía trên, họ sẽ kiểm tra nhiệt độ bằng mu bàn tay trước khi mở hé cửa và xịt halon vào bên trong.
Trong trường hợp cháy trong nhà vệ sinh, halon sẽ được xịt thấp theo chuyển động quét ngang. Những đám cháy nhỏ trong thùng rác có thể được khống chế bằng cách dùng chăn ướt.
Halon thường được sử dụng theo từng đợt ngắn để tiết kiệm, mỗi bình halon có thể phun tối đa liên tục trong 10-15 giây. Nếu cháy liên quan đến pin lithium-ion, thiết bị cần được tắt nguồn, làm mát bằng nước, sau đó đặt vào túi chống cháy và theo dõi để tránh tái cháy.
Trang thiết bị chữa cháy
Tiếp viên hàng không được đào tạo để sử dụng nhiều loại bình chữa cháy trên máy bay:
- Halon 1211: Loại bình chữa cháy phổ biến nhất, hiệu quả với hầu hết các loại cháy (vật liệu rắn, chất lỏng dễ cháy, cháy do điện). Tuy nhiên, do tác động môi trường, nó đang dần được thay thế bằng Halotron 1.
- Nước hoặc nước glycol: Dùng cho cháy loại A (vật liệu rắn như vải, giấy) và làm mát sau khi dập lửa.
- Cháy pin lithium-ion: Cần xử lý đặc biệt do nguy cơ tăng nhiệt và tái cháy. Tiếp viên sẽ làm mát thiết bị bằng nước và đặt vào túi chống cháy.
Phối hợp thông tin rõ ràng
Sự phối hợp giữa tiếp viên hàng không và phi hành đoàn phải rõ ràng, chính xác và ngay lập tức. Tình trạng đám cháy cần được cập nhật liên tục để phi hành đoàn có thể đưa ra quyết định quan trọng như giảm độ cao hoặc hạ cánh khẩn cấp tại sân bay gần nhất có đủ điều kiện xử lý cháy và cứu hộ và thông báo cho cơ quan quản lý không lưu.
Phi hành đoàn có thể điều chỉnh áp suất cabin để giúp thoát khói qua các van xả, nếu phù hợp nhưng cần cẩn trọng vì điều này có thể làm lửa bùng lên. Họ cũng chuẩn bị cho khả năng hạ cánh khẩn cấp và sơ tán theo quy trình khẩn nguy.
Sau khi dập lửa
Sau khi đám cháy được khống chế, tiếp viên hàng không tiếp tục theo dõi khu vực để phát hiện dấu hiệu tái cháy, đặc biệt là với cháy do điện hoặc pin lithium-ion. Họ thực hiện các bước xử lý hậu cháy, như làm mát thiết bị hoặc di dời vật liệu dễ cháy.
Trong suốt quá trình, tiếp viên hàng không luôn hướng dẫn, hỗ trợ và trấn an hành khách, đảm bảo an toàn và giữ bình tĩnh trong tình huống căng thẳng. Họ có thể yêu cầu hành khách dùng khăn ướt che miệng để giảm hít phải khói, cúi thấp người và di chuyển đến khu vực an toàn hơn.
Đào tạo và quy định
Các Nhà chức trách hàng không như FAA (Mỹ), CAA (Anh) và EASA (Châu Âu) đặt ra các quy định nghiêm ngặt về đào tạo chữa cháy cho tiếp viên hàng không, bao gồm:
- Kiến thức lý thuyết về các loại cháy, yếu tố gây cháy và khu vực có nguy cơ.
- Thực hành dập lửa với các thiết bị chữa cháy trong môi trường mô phỏng (khoang hành khách, bếp, nhà vệ sinh).
- Huấn luyện xử lý trong môi trường khói dày đặc có đeo mặt nạ phòng độc (PBE), tìm kiếm hành khách bị mắc kẹt và hướng dẫn sơ tán.
- Kỹ năng giao tiếp, phối hợp và ra quyết định nhanh chóng.
Tiếp viên hàng không phải trải qua đào tạo ban đầu (cứ mỗi ba năm) và đào tạo định kỳ (hàng năm) để duy trì kỹ năng.
Tóm lại, tiếp viên hàng không là tuyến phòng thủ đầu tiên trước nguy cơ cháy trên máy bay. Họ được trang bị kiến thức, công cụ và đào tạo chuyên sâu để phản ứng nhanh chóng và hiệu quả, bảo vệ tính mạng của tất cả mọi người trên chuyến bay.
Ngày 26/02/2025, Cục Hàng không Việt Nam ban hành Chỉ thị số 1027/CT-CHK về việc tăng cường các biện pháp bảo đảm an toàn hàng không, trong đó yêu cầu các hãng hàng không tăng cường công tác thông báo, nhận diện các vật phẩm có chứa pin lithium cũng như chuyển tải thông tin đảm bảo an toàn một cách chính xác, đầy đủ đối với hành khách đi tàu bay; xây dựng quy trình xử lý tình huống xảy ra trong quá trình khai thác.
Các hãng hàng không Việt Nam đã nhanh chóng triển khai Chỉ thị 1027/CT-CHK bằng các hướng dẫn cụ thể đối với hành khách đi tàu bay quy định mới nhất về việc mang theo pin dự phòng trên các chuyến bay, bao gồm:
+ Pin có công suất ≤100Wh: Được phép mang theo tối đa 20 viên (bao gồm cả pin dự phòng và pin gắn trong thiết bị).
+ Pin có công suất 100Wh - 160Wh: Được phép mang theo tối đa 2 viên, nhưng phải thông báo trước và được hãng hàng không chấp thuận.
+ Pin có công suất >160Wh hoặc pin bị hỏng, phồng rộp: Không được phép mang lên máy bay dưới bất kỳ hình thức nào.
Một số vụ cháy do pin sạc dự phòng trên máy bay:
- Chuyến bay CZ6850 của China Southern Airlines (31/5/2025): Máy bay Airbus A320 phải quay đầu hạ cánh khẩn cấp chỉ 15 phút sau khi cất cánh từ Hàng Châu, Trung Quốc, do một viên pin sạc dự phòng phát nổ trong khoang hành lý xách tay.
- Chuyến bay của Air Busan (28/1/2025): Máy bay A321 chở 169 hành khách chuẩn bị cất cánh từ Busan đi Hồng Kông thì bất ngờ bốc cháy. Ngọn lửa lan nhanh khiến toàn bộ hành khách phải sơ tán bằng máng trượt khẩn cấp, ít nhất 7 người bị thương nhẹ.
- Chuyến bay của China Southern Airlines (2018): Một viên pin dự phòng phát nổ trên chuyến bay từ Quảng Châu đến Thượng Hải, khiến lửa bốc dữ dội từ khoang hành lý. May mắn, sự cố xảy ra khi máy bay còn trên mặt đất, giúp phi hành đoàn dập lửa nhanh chóng.
