Một trong những thách thức mới của ngành quản lý bay hiện nay là việc kiến tạo hạ tầng cho kinh tế tầm thấp, bao gồm hoạt động bay không người lái (UTM) và giao thông hàng không đô thị (UAM).
Năm 2025 khép lại với ngành hàng không Việt Nam trong trạng thái vừa phục hồi mạnh mẽ, vừa chịu áp lực chưa từng có về mật độ khai thác, yêu cầu an toàn và sự xuất hiện của nhiều loại hình hoạt động bay mới.
Theo báo cáo của Tổng Công ty Quản lý bay Việt Nam (VATM), trong năm 2025, VATM đã điều hành 930.004 lần chuyến bay, tăng 7,3% so với năm 2024, đồng thời, bảo đảm an toàn tuyệt đối 100% các chuyến bay trong vùng trời trách nhiệm.
Theo Tổng giám đốc VATM Nguyễn Công Long, năm 2025 đặt ra nhiều thách thức đồng thời đối với công tác quản lý bay. Lưu lượng bay tăng nhanh, yêu cầu về an toàn, an ninh ngày càng khắt khe.
Cùng với đó, các loại hình hoạt động bay mới, từ bay không người lái đến các mô hình kinh tế tầm thấp bắt đầu hình thành, tạo thêm áp lực lên hệ thống vốn đã hoạt động gần ngưỡng chịu tải.
Trong bối cảnh đó, năm 2025 được xác định là năm có tính bước ngoặt trong tổ chức vùng trời.
Việc hoàn thành thiết kế tổng thể phương thức bay và tổ chức vùng trời cho cụm sân bay Tân Sơn Nhất – Long Thành – Biên Hòa không chỉ giúp giải quyết các điểm nghẽn hiện hữu mà còn chuẩn bị cho kịch bản khai thác khi Cảng Hàng không quốc tế Long Thành chính thức đi vào hoạt động.
Bên cạnh đó, một trong những quyết định mang tính kỹ thuật nhưng có tác động lớn là việc hạ thấp trần bay khu vực cấm VVP4 từ 3.000 m xuống 1.500 m, qua đó tháo gỡ “nút thắt cổ chai” tại Tân Sơn Nhất.
Song song với tổ chức vùng trời, VATM duy trì vận hành ổn định các hệ thống kỹ thuật bảo đảm hoạt động bay. Công tác kiểm tra, bảo trì, sửa chữa được tăng cường cùng với lộ trình hiện đại hóa được triển khai có chọn lọc.
Hoạt động chuyển đổi số cũng được cụ thể hóa bằng các ứng dụng trong cung cấp dịch vụ thông báo tin tức hàng không, từng bước triển khai mô hình cung ứng dịch vụ từ xa và tự động hóa.
Ở lĩnh vực quản lý luồng không lưu (ATFM), việc thống nhất với Singapore và Trung Quốc áp dụng giãn cách 20 dặm trên các đường bay trục giúp tăng lưu lượng khai thác trên Biển Đông, đồng thời giảm tình trạng tắc nghẽn cục bộ tại một số sân bay trọng điểm như Đà Nẵng, Cam Ranh hay Phú Quốc.
Chất lượng dự báo khí tượng hàng không trong năm 2025 cũng được cải thiện rõ rệt, với tần suất phát hành bản tin tăng lên 3 giờ một lần, đáp ứng tốt hơn yêu cầu điều hành trong điều kiện thời tiết ngày càng cực đoan.
Dịch vụ tìm kiếm cứu nạn hàng không duy trì trạng thái sẵn sàng 24/7, xử lý kịp thời 215 sự vụ trong năm, đúng quy trình và bảo đảm an toàn tuyệt đối.
Về đầu tư hạ tầng, năm 2025 ghi nhận bước tiến đáng kể khi nhiều công trình trọng điểm quốc gia hoàn thành đúng tiến độ.
Trong đó, Dự án thành phần 2 “Các công trình phục vụ quản lý bay” tại Cảng HKQT Long Thành đã chuyển sang giai đoạn vận hành kỹ thuật, điều hành thành công chuyến bay kỹ thuật đầu tiên ngày 15/12 và các chuyến bay khai trương ngày 19/12, sẵn sàng cho khai thác thương mại từ quý I/2026.
Cùng với đó, Trung tâm Kiểm soát không lưu Hồ Chí Minh mới cũng hoàn thành đúng kế hoạch.
Phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị tổng kết của VATM chiều ngày 22/12, Thứ trưởng Bộ Xây dựng Lê Anh Tuấn nhấn mạnh, VATM là doanh nghiệp nhà nước giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong bảo đảm an toàn, điều hòa, hiệu quả hoạt động bay, đồng thời gắn liền với nhiệm vụ bảo vệ an ninh, chủ quyền vùng trời quốc gia.
Theo Thứ trưởng, năm 2026 là năm bản lề mở đầu cho giai đoạn phát triển 2026–2030, với yêu cầu cao hơn về năng lực quản lý, trình độ công nghệ và chất lượng nguồn nhân lực.
Trong bối cảnh đó, mục tiêu an toàn phải tiếp tục được coi là yếu tố “sống còn”, không được phép đánh đổi cho bất kỳ mục tiêu tăng trưởng hay thử nghiệm nào.
Một trong những thách thức mới là việc kiến tạo hạ tầng cho kinh tế tầm thấp, bao gồm hoạt động bay không người lái (UTM) và giao thông hàng không đô thị (UAM).
Thứ trưởng yêu cầu VATM tiếp cận lĩnh vực này theo lộ trình thí điểm có kiểm soát, tích hợp chặt chẽ với hệ thống quản lý không lưu hiện hữu, tuyệt đối tránh xung đột giữa bay truyền thống và các loại hình bay mới.
Cùng với đó là yêu cầu đẩy mạnh chuyển đổi số toàn diện, coi dữ liệu và an ninh mạng là nền tảng cốt lõi, phát triển các công cụ hỗ trợ ra quyết định dựa trên AI và phân tích dữ liệu lớn.
Tuy nhiên, công nghệ chỉ thực sự có ý nghĩa khi đi cùng con người, gồm đội ngũ kiểm soát viên không lưu, kỹ sư CNS/ATM và chuyên gia công nghệ số đạt chuẩn quốc tế.
Về phía lãnh đạo VATM, ông Lê Hoàng Minh, Chủ tịch HĐTV VATM khẳng định, doanh nghiệp này sẽ tập trung mọi nguồn lực để đưa Trung tâm Kiểm soát không lưu Long Thành vào vận hành đúng tiến độ, đồng thời chủ động chuẩn bị hạ tầng, công nghệ và nhân lực cho giai đoạn phát triển mới, trên nguyên tắc không đánh đổi an toàn, an ninh và chủ quyền vùng trời quốc gia.
6 nhiệm vụ trọng tâm của ngành quản lý bay trong năm 2026 gồm: Kiên định mục tiêu an toàn là yếu tố sống còn; đẩy mạnh hiện đại hóa hạ tầng, sớm đưa Trung tâm Kiểm soát không lưu Long Thành vào khai thác.
Chủ động kiến tạo hạ tầng quản lý cho kinh tế tầm thấp; thúc đẩy chuyển đổi số toàn diện, coi dữ liệu và an ninh mạng là nền tảng cốt lõi.
Cùng với đó là hoàn thiện thể chế, tinh gọn tổ chức bộ máy, phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao; và nâng tầm hợp tác, hội nhập quốc tế.
